نکته‌های سکته مغزی از زبان یک فوق تخصص سکته مغزی

سکته مغزی در صورت اقدام به درمان در اسرع وقت، می‌تواند بهبود پیدا کند. ولی تأخیر در درمان کار را سخت‌تر می‌کند.
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، هر سال بر اثر سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند. این آمار مرگ و میر در حالی است که در صورت آگاهی بیشتر در این زمینه و مراجعه‌ی به‌موقع به متخصص مغز و اعصاب و انجام اقدامات درمانی مناسب می‌توان بیمار را از مرگ نجات داد و حتی از بروز عوارض‌های بعدی سکته مغزی پیشگیری کرد. ۳ تا ۶ ساعت اولیه در واقع زمان طلایی درمان محسوب می‌شوند و با مراجعه به پزشک داری فوق تخصص سکته مغزی می‌توان امید به بهبودی بیمار داشت.

 

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی حادثه‌ای عروقی در مغز می‌باشد. در واقع آسیب به یکی از رگ‌های خونرسان به مغز یا رگ‌های بازگرداننده خون از مغز به قلب عامل بروز آن است. این سکته به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:
• سکته بر اثر خونریزی و پارگی عروق مغز
• سکته بر اثر انسداد و ایجاد لخته در یکی از رگ‌های مغزی
سکته‌هایی که به دنبال انسداد در عروق مغزی اتفاق می‌افتند، خود دارای دو نوع هستند:
• در نوع اول لخته از قسمتی دورتر از مغز مثل قلب جدا شده و با ورود به یکی از رگ‌های مغزی باعث انسداد آن می‌شود. این حادثه را سکته مغزی ناشی از آمبولی می‌نامند.
• نوع دوم و شایع تر سکته، درپی انسداد عروق، بر اثر پدیده تصلب شرائین بروز می‌کند. در این پدیده، دیواره عروق به مرور زمان سخت، سفت و تنگ می‌شود و رگ را برای ایجاد لخته در محل تنگی آماده می‌کند. در نهایت نیز تنگی تا حدی افزایش پیدا می‌کند که انسداد کامل رگ و سکته مغزی اتفاق می‌افتد.
با مراجعه به‌موقع به پزشک دارای فوق تخصص سکته مغزی ریسک مرگ بر اثر سکته مغزی را می‌توان از بین برد و حتی علائم مربوط به آن را کاهش داد.

انواع سکته مغزی

از نظر بهترین متخصص مغز و اعصاب سکته‌های مغزی داری سه نوع هستند:
• سکته مغزی گذرا (سکته مغزی خفیف)
• سکته ایسکمی (انسدادی)
• سکته هموراژیک (خونریزی)
بر اساس آمار به‌دست‌آمده می‌توان گفت، حدود ۸۷ درصد از سکته‌ها از نوع ایسکمی هستند.
۱ـ سکته مغزی گذرا:
این سکته را همچنین به عنوان سکته مغزی خفیف یا حمله‌ی ایسکمیک موقت (TIA) می‌شناسند. هر عاملی که به‌طور موقت، خونرسانی به مغز را قطع کند، منجر به بروز سکته خفیف می‌شود. علائم این نوع سکته برای مدت محدودی باقی مانده و بعد از بین می‌رود.
۲ـ سکته ایسکمی یا انسدادی:
سکته ایسکمی زمانی بروز می‌کند که یک لخته خون یا توده‌ای به انسداد رگ‌ها و عروق مغزی منجر شود. به همین دلیل به آن سکته انسدادی می‌گویند.
لخته خون می‌تواند با آترواسکلروزیس در ارتباط باشد که در نتیجه‌ی تجمع چربی در سطح داخلی رگ‌ها به‌وجود می‌آید. با جدا شدن بخشی از این چربی‌ها از توده‌ی اصلی آن، عروق کوچک مغزی به انسداد دچار می‌شوند. دقیقا مشابه اتفاقی که در حمله‌ی قلبی اتفاق می‌افتد. در حمله قلبی نیز تکه‌ای از توده باعث ایجاد انسداد در عروق قلبی می‌شود.

شایع ترین نوع سکته ایسکمیک شامل:

• آمبولی (Embolic) : در سکته‌ی ایسکمیک از نوع آمبولی، لخته ی خون از جایی دیگر از بدن تشکیل شده و به مغز وارد می‌شود. بر اساس آمار ۱۵ درصد از سکته‌های آمبولیک با فیبریلاسیون دهلیزی (زمانی که ضربان قلب نامنظم است) در ارتباط هستند.
• سکته ی ترومبوتیک (Thrombotic) : در این نوع سکته لخته‌ی ایجاد شده در خود عروق مغز تشکیل شده است.
به گفته‌ی پزشک فوق تخصص سکته مغزی ، برخلاف سکته مغزی خفیف، لخته‌ی خونی که باعث سکته‌ی ایسکمی می شود بدون درمان از بین نمی‌رود.
۳ـ سکته‌ی هموراژیک (hemorrhagic stroke) : زمانی که عروق خونی مغز پاره شده و خون به سلول های اطراف سرازیر شود، اتفاق می‌افتد.
خون برای سلول‌های مغزی مانند سم عمل می‌کند! یعنی مرگ سلول‌های مغزی را رقم می‌زند. در نتیجه این اتفاق باعث آسیب مغزی یا حتی مرگ می‌شود.
به‌گفته‌ی پزشک دارای فوق تخصص سکته مغزی ، دو نوع اصلی از سکته ی خونریزی‌دهنده وجود دارد:
• خونریزی درون مغزی (Intracerebral hemorrhage) : پاره شدن یکی از رگ‌های داخل مغز باعث ریختن خون به بافت داخل مغز می‌شود و در نتیجه سلول‌های مغزی آسیب می‌بینند. فشارخون، ضربه مغزی ، بدشکلی عروق و مصرف بیش از حد داروهای رقیق کننده‌ی خون می‌توانند مسبب این نوع خونریزی باشند.
• خونریزی زیر عنکبوتیه (Subarachnoid hemorrhage) : فضایی بین سطح بیرونی مغز و جمجمه وجود دارد. در این فضا عروق و رگ هایی قرار گرفته‌اند. با پارگی این عروق خونریزی زیرعکنبوتیه اتفاق می‌افتد. بارزترین نشانه‌ی آن، سردرد شدید و ناگهانی است.

عوامل سکته خونریزی‌دهنده :

آنوریسم (Aneurysms) : با ضعیف شدن دیواره رگ، چیزی شبیه حباب روی آن ایجاد شده و ممکن است باعث پارگی آن شود.
بدشکلی شریانی-وریدی: (Arteriovenous Malformation) : به شکل‌های غیر معمول در وریدها می‌گویند. با پاره شدن وریدهای مغزی، سکته ایسکمی اتفاق می‌افتد.
فشار خون بالا (Hypertension) : فشار خون بسیار بالا، پارگی خود عروق داخل مغز را در پی دارد. همچنین در طولانی مدت باعث ضعیف شدن دیواره ی رگ‌ها و پارگی عروق بعد از مدتی می‌شود.

دلایل بروز سکته مغزی

عوامل بروز سکته مغزی از نظر پزشک دارای فوق تخصص سکته مغزی عبارتند از:
• دیابت
• فشار خون بالا
• افزایش کلسترول
• عوامل ژنیتیکی
کم‌تحرکی، اضافه‌وزن، تغذیه نامناسب و استعمال دخانیات ریسک ابتلا به سکته‌های مغزی را بالا می‌برند. با ترک کردن سیگار، فعالیت‌های ورزشی ، تغذیه مناسب می‌توان تا حدودی از بروز سکته مغزی جلوگیری کرد. منشأ نوع خاصی از سکته‌های مغزی هم ژنتیک است که معمولاً این نوع سکته‌ها در سنین پائین‌تری اتفاق می‌افتند. اقدام هرچه سریع‌تر برای درمان و مراجعه به پزشک دارای فوق تخصص سکته مغزی بسیار توصیه می‌شود.

نشانه هایی ظاهری و عوارض بعد از سکته مغزی

• فلج صورت، بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)
• ضعف و کرختی صورت وبازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)
• اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)
• عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)
• کرختی و سوزش قسمت‌های بدن، اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)
• اشکال در بلع (دیس فاژی)
• سردرد شدید و ناگهانی
• دو بینی، تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم
• سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت وطولانی‌مدت
• اشکال در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آن چیزی که دیگران می‌گویند.
• بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
• عدم توانایی در انجام حرکات ظریف.
به منظور درمان و ازبین بردن علائم سکته مغزی به متخصص مغز و اعصاب در تهران مراجعه کنید.

درمان بلند مدت سکته مغزی

به‌گفته‌ی پزشک فوق تخصص سکته مغزی برای هر نوع سکته یک دوره‌ی طلایی درمان وجود دارد. این دوره‌ی طلایی به شدت آسیب سکته‌ی مغزی و جایگاه درگیرکننده‌ی آن بستگی دارد.
شما ممکن است به توانبخشی نیاز داشته باشید. زیرا امکان دارد جنبه‌های مختلفی از سلامت شما در سکته آسیب ببیند. توانبخشی شامل فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و ارتز و پرونز می باشد. همچنین ممکن است به ویزیت توسط پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب و همینطور روانپزشک نیاز باشد.

درمان هریک از انواع سکته مغزی

سکته مغزی بر اساس نوع آن دارای درمان‌های اورژانسی و اضطراری می‌باشد. پس از آن توانبخشی، مهم‌ترین مرحله درمان محسوب می‌شود.

درمان سکته خفیف (TIA)

درمان سکته خفیف با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو امکان‌پذیر است. داروهای ضدانعقاد خون برای جلوگیری از ایجاد لخته و انسداد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داروهای ضدپلاکت از به هم چسبیدگی پلاکت‌های خون و تشکیل لخته جلوگیری می‌کنند. از جمله داروهای ضد پلاکت می‌توان آسپرین و کلوپیدوگرل را نام برد.
همچنین امکان دارد فرد به جراحی اندآرکتومی کاروتید نیاز داشته باشد. در این جراحی شریان کاروتید که برای خونرسانی به مغز اهمیت بسیاری دارد را از لخته‌ها و پلاکت‌ها پاکسازی می‌کنند.

درمان سکته ایسکمیک یا انسدادی

برای درمان سکته‌ی انسدادی ممکن است پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب داروی حل کننده‌ی لخته برای شما تجویز کند. این دارو باعث حل شدن لخته‌ی ایجادشده می‌شود و در نتیجه جریان خون به حالت طبیعی بازمی‌گردد. برای جلوگیری از سکته‌ی دوم معمولاً آسپرین تجویز می‌شود.
تزریق دارو به عروق مغز و یا در صورت نیاز جراحی برای رفع انسداد، درمان اورژانسی در این نوع سکته محسوب می‌شوند.

درمان سکته هموراژیک یا خونریزی‌دهنده

در درمان سکته‌ی خونریزی‌دهنده، دارویی برای کاهش فشار مغز تجویز می‌شود. اگر خونریزی شدید باشد ممکن است جراحی تنها راه حل باشد. در این جراحی هم خون اضافی خارج شده و هم عروق ترمیم می‌شود.

به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم یا روانپزشک؟

متخصص مغز و اعصاب، متخصص اعصاب و روان، جراح مغز و اعصاب، روانکاو، روانپزشک، روانشناس و … چند بار این واژ‌ها را شنیده‌اید؟
به دلیل تشابه اسمی در زبان فارسی، حتی افراد تحصیل‌کرده نیز این تخصص‌ها را با هم اشتباه می‌گیرند. اما درواقع با چندین رشته تخصصی روبرو هستیم که حوزه فعالیت‌های گسترده و متفاوت از هم دارند فقط در برخی موارد دارای اشتراکاتی هستند.
بسیار اتفاق افتاده است که بیمار درمورد وظایف هر یک از این متخصص‌ها دچار گیجی شده و این قضیه باعث اتلاف هزینه، وقت و تأخیر در تشخیص بیماری شده است و گاهی صدمات جبران ناپذیری را برای بیمار به‌همراه داشته است. علاوه بر این، معمولاً پیدا کردن بهترین متخصص مغز و اعصاب ، زمان و هزینه‌ی زیادی را تلف می‌کند.

 

تخصص‌های مغز و اعصاب

در این مقاله به شرح مفصل در مورد هریک از این تخصص‌ها و حوزه‌های تخصصی پرداخته شده است.

متخصص مغز و اعصاب

سیستم عصبی انسان به دو دسته کلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
• اعصاب مرکزی (مغز و نخاع)
• اعصاب محیطی (اعصاب و نورون‌های عضلات)
تمام بیماری‌ها و اختلالاتی که روی هر کدام از قسمت‌ها‌ی سیستم اعصاب تأثیر بگذارد، در حوزه اختیارات متخصص مغز و اعصاب قرار می‌گیرند.

اعصاب محیطی و مرکزی

به‌دلیل وجود اعصاب در همه جای بدن، بیماری‌های عصبی قادرند روی هریک از اعضای بدن از جمله پوست، چشم، گوش، عضلات، دست و پا، حلق و سیستم گوارشی از دهان تا مقعد و … اثر بگذارند. به‌این جهت، تخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها را دربرمی‌گیرد که عبارتند از:
بیماری‌های نورودجنراتیو که باعث ازبین رفتن سلول‌های عصبی می‌شوند. مانند: آلزایمر و پارکینسون
بیماری‌های روی عروق مغزی اثرگذارند. مانند: سکته های مغزی
انواع ضعف‌های عضلانی مانند: ای ال اس
عفونت‌های سیستم عصبی مانند انواع آبسه‌های مغزی و مننژیت
بیماری های که باعث ازبین رفتن میلین(بافت اطراف سلول های عصبی) می‌شوند. مانند: ام اس که مشکلات زیادی از جمله ضعف عضلانی را به‌همراه دارد.
• انواع سردرد
• انواع تشنج
• اختلالات حرکتی مانند پارکینسون و پرش‌های عضلانی و حرکات غیرارادی و اضافی
• اختلال تکلم و اختلالات شنوایی که به سیستم عصبی مربوط هستند. به ویژه در مواردی که ناگهانی بروز می‌کنند.
• بیماری های مربوط به آسیب‌های نخاعی (دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی و…)
• اختلالات خواب
• تومورهای مغزی سیستم عصبی (مسائل مربوط به جراحی، به حوزه فعالیت‌های نوروسرجری یا جراحی مغز و اعصاب مربوط می‌شود.)
و… که بهترین متخصص مغز و اعصاب هم ممکن است در درمان آنها به متخصصان دیگری نیاز داشته باشد.

با دیدن چه علائمی باید به نورولوژیست مراجعه کرد؟

علائم هشداردهنده نورولوژی
• سردرد
• سرگیجه
• احساس گزگز و مورمور
• احساس ضعف عضلانی
• دردهای مزمن در هر جایی از بدن
• کاهش حس درد، سرما و لمس در بدن مانند بی حسی در دست، پا و صورت
• لرزش
• تغییر ناگهانی در شنوایی و بینایی
• به سختی راه رفتن (اختلال در جهت یابی و عدم تعادل، کند راه رفتن)
• خشکی عضلات
• اختلالاتی که به تفکر مربوط هستند مانند: اختلال تمرکر، از دست دادن حافظه و ضعف شناختی
• اختلالات خواب (سندروم پای بی‌قرار، به‌سختی به خواب رفتن، بیداری انتهای شب، ناگهان به خواب رفتن و … )
• هرگونه افت سطح هوشیاری ( احساس گیجی، خواب‌آلودگی و…)
• اختلال در صحبت کردن (کندی در صحبت، قطع تکلم، لکنت زبان و … به ویژه در موارد بروز ناگهانی)

روش های ارزیابی
بهترین متخصص مغز و اعصاب ، روش‌های مختلفی را برای تشخیص هریک از بیماری‌ها به‌کار می‌گیرد.

نحوه ارزیابی و تشخیص متخصص نورولوژیست

قدم اول، گرفتن شرح حال دقیق از بیمار به این نحو است:
• پرس و جو درمورد تاریخ شروع و شدت علائم
• شناسایی قسمتی که در ابتدا درگیر شده
• درک کردن سیر بیماری
بنابراین در مراجعه به بهترین متخصص مغز و اعصاب ، ارایه تمامی اطلاعات دقیق ضرورت دارد. این باعث تشخیص دقیق‌تر و تسریع درمان توسط پزشک متخصص می‌شود.

نحوه معاینات نورولوژی

• معاینات نورولوژی با توجه به اختلالات بیمار، موارد زیر را شامل می‌شود:
• معاینه اندام‌ها
• معاینات سرو گردن و ته چشم بیمار
• واکنش‌ها
• معاینه اعصاب دوازده گانه
• وضعیت تعادل
• معاینه حس لمس
• موقعیت و…
سپس با توجه به اطلاعات به دست آمده و درنظر گرفتن تشخیص‌های احتمالی، در صورت نیاز پزشک ابزارهای پاراکلینکی را برای تشخیص بهتر به کار می‌گیرد.

ابزارهای پاراکلینیکی

• آنژیوگرافی عروق مغزی
• سی تی اسکن
• نوار عصب و عضله (EMG-NCV)
• MRI
• نوار مغزی (EEG)

درمان بیماری‌های مغز و اعصاب

با توجه به وسعت طیف بیماری‌های مغز و اعصاب، به دنبال آن درمان‌های متنوعی برای انواع مختلف بیماری‌ها درنظر گرفته شده است.
از جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:
• جراحی
• دارودرمانی
• کاردرمانی
• گفتاردرمانی
• درمان‌های نوین طب فیزیکی مانند شوک ویو، مگنت تراپی و …
• فیزیوتراپی
به‌دلیل این گستردگی، برای درمان بسیاری از بیماری‌های نورولوژیک، چندین متخصص همزمان مشغول کار می‌شوند.

نورولوژیست

به عنوان مثال، در صورت مراجعه بیمار با علائم مربوط به تومور مغزی ، بعد از انجام معاینات اولیه وانجام تست‌های پاراکلینیکی، در آخر تشخیص به عهده متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) بوده و در صورت نیاز به جراحی، بیمار به متخصص جراح مغز و اعصاب واگذار می‌شود.
پیگیری های ادامه درمان را نیز نورولوژیست برعهده دارد و در صورت نیازبه تقویت عملکرد حرکتی عضلانی بیمار، فیزیوتراپیست یا متخصص طب فیزیکی مورد نیاز است و در مواردی که تومور قبل و یا بعد از جراحی، به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشد، بیمار به فوق تخصص انکولوژی (سرطان شناسی) و متخصص رادیوتراپی واگذار می‌شود.

چگونه بهترین متخصص مغز و اعصاب را پیدا کنیم؟

در صورت نیاز، از پزشک عمومی خود بخواهید تا شما را جهت ادامه‌ی درمان و یا تشخیص بیماری، به بهترین متخصص مغز و اعصاب معرفی کند. مراجعه به نورولوژیست، بلافاصله بعد از بروز علائم بیماری‌های مغز و اعصاب و جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار ضروری است.
در طول دوره درمانی امکان دارد برای حفظ شرایط روحی، آرامش، کمک به خواب و کنترل اضطراب ناشی از بیماری و کمک به روند درمان، بیمار به روانشناس یا متخصص روانپزشکی واگذار شود.
متاسفانه در بیماری‌های نورولوژی به دلیل قابل بازسازی نبودن سیستم عصبی و همچنین ناشناخته بودن مکانیسم بسیاری از بیماری‌ها، روند درمانی طول می‌کشد و درموارد زیادی تنها جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض جانبی که در پی دارد، امکان‌پذیر است و درمان قطعی میسر نیست.

فلوشیپ‌های مغز و اعصاب

با گسترش دانش پزشکی، پیشرفت تکنولوژی و همچنین فوق تخصصی شدن مداخلات تشخیصی و درمانی در رشته مغز و اعصاب، همانند سایر رشته‌ها فلوشیپ‌هایی تعریف شده است.
درحال حاضر این رشته دارای شش فلوشیپ (دوره های فوق تخصصی) می‌باشد. که رشته‌های زیر را شامل می‌شود:
• فلوشیپ درد
• فلوشیپ الکترومیوگرافی و هدایت عصبی محیطی
• فلوشیپ اِم اِس
• فلوشیپ رادیولوژی مداخله‌ای (اینترونشن)
• فلوشیپ نوروفیزیولوژی
• فلوشیپ سکته مغزی ( فوق تخصص سکته مغزی )
پزشکان عمومی بعد از گذراندن دوره‌ی پزشکی عمومی و طرح عمومی با شرکت در دوره تخصصی چهار ساله در رشته نورولوژی و طرح دو ساله‌ی تخصص با توجه به علاقه و نیاز، تحصیل در یکی از دوره‌های فوق تخصصی گفته شده را ادامه داده و به عنوان فلوشیپ به‌کار خود ادمه می‌دهند.

کدام بخش از مغز با خجالت کشیدن در ارتباط است؟

سرخ می‌شوید و روی گونه‌هایتان احساس داغی می‌کنید؟‌ کف دستهای شما عرق می‌کند؟ با تفسیر کردن حرف‌ها و تعریف‌های دیگران احساس خجالت یا شرم به شما دست می‌دهد؟ برخی افراد خیلی وقت‌ها در مواجهه با موقعیت‌های ساده‌ای مانند تعریف و تشویق کردن از آنها، صدا کردن آنها در جمع، یا حتی موارد کوچک‌تر از این، خجالت می‌کشند و به دیگران اصطلاح آنها را خجالتی می‌دانند.
تیمی تحقیقاتی برای کنترل خجالت، برای جدایی بخشی از مغز در تلاش است. آنها به این نکته رسیده‌اند که همراه با احساس خجالت که با تجربیاتی مانند شنیدن صدای آواز خواندن خودتان بروز می‌کند، قسمت کوچکی از بافت عمیق درون مغز، به اندازه تکه‌ای از انگشت شست شما، ایزوله و جدا می شود.
این منطقه مغزی در افرادی مانند مبتلایان به زوال عقل، که سطوح کم‌خجالت را ناز خود شان می‌دهند، از حالت طبیعی کوچکتر است. این منطقه از مغز در واقع بخشی ضروری برای این واکنش در نظر گرفته می‌شود.
در نشریه Live Science از زبان تیم تحقیقاتی Sturm اینطور نوشته شده است: با از دست دادن این منطقه از مغز، واکنش خجالت در فرد از بین می‌رود. بیماران مبتلا به زوال عقل، از جمله افرادی با اختلالاتی مانند بیماری آلزایمر، اکثر شرکت‌کنندگان در تحقیقات Sturm را تشکیل می‌دهند.

 

مراکز مربوط به شخصیت

در ناحیه‌ای به نام قشر پیش‌سینگولیت قدامی، مرکز خجالت تمرکز داده شده است. این بافت به طور عمیقی در داخل مغز، رو به راست و جلو قرار گرفته است. این منطقه برای تنظیم بسیاری از عملکردهای خودکار بدن مانند ضربان قلب، عرق کردن و تنفس ایفای نقش می‌کند، اما در بسیاری از عملکردهای مربوط به تفکر، مانند رفتارهای درجستجوی پاداش (مثل کسانی که با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند)، احساسات و تصمیم گیری نیز مشارکت دارد. به گفته‌ی استورم این قسمت، دارای طرح‌هایی برای مراکز بالاتر و همچنین پروژه‌هایی برای مراکز پایین می‌باشد. همچنین این قسمت در واکنش‌های احشایی و حرکتی، نقش دوگانه‌ای را ایفا می‌کند.

اندازه و شکل مناطق مغز در نزدیکی این یکی، باعث تفاوت در شخصیت فرد می‌شود. به عقیده‌ی برخی دانشمندان، منطقه خاص مغزی بزرگتر، با کارکردهای قوی‌تر مرتبط با آن همراه می‌شود. به عنوان مثال، افراد برونگرا، مراکز پردازش پاداش بزرگتری را دارا هستند، در حالی که افراد خجالتی و مضطرب، مراکز تشخیص خطای بزرگتری دارند. همچنین مطابق مطالعات انجام‌شده، افراد بسیار بخشنده، مناطق بزرگتری مرتبط با درک باور دیگران را در خود دارند.

ازبین رفتن خجالت

افرادی مبتلا به زوال عقل، به کم کردن سطح خجالت خود و حتی تماشای نمایش‌های سرگرم کننده، نشسته در کنار دیگران تمایل دارند. بسیاری از کارهایی که انجام دادن آنها برای افراد مبتلا به زوال عقل راحت است، مانند خوردن از بشقاب دیگران یا ماساژ دادن غریبه‌ها به هیچ وجه باعث خجالت آنها نمی‌شود.
هنگامی که استورم مغزهای آنها را اسکن کرد، دریافت که آنها مناطق خودآگاهی و خجالت کمتری نسبت به شرکت کنندگان دارند، ابعاد منطقه خجالت در قشر سینگولیت آنها کوچکتر بود. اسکن کردن این ناحیه مغز، می‌توانست در تشخیص زود هنگام این موقعیت یاری‌رسان باشد، چرا که تغییرات اجتماعی و رفتاری قبل از بروز نشانه‌های دیگر، رخ می‌دهد.
استورم گفت: با درک بهتر تغییرات هیجانی که در این بیماری‌ها اتفاق می‌افتد می توان در اوایل دوره بیماری و زمانی که تشخیص ممکن است با ابهام مواجه باشد، مفید واقع شد. یک حالتی انگل وار از تغییرات احساسی یا اجتماعی امکان دارد وجود داشته باشد که با بیماری همراه خواهد بود.
قشر سینگولیت قدامی (ACC) بخشی از قسمت جلویی سینگولیت می‌باشد که اطراف بخش جلویی جسم پینه‌ای، همانند یک گردنبند قرار گرفته است و مناطق برودمن را شامل می‌شود. آنطور که به نظر می‌رسد، این قشر در انواع مختلفی از عملکردهای اتونومیک نظیر تنظیم فشار خون و ضربان قلب ایفای نقش می‌کند. همچنین برخی از عملکردهای سطح بالاتر مانند پیش‌بینی پاداش، تخصیص توجه، اصول اخلاقی و روحیات، تصمیم‌گیری و کنترل انگیزش (مثل نظارت بر عملکرد و تشخیص خطا) و احساسات نیز به این قشر مربوط هستند.

رژیم غذایی مناسب پس از سکته مغزی و همچنین پیشگیری از آن چیست؟

سکته مغزی وقتی اتفاق می‌افتد که جریان خون بخشی از مغز مسدود شده و یا کاهش پیدا کند. در پی آن بافت مغز اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز محروم را از دست می‌دهد. استوکس (سکته مغزی) می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. بنابراین مراجعه فوری به متخصص ضروری است. با این حال رژیم غذایی مناسب و سالم می‌تواند پس از سکته مغزی به بازیابی و همچنین پیشگیری از آن کمک کند.
تغذیه مناسب پس از سکته مغزی رمز بهبودی است. انتخاب غذاهای سالم می تواند به کنترل فشار خون، وزن بدن و کاهش خطر ابتلای فرد به سکته مجدد کمک کند. برای جلوگیری از سکته مغزی مجدد و سالم ماندن باید گام های مناسب برای کنترل وزن و فشار خون بردارید.

 

گروه‌های مواد غذایی در بشقاب من

• سبزیجات: سبزیجات نارنجی رنگ و سبز تیره که سرشار از مواد مغذی هستند را انتخاب کنید و خوردن لوبیا و نخود را به‌طور منظم، فراموش نکنید.
• دانه: حداقل نیمی از وعده‌های شما باید این گروه از دانه‌های کامل باشد.
• فراورده های لبنی: مصرف فرآورده‌های لبنی کم‌چرب و یا بدون چربی یا انواع مواد غذایی غیر لبنی سرشار از کلسیم توصیه می‌شود.
• میوه ها: انواع میوه‌های تازه، منجمد یا خشک‌شده باید در وعده‌های روزانه شما گنجانده شوند.
• پروتئین: گوشت مرغ کم‌چرب و یا بدون چربی مصرف کنید و انتخاب‌های خود را بیشتر به‌سمت نخود فرنگی، لوبیا، دانه‌ها، آجیل و منابع ماهی ببرید. و چربی مورد نیاز بدنتان را بیشتر از آجیل، ماهی و روغن‌های گیاهی تامین کنید. تأمین چربی از مارگارین و کره را محدود کنید.

ده استراتژی برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی

۱ـ هر روز از انواع غذاها بخورید.

از آنجا که هیچ غذایی به تنهایی تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن شما را تامین نمی‌کند، برای داشتن رژیم غذایی مناسب هر روز انواع غذاها را درنظر بگیرید. وجود انواع غذاها در بشقاب من، می‌تواند یک راه بسیار خوب برای شروع باشد.

۲ـ غذاهای رنگارنگ را در تمام وعده‌های غذایی خود بگنجانید.

انواع غذاهای رنگارنگ را در هر وعده غذایی بگنجانید. از سبزیجات، میوه و حبوبات قرمز تیره، پرتقالی، سبز عمیق، زرد با طراوت، آبی و بنفش استفاده کنید. با انتخاب غذاهای رنگین اطمینان حاصل کنید که طیف گسترده ای از مواد مغذی را دریافت می کنید.

۳ـ پنج فنجان یا بیشتر از میوه‌ها و سبزیجات در وعده‌های روزانه داشته باشید.

تحقیقات نشان داده است که بهترین راه برای داشتن رژیم غذایی مناسب و بهره بردن از آن، مصرف میوه‌ها و سبزیجات است. میوه‌ها و سبزیجات حاوی مجموعه‌ای از مواد مغذی مفید، مانند مواد معدنی، ویتامین ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند. این مواد مغذی باعث قوی شدن سیستم ایمنی بدن می‌شوند. غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان شامل انواع توت ها، گیلاس، پرتقال، سیب، هندوانه، گوجه فرنگی، گریپ فروت، کلم بروکلی، سبزیجات دارای برگ سبز، فلفل، کلم بروکسل و پیاز می باشد. بنابراین، علاوه بر مراحل 1 و 2، لازم است هر روز حداقل 5 وعده غذا بخورید.
یک وعده سبزی برابر است با:
• ½ فنجان سبزیجات پخته
• 1 فنجان سبزیجات خام یا برگ‌دار
• 6 اونس آب سبزیجات
یک واحد میوه برابر است با:
• 1 تکه میوه به اندازه متوسط ( اندازه توپ تنیس)
• 1 عدد موز کوچک
• ½ فنجان کوکتل میوه در آب خود
• ½ گریپ فروت
• 2 قاشق غذاخوری میوه های خشک شده
• 4 اونس آب میوه 100 درصد
• 1 فنجان توت یا خربزه

۴ـ برچسب روی مواد غذایی را بخوانید

خواندن برچسب مواد غذایی، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد غذاهایی که مصرف می‌کنید، بسیار مفید است. طبق قانون، اطلاعات تغذیه‌ای ذکر شده باید یک روش استاندارد داشته باشند. در هنگام انتخاب مواد غذایی مناسب برای کاهش خطر سکته مغزی، تمرکز روی اطلاعات درج‌شده زیر بسیار توصیه می‌شود.
• کل چربی
• کالری
• چربی ترانس
• چربی‌های اشباع‌شده
• سدیم
• کلسترول
• فیبر رژیمی

۵ـ مصرف چربی اشباع‌شده و کلسترول و ترانس را محدود کنید.

کلسترول، ماده‌ای مومی‌شکل است که توسط بدن شما ساخته شده و در غذاهایی با منشاء حیوانی یافت می شود. کلسترول برای حفظ سلامت سلول‌ها ضروری است. با این حال، کلسترول اضافی در خون می تواند باعث افزایش خطر سکته مغزی و بیماری‌های قلبی شود. سطوح بالای کلسترول خون در نتیجه دو عامل به‌وجود می‌آیند:
• بدن شما چه مقدار کلسترول می سازد؟
• در غذای مصرفی شما، چه مقدار کلسترول و چربی وجود دارد؟
چربی‌های اشباع، در دمای اتاق جامد هستند و در محصولات حیوانی مانند پنیر، گوشت، زرده تخم مرغ، بستنی، کره و برخی از روغن‌های گیاهی (هسته خرما، پالم و نارگیل ) موجود است. کلید پیشگیری از سکته مغزی، محدود کردن مصرف این غذاها است.
برای کاهش چربی اشباع در رژیم غذایی خود، تعویض غذاها مطابق جدول زیر پیشنهاد می‌شود.

رژیم غذایی سرشار از چربی ترانس نیز باعث بالا رفتن کلسترول شده و اخطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. از مواد غذایی که حاوی روغن‌های گیاهی هیدروژنه هستند، پرهیز کنید.
چربی های ترانس در مواد غذایی زیر یافت می‌شود:
• هر چیزی ساخته شده با چربی هیدروژنه، مانند بسیاری از غذاهای فرآوری شده از جمله بیسکویت، شیرینی‌جات، محصولات سرخ شده در روغن و غذاهای پخته
• روغن گیاهی
• مارگارین چسبناک
• غذاهای زیاد سرخ شده
برای کاهش مصرف چربی ترانس در رژیم غذایی خود این جایگزین‌ها را استفاده کنید.
محدود کردن کلسترول در غذاها، قدمی بسیار بزرگ برای مدیریت سکته مغزی و کنترل سطح کلسترول است. و می‌تواند با رعایت موارد زیر میسر شود..
• زدودن پوست از مرغ و جدا کردن چربی مرئی از گوشت
• محدود کردن اندازه گوشت مصرفی به کمتر از 3 اونس در حالت استراحت ( اندازه یک دسته کارت)
• محدود کردن مصرف کره
• پرهیز از خوردن گوشت خوک
• انتخاب لبنیات کم چرب یا بدون چربی

۶ـ اصلاح مصرف سدیم در رژیم غذایی

مصرف بیش از حد سدیم باعث حفظ مایعات در بدن و افزایش فشار خون می‌شود. سعی کنید به مواد غذایی نمک اضافه نکنید.
برای کاهش مصرف سدیم، موارد زیر را انجام دهید:
• از مصرف ادویه‌های مخلوط و مخلوط ادویه که حاوی نمک یا نمک سیر است پرهیز کنید.
• گیاهان و ادویه‌جات را به‌عنوان جایگزین برای نمک طعام در نظر بگیرید. نمک سفره یکی از بزرگترین منابع سدیم در رژیم غذایی شما محسوب می‌شود.
• مصرف غذاهای فرآوری شده و کنسروشده را محدود کنید. علاوه بر افزودن طعم و عطر، سدیم برای حفظ مواد غذایی نیز استفاده می‌شود. در واقع بیشتر مواد غذایی فرآوری‌شده حاوی سدیم بالا هستند. مصرف غذاهای آماده مانند سوپ یا سبزیجات کنسروشده، غذاهای منجمد، گوشت کنسرو شده، غذاهای جانبی منجمد با بسته سس، پودینگ‌ها و غلات فوری ، سس و سس مخلوط، مخلوط بسته‌بندی پخته‌شده (ماکارونی، برنج و سیب‌زمینی) را محدود کنید.
• مواد غذایی منجمد که حاوی 600 میلی گرم سدیم یا کمتر باشد را انتخاب کنید.
• مواد غذایی تازه و ارگانیک، خوراکی‌های فاقد نمک اضافی مصرف کنید.
• در انتخاب غذاهای سرپایی دقت داشته باشید. غذاهای سرپایی مانند ، چیپس، سیب زمینی، بادام زمینی، چوب شور و کراکر دارای سدیم بالایی هستند. بسته‌های با سدیم پایین را انتخاب کرده و یا مصرف غذاهای سرپایی را محدود کنید. می‌توانید تنقلات طبیعی‌تر مانند پاپ‌کورن ساده، میوه و سبزیجات را جایگزین کنید.
• برچسب داروها را بخوانید.
میزان مجاز مصرف روزانه سدیم:
مصرف نمک باید در افراد با سابقه بیماری قلبی یا سکته مغزی تا 2000 میلی‌گرم در هر روز محدود شود. با این حال، اگر از فشار خون بالا رنج می‌برید، به شدت توصیه می‌شود که مصرف سدیم خود را به 1500 میلی‌گرم در روز محدود کنید. برای تعیین سطح سدیم با متخصص صحبت کنید.

۷ـ غذاهای حاوی فیبر بالا مصرف کنید

فیبر باعث کاهش کلسترول شده و ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد. همچنین برای کنترل قند خون، جلوگیری از بیماری‌های دستگاه گوارش و کنترل وزن می‌تواند مفید باشد.

تأمین فیبر از مواد غذایی:

درصورت بالا بودن کلسترول، مصرف غلات سبوسدار، بلغور جو دوسر و یا نان تست توصیه می‌شود.
به جای آب‌میوه، یک قطعه کامل از میوه را میل کنید.
نان شیرینی، نان سبوس‌دار، کیک انگلیسی، کراکر و نان را به جای انواع غنی‌شده یا سفید انتخاب کنید.
گندم و برنج قهوه ای و ماکارونی سبوس دار را به جای انواع سفید یا غنی‌شده انتخاب کنید.
ماست یوگارت یا پنیر کوتاژ را با آجیل یا میوه‌های تازه مصرف کنید.
میوه و سبزیجات را برای میان‌وعده رژیم غذایی خود درنظر بگیرید.
میوه خام یا پخته‌شده و سبزیجات، محصولات دانه کامل و حبوبات مانند دانه های خشک، نخود خرد شده و عدس از منابع خوب فیبر در رژیم غذایی هستند. غذاهای تصفیه شده مانند آب میوه، نوشابه، ماکارونی، نان سفید و غلات غنی‌شده، فیبر فقیری دارند.
انواع غلات را به‌عنوان جایگزین برای ماکارونی و برنج سفید غنی‌شده و دیگر مواد غذایی تصفیه‌شده درنظر بگیرید. زیرا از نوسانات قند خون در طول روز جلوگیری می‌کند و میل خوردن شیرینی‌جات را کاهش داده به کنترل وزن کمک می‌کند.

۸ـ متعادل نگه داشتن وزن و کنترل آن

رسیدن به وزن ایده‌آل بدن، یکی دیگر از استراتژی‌های مهم برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی است. مصرف غذاهای سرشار از فیبر و کم چربی، به اندازه نیاز خوردن، پرهیز از رژیم غذایی بی‌پایه و اساس، پیگیر بودن در بهبود عادات غذایی و افزایش فعالیت، همه راههای رسیدن به یک وزن بدن ایده‌آل هستند.

۹ـ مصرف قندهای اضافه شده را کم کنید

مصرف بیش از حد قندهای اضافه‌شده با چاقی، فشار خون بالا (که عامل بیماری‌های دیگر مانند سردرد است) ، دیس لیپیدمی و دیابت نوع 2 که همه از عوامل خطرساز برای سکته مغزی هستند در ارتباط است. به عنوان نمونه شکر قهوه‌ای، شکر سفید، ملاس، عسل، ژله، مربا و نوشیدنی‌های شیرین را می‌توان نام برد. به خاطر داشته باشید که دسر و شیرینی حاوی قند اضافه شده هستند.

۱۰ـ پتاسیم کافی

مصرف کافی پتاسیم، به منظور حفظ عملکرد مناسب قلب ضرورت دارد. با این حال، بسیاری از افراد به اندازه کافی پتاسیم مصرف نمی‌کنند. پتاسیم در سبزیجات، میوه و لبنیات وجود دارد. بنابراین، اگر شما این گروههای غذایی را به حد کافی در رژیم غذایی خود لحاظ کنید، به اندازه کافی پتاسیم دریافت خواهید کرد.

انواع مختلف زوال عقل یا دمانس و دلایل بروز آنها

زوال عقل یا دمانس، علائمی مانند مشکلات ارتباطی و از دست رفتن حافظه را شامل می‌شود. این علائم به‌واسطه‌ی ایجاد تغییراتی در مغز به وجود می‌آیند. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است به گیجی دچار شده و توانایی به‌یاد آوردن مطالب را از دست بدهند. گاهی تا آن حد پیش می‌رود که فرد مهارت‌هایی که داشته از جمله فعالیت‌های عادی روزمره خود را نیز از دست می‌دهد. در آخر امکان دارد فرد حتی اعضای خانواده یا دوستان خود را هم به جا نیاورد. فرد مبتلا عموماً پریشان و مضطرب به نظر می‌رسد. زوال عقل در سالمندان بیشتر شایع است اما سالمندی دلیل اصلی آن نیست.

 

علل بروز دمانس:

دمانس زمانی بروز می کند که نورون های سالم (سلول های عصبی)، از کار بازایستاده یا سلول‌های مغزی مرده و یا دچار آسیب شده باشند. مرگ سلول‌های مغزی و خصوصا بیماری‌های نورودژنراتیو (مرگ تدریجی سلول‌های مغز در اثر افزایش سن) می‌تواند از علل بروز دمانس باشد. این که زوال عقل باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شود یا مرگ سلول‌های مغزی بروز زوال عقل را در پی دارد به‌درستی مشخص نیست. در زیر به برخی ازدلایل بروز دمانس اشاره شده:

زوال عقلی عروقی:
مرگ سلول‌های مغزی ناشی از بیماری‌های مرتبط با عروق مغزی مانند سکته‌ مغزی ، بروز می‌کند.
آسیب به سر:
چنین آسیب‌‌هایی باعث افزایش احتمال مرگ سلول‌های مغزی و در پی آن بروز زوال عقل می‌شود. و تکرار ضربات آسیب‌زننده به سر برای مثال در برخی ورزش‌ها، با افزایش احتمال بروز زوال عقل در آینده ارتباط مستقیم دارد.
بیماری ناشی از پریون:
پریون‌ها، پروتئین‌هایی می‌باشند که درs برخی افراد امکان دارد به ایجاد بیماری‌هایی مانند جنون گاوی منجر شوند.
عوامل برگشت‌پذیر:
• افسردگی، تداخلات دارویی، اختلال در عملکرد تیروئید، کمبود ویتامین‌ها و مصرف الکل از عوامل برگشت‌پذیر زوال عقل هستند و با درمان این عوامل، زوال عقل ناشی از آنها نیز بهبود پیدا می‌کند.
• عوامل فردی مانند سن و سال و سابقه‌ی خانوادگی
• عفونت‌های ناشی از بیماری HIV
• انواع دمانس و زوال عقلی

سایر اختلالاتی که می‌توانند منجر به بروز دمانس شوند، عبارتند از:

• هیدروسفالی با فشار طبیعی که براثر انباشته شدن مقدار اضافی مایع مغزی_نخاعی در مغز بروز می‌کند.
• زوال عقل پیشانی گیجگاهی (بیماری نیمن پیک)
• نشانگان داون که احتمال بروز آلزایمر را در افراد کم ‌سن ‌وسال افزایش می‌دهد.
• سندروم بنسون (PCA) که به بیماری آلزایمر شباهت دارد، ولی در ناحیه‌ی متفاوتی از مغز اتفاق می‌افتد.
• بیماری پارکینسون و بیماری هانتینگتون
• ژن‌هایE4 چندگانه، افرادی که دارای یک نسخه از ژن E4هستند ، سه برابر بیشتر از کسانی که این ژن را ندارند، به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند.

انواع زوال عقلی و دمانس

1_ دمانس ناشی از آلزایمر:

علاوه بر وجود اختلال حافظه، وجود یکی دیگر از اختلالات شناختی (کردار پریشی، زبان پریشی، ادراک ‌پریشی) برای شناخت دمانس آلزایمر ضروری است. آلزایمر نوعی زوال عقلی است که از دست رفتن حافظه و ایجاد اختلال در سایر عملکردهای مهم ذهنی در پی آن اتفاق می‌افتد. این بیماری شایع‌ترین عامل زوال عقل بوده و پیش‌رونده است، یعنی با گذشت زمان رو به وخامت می‌رود. بیماری آلزایمر، در واقع اعصاب مغز را دچار تغییر می‌کند. در نتیجه‌ی این تغییر، ارتباط میان اعصاب مختلف مختل می‌شود.
مهم‌ترین عامل مؤثر در بروز آلزایمر سن است، عوامل دیگری ازجمله ابتلا به دیابت، وراثت، صدمات مغزی، فشار خون و تغذیه‌ی نامناسب در بروز آلزایمر تأثیر دارند.

2_ دمانس عروقی:

دمانس عروقی، نوع شایع دمانس پس از آلزایمر می‌باشد که حدود 10% کل بیماران دمانس را دربر می‌گیرد. پارگی یا مسدود شدن عروق مغزی، نرسیدن غذا و اکسیژن به سلول‌های عصبی مغز و از بین رفتن آنها دلایل بروز این نوع دمانس است. نشانه‌های بیماری در این نوع دمانس امکان دارد به‌صورت پلکانی بوده و هر علامت به صورت ناگهانی بروز یابد.
بیشتر مبتلایان دمانس عروقی، از عوارض و بیماری‌های دیگری مانند فشار خون، دیابت و میزان بالای کلسترول رنج می‌برند و بسیاری از آنها، دخانیات مصرف می‌کنند. این نوع دمانس در سنین سالمندی شایع‌تر است، ولی امکان بروز آن در سنین زیر 60 سال هم وجود دارد. بروز عوارض و اختلال در این بیماران متفاوت است. علاوه بر اختلال در قضاوت و توان تصمیم‌گیری در کارهای معمول روزانه، عوارض فیزیکی مانند اختلال در راه رفتن، بی‌حسی یک طرف صورت یا یک نیمه از بدن و فلج شدن ممکن است در فرد بیمار بروز کند. تعداد سکته‌ها و محل ایجاد آسیب‌های عروقی و شدت به وجود آمدن آنها، می‌تواند به‌طور مستقیم بر میزان توان فیزیکی و فکری بیمار مؤثر باشد.

۳ـ دمانس لوب پیشانی_گیجگاهی (FTD):

مغز انسان مانند کره‌ی جغرافیا است و دارای مناطق قاره‌ه‌مانند ولی به هم پبوسته به نام لوب‌های مغزی می‌باشد. دو لوب اصلی در قسمت‌های قدامی و طرفی وجود دارند که به آنها به ترتیب لوب های پیشانی و آهیانه‌ای گفته می‌شود. لوب‌های پیشانی مرکز برنامه‌ریزی، توجه، قضاوت و تمام چیزهایی است که فرق ما انسان‌های متمدن و پیشینیانمان را مشخص می‌کند. وظیفه اصلی لوب‌های آهیانه‌ای، کمک به ذخیره‌ سازی حافظه و همچنین نگهداری گنجینه‌ی لغات ما می‌باشد.
آغاز از بین رفتن سلول‌های عصبی در دمانس لوب پیشانی_گیجگاهی، در این دو قسمت اصلی مغز اتفاق می‌افتد و با پیشرفت بیماری، به سایر قسمت‌ها گسترش پیدا می‌کند. دمانس لوب پیشانی_گیجگاهی، به‌طور معمول در سنین 50 و 60 سالگی اتفاق می‌افتد، ولی در سنین 21 سالگی و 80 سالگی نیز دیده شده‌ است.

شایع‌ترین انواع بیماری دمانس لوب پیشانی_گیجگاهی (FTD):

فرونتال واریانت (Frontal variant)
این نوع از زوال عقل، رفتار و شخصیت فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

زبان‌پریشی پیش‌رونده‌ی اولیه (Primary progressive aphasia)
زبان‌پریشی یا آفازی، به معنی مشکل در برقراری ارتباط می‌باشد. این نوع آفازی خود به دو گروه تقسیم می‌شود:
• آفازی پیش‌رونده‌ی کلامی که باعث ضعیف شدن توانایی سخن گفتن می‌شود.
• آفازی معنایی که توانایی فهم زبان و استفاده از آن را دچار مشکل می‌کند.
بروز دمانس پیشانی-گیجگاهی عامل مشخصی ندارد، پژوهشگران جهش‌های ژنتیکی را به عنوان عامل برخی از انواع آن درنظر می‌گیرند. ساختار سلول‌های مغز برخی از بیماران مبتلا به این بیماری حاوی مقادیر غیر‌طبیعی پروتئین می‌باشد.

۴ـ دمانس مختلط:

حدود 10% مبتلایان به بیماری دمانس بیش از یک نوع دمانس را تجربه می‌کنند، که به آن دمانس مختلط گفته می‌شود. حضور همزمان آلزایمر و دمانس عروقی، شایع‌ترین دمانس مختلط شناخته شده است.

5_ دمانس با اجسام لویی : (ِDLB)

لویی‌ بادی رسوبات پروتئین هستند که به‌ صورت میکروسکوپی در مغز بعضی از افراد وجود دارند و به نام کاشف این اجسام نامگذاری شد‌ه‌‌اند، دلیل مبتلا بودن فرد به DLB ، رسوب همان پروتئین‌های مذکور در بخشی از مغز است که کورتکس نامیده می‌شود.
این نوع دمانس، در سنین سالمندی بیشتر دیده شده ولی ممکن است در سنین زیر 60 سالگی نیز اتفاق بیفتد. اکثر این بیماران مشکلات حافظه و تفکر که در آلزایمر هم وجود دارد روبه‌رو هستند. دمانس لویی بادی توانایی فکر کردن، استدلال و تحلیل اطلاعات را دچار اختلال می‌کند، که ممکن است توانایی شخصیت، حرکت و حافظه‌ی فرد هم درگیر شود.

خصوصیات اصلی دمانس لویی:

• سطح هوشیاری: اولین خصوصیت این است که، سطح ذهنی و هوشیاری بیمار در طول روز و یا هفته دچار تغییر می‌شود. به طوری که بیمار در برخی زمان‌ها کاملا طبیعی به‌نظر می‌رسد و گاهی کاملا به اختلالات ذهنی دچار است.
• توهمات بینایی: بروز توهمات بینایی به صورت دیدن حیوانات و اشخاص، دومین خصوصیت دمانس لویی می‌باشد. بیمار امکان دارد در عالم توهم، اشیا، نزدیکان و حیواناتی را به‌وضوح ببیند و با آنها صحبت کند که سال‌ها قبل فوت کرده‌اند و یا وجود خارجی ندارند.
• علایمی مانند پارکینسون: وجود علایمی شبیه به بیماری پارکینسون، سومین خصوصیت دمانس لویی ‌بادی می‌باشد.  ممکن است در تشخیص با بیماری پارکینسون اشتباه گرفته شود، به همین دلیل مراجعه به پزشک متخصص الزامی است.
• حساسیت به داروهای ضد روان پریشی: حساسیت به برخی داروها خصوصاً داروهای ضد‌روان‌پریشی، چهارمین خصوصیت دمانس لویی است. مصرف دوزهای خیلی کم این داروها توسط این بیماران، ممکن است عوارضی را ایجاد کنند که معمولا در بقیه بیماران در دوزهای بالا بروز می‌کند.

۶ـ دمانس پیش‌رونده‌ی سریع:

بیشتر موارد دمانس، دارای سیری کند و چندین ساله هستند. ولی عوامل بیماری‌زایی وجود دارد که می‌تواند بیمار را با تابلوی دمانس، در عرض چند ماه کاملا از پا بیندازد. فهرست این بیماری‌ها بسیار گسترده است و عوامل متابولیک مانند کم‌کاری تیروئید، عوامل عفونی مانند جنون گاوی و HIV و یا کمبود ویتامین‌ها و ریز‌مغزی‌ها را شامل می‌شود.

بیماری اوتیسم چیست و چه چالش‌هایی دارد؟

اوتیسم نوعی شرایط پیچیده‌ی عصبی-رفتاری است و اختلالات فرد در تعاملات اجتماعی و رشد کلامی و مهارت‌های ارتباطی همراه با رفتارهای تکراری و سخت را شامل می‌شود. به دلیل گستردگی علائم، بیماری اختلال طیف اوتیسم (ASD) نا‌گذاری شده است. این بیماری اختلال در طیف وسیعی از مهارت‌ها در سطوح مختلف را شامل می‌شود.
بیماری اوتیسم درجات مختلفی دارد. ممکن است در فردی به‌شکل یک نقص ساده بروز کند که تا حدی باعث محدود شدن زندگی طبیعی بیمار خواهد شد و در فرد دیگر امکان دارد ناتوانی شدیدی ایجاد شود که در آن به مراقبت‌های اساسی مورد نیاز است.
کودکان مبتلا به اوتیسم دارای مشکلات ارتباطی هستند و در درک تفکرات یا احساسات سایرین ناتوان هستند؛ بنابراین انتقال احساسات از طریق ژست‌ها، کلمات، لمس کردن یا حالات صورت برای آنها دشوار است.
یک کودک اوتیسمی که بسیار حساس است، امکان دارد در مواجهه با تماس، صداها، بوها یا دیدن مناظری که برای دیگران عادی است، با مشکلاتی جدی یا در برخی موارد دردناک مواجه شود.
کودکان مبتلا به اوتیسم امکان دارد قادر به انجام دادن حرکات بدنی تقلیدی و تکراری مانند قدم زدن، تاب خوردن یا دست زدن باشند و نسبت به مردم واکنش‌های غیر معمول از خود نشان دهند. گاهی به اشیا به‌شدت وابسته می‌شوند و پذیرای تغییرات در روال عادی زندگی نیستند، به‌نحوی که ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان داده و به خودشان صدمه بزنند. گاهی اوقات امکان دارد به‌هیچ وجه متوجه اشیا، افراد یا فعالیت‌های اطراف‌ خود نشوند. برخی از این کودکان تشنج‌های شدید را تجربه می‌کنند؛ در برخی موارد این تشنج‌ها در دوران بلوغ اتفاق می‌افتند.
اختلالات شناختی در برخی از افراد مبتلا به بیماری اوتیسم شایع است . بر خلاف اغلب اختلالات شناختی معمول که با تأخیر در تمامی زمینه‌های رشد تشخیص داده می‌شوند، اوتیسمی‌ها گاهی دارای مهارت‌های مختلفی هستند. این افراد شاید در برقراری ارتباط با سایرین ناتوان باشند، اما در زمینه‌های دیگری مانند ساخت موسیقی، طراحی، حل کردن مسائل ریاضی یا حفظ کردن برخی مطالب مهارت‌های خارق‌العاده‌ای دارند و همچنین در تست‌های هوش غیر کلامی دارای هوش متوسط یا حتی بالایی هستند.

 

نشانه‌های بیماری اوتیسم

علائم این بیماری معمولا در سه سال اول زندگی خود را نشان می‌دهند و در برخی از کودکان از بدو تولد قابل مشاهده است. برخی دیگر ابتدا طبیعی به نظر می‌رسند، اما از ۱۸ تا ۳۶ ماهگی به‌طور ناگهانی علائم این بیماری در آنها دیده می‌شود. به هر حال اینطور تشخیص داده شده که علائم ناهنجاری‌های ارتباطی تا زمان حضور یافتن در جامعه مشخص نمی‌شوند. بیماری اوتیسم در پسران چهار برابر بیش از دختران مشاهده شده است. اوتیسم دارای هیچ محدودیت قومی، نژادی یا اجتماعی نیست، سبک زندگی یا تحصیلات و میزان درآمد خانواده نیز هیچ تأثیری روی کودکان مبتلا به اوتیسم ندارد. روند این بیماری رو به رشد است و هنوز کاملا معلوم نیست، رشد بیماری به تشخیص آن مربوط است یا به دلیل بروز بیماری‌های دیگری اتفاق می‌افتد.
اوتیسم تنها یک سندروم است که تحت عنوان اختلالات طیف اوتیسم شناخته شده است. سایر اختلالات ارتباط اجتماعی یا بیماری‌های شناخته شده در محدوده‌ی این طیف عبارتند از:

اختلال درخودماندگی

خیلی از افراد با شنیدن کلمه‌ی اوتیسم ، اختلال درخودماندگی را متصور می‌شوند. اختلال در تعاملات اجتماعی، برقراری ارتباطات و بازی‌های تخیلی در کودکان زیر ٣ سال، اختلال درخودماندگی گفته می‌شود.

سندرم اسپرگر (Asperger)

کودکان مبتلا به این سندروم، به مشکل زبانی دچار هستند و در تست هوش میانگین هوشی بالاتر از متوسط دارند، اما مانند کودکان اوتیسمی در برقراری ارتباطات اجتماعی دارای مشکل و محدودیت هستند.

اختلال فراگیر رشد (PDD) یا اوتیسم آتیپیک

این اختلال یک دسته‌ی عمومی و فراگیر است و شامل کودکانی می‌شود که برخی از رفتارهای اوتیسمی را دارند، اما در سایر دسته‌ها قرار نمی‌گیرند.

اختلال فروپاشی دوران کودکی

کودکان مبتلا به این اختلال حداقل تا دوسالگی رشد نرمالی دارند و پس از آن بخش بزرگی از مهارت‌های ارتباطی آنها مختل می‌شود. این اختلال بسیار نادر است و بسیاری از پزشکان متخصص بیمار‌ی‌های ذهنی نسبت به آن تردید دارند و به‌عنوان یک بیماری درنظر نمی‌گیرند.

عوامل ایجاد بیماری اوتیسم

به‌دلیل ژنتیکی بودن بیماری اوتیسم، بسیاری از محققان، ترکیب خاصی از ژن‌ها را عامل ایجاد بیماری اوتیسم در کودک می‌دانند، اما عواملی مانند سن بالای پدر یا مادر باعث افزایش احتمال ابتلای کودکان به اوتیسم می‌شود.
درصورت مصرف داروهای چاقی مفرط، دیابت و مُسکن‌ها در دوران بارداری، احتمال ابتلای کودک به اوتیسم افزایش می‌یابد. در برخی موارد، یک اختلال متابولیک مادرزادی ناشی از عدم حضور یک آنزیم و سرخجه می‌تواند عامل اوتیسم باشد. اگرچه گاهی اوقات دلیل مشخصی برای اوتیسم موجود نیست، هیچ شواهدی هم مبنی بر دخالت واکسیناسیون در بروز اوتیسم وجود ندارد.
محققان وجود اختلالاتی در بخش‌هایی از مغز را عامل اوتیسم می‌دانند. وظیفه‌ی این بخش‌ها، تفسیر پیام‌های دریافتی از اندام‌های حسی و پردازش گفتار در مغز می‌باشد. همچنین تأثیر محیط روانی اطراف کودک و رفتار مراقبان او، به‌عنوان یک عامل تشخیص داده نشده است.

آیا افسردگی با مشکلات موجود در روابط جنسی در ارتباط است؟

افراد زیادی در سرتاسر دنیا به افسردگی دچار هستند و از عواقب ناخوشایند آن رنج می‌برند. ارتباط افسردگی و رابطه جنسی یک ارتباط یک‌طرفه نیست و در واقع و این دو متغیر بر یکدیگر اثرگذار هستند. اثرات ناخوشایندی که می‌تواند بر جنبه‌های مختلفی از زندگی آن‌ها تاثیر داشته باشد. افسردگی و درمان‌های مربوط به آن گاهی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سلامت جنسی شما شود. با این حال برای حل هر دوی این مشکلات، همچنان امید وجود دارد. چرا که درمان یکی از آن‌ها معمولا درمان دیگری را در پی خواهد داشت. گرچه لازم است بدانیم که پیدا کردن نقطه تعادل درست، ممکن است زمان‌بر باشد.

 

ارتباط افسردگی و رابطه جنسی

افسردگی در جوامع امروزی بسیار شایع است. بر اساس آمار و اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در آمریکا از هر بیست نفر فرد بالای ۱۲ سال، یک نفر از نوعی افسردگی رنج می‌برد و همچنین طبق گزارش موسسه ملی سلامت روانی این نرخ در زنان رو به افزایش است. حقیقت این است که هر فردی با هر سن و شرایطی امکان دارد این بیماری را تجربه کند. از انواع افسردگی می توان موارد زیر را نام برد.
• افسردگی روانی
• اختلال افسردگی مداوم ( که علائم آن ممکن است تا دو سال تداوم یابد)
• افسردگی پس از زایمان
• اختلال دو قطبی
• اختلال عاطفی فصلی (که معمولا در ماه‌های زمستان بروز می‌کند.)
• افسردگی همراه با اختلالات اضطرابی
احساس افسردگی برای کسانی که با یکی از موارد بالا دست و پنجه نرم می‌کنند، چیزی بیشتر از احساسی نامطلوب است، زیرا هر یک از موارد بالا علائم متنوعی از جمله مشکلات مرتبط با سلامت جنسی آن‌ها را در پی خواهد داشت. در ادامه مقاله، به ارتباط افسردگی و رابطه جنسی پرداخته شده و همچنین راهکارهایی برای بهبود روابط ارائه شده است.

علائم و تفاوت‌های جنسیتی

ارتباط افسردگی و رابطه جنسی کاملاً اثبات شده ‌است. افسردگی در هر دو جنسیت ، هم مردان و هم زنان، منجر به بروز مشکلات جنسی در آن‌ها می‌شود. اما همچنان تفاوت‌هایی در بین آن‌ها موجود است.

ارتباط افسردگی و رابطه جنسی در زنان

طبق تحقیقات موسسه ملی سلامت روان درصد بالایی از افسردگی در زنان، با تغییرات هورمونی آن‌ها ارتباط دارد. در نتیجه‌ی این قضیه، زنان بیشتر از مردان به افسردگی دچار می‌شوند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بعد از زایمان
• قبل از عادت ماهیانه و در طول آن
• در دوران قبل از یائسگی و در طول آن
• هنگامی که کار، خانه و زندگی خانوادگی را تسخیر می‌کند.
این که زنان احساس ناخوشایند بی‌حالی افسردگی را داشته باشند بسیار محتمل است و این باعث کم شدن احساس اعتماد به نفس در آنها می‌شود. در نتیجه این احساسات، زندگی جنسی و روابط جنسی آن‌ها را بسیار تحت تأثیر قرار خواهد داد. با افزایش سن زنان ، بعضی از فاکتورهای جسمی می‌توانند باعث کاهش لذت یک رابطه‌ی جنسی شده و یا حتی در بعضی موارد آن را دردناک کنند. تغییرات در دیواره واژینال، ممکن است یکی از این تغییرات محسوب شود. از دیگر موارد می توان به پایین آمدن سطح استروژن اشاره کرد. در صورت جدی نگرفتن فاکتورهای ذکر شده، امکان ابتلا به افسردگی زیاد می‌شود. به همین دلیل بهتر است پس از مشاهده علائم افسردگی به متخصص مراجعه کنید.

ارتباط افسردگی و رابطه جنسی در مردان

عزت نفس پایین، اضطراب و احساس گناه، از دلایل شایع اختلال نعوظ در مردان می‌باشد و همه‌ی این موارد می‌تواند نشانه‌هایی از افسردگی محسوب شود. اما این اختلالات به صورت طبیعی با افزایش سن و سطح استرس نیز بروز می‌کند. موسسه ملی سلامت روان توضیح داده است که احتمال بیشتری وجود دارد که مردان فعالیت‌های جسمی خود در دوره‌ی افسردگی را کمتر کنند، این می‌تواند به این معنی باشد که جذابیت رابطه‌ی جنسی برای آن‌ها از بین برود.
در مردان، داروهای ضد افسردگی مستقیماً با ناتوانی جنسی در ارتباط است. تأخیر در ارگاسم و یا زود انزالی نیز از دیگر مشکلات احتمالی می‌باشد. داشتن مشکلاتی در زمینه سلامت جنسی، هم در زنان و هم در مردان ، به پیدایش علائم افسردگی در آن‌ها منجر خواهد شد که این به نوبه‌ی خود قادر است چرخه‌ی افسردگی و اختلال عملکرد جنسی را طولانی‌تر کند.

دلایل و عوامل خطر

افسردگی ناشی از عدم تعادل هورمون‌های شیمیایی در مغز می‌باشد و این می تواند در نتیجه‌ی مسائل ژنتیکی و یا هورمونی بروز دهد. همچنین افسردگی می تواند در کنار بیماری‌های دیگر نیز اتفاق بیفتد. دلیل به وجود آمدن این افسردگی اهمیتی ندارد ، مهم این است که بدانیم این بیماری می‌تواند علائم فیزیکی و روانی بسیار زیادی را در افراد به‌وجود بیاورد. از دیگر علائم معمول افسردگی، موارد زیر را می‌توان نام برد:
• کاهش علاقه و انگیزه نسبت به انجام فعالیت‌های موردعلاقه
• احساس ناراحتی مداوم
• احساس درماندگی و گناه
• خستگی و بی‌خوابی

درمان بعد از سکته مغزی چگونه است و چه روش‌هایی دارد؟

اغلب انسداد رگ‌های خون‌رسان به مغز، منجر به بروز سکته‌ مغزی می‌شود. در پی این مشکل قسمتی از مغز آسیب دیده و امکان کاهش یا از بین رفتن عملکرد آن قسمت از مغز وجود دارد. برای مثال امکان دارد قادر به حرکت دادن دست یا پای خود و یا صحبت کردن نباشیم.
آسیب‌ها دو نوع هستند:
• موقتی یا دائم
• جزئی یا کامل
اقدام برای درمان بعد از سکته مغزی، بلافاصله پس از شروع علائم، باعث بالا بردن احتمال برقراری مجدد جریان خون مغز شده و همچنین میزان آسیب مغزی را کاهش می‌دهد.

 

علائم و نشانه‌های سکته مغزی

پیش از آشنایی با روش‌های درمانی سکته مغزی ، توصیه می‌شود برای آگاهی بیشتر درمورد این بیماری به صفحه علائم سکته مغزی ، مراجعه کنید.

بهبودی و درمان بعد از سکته مغزی

درمان بعد از سکته مغزی ، اغلب پروسه‌ای طولانی‌مدت و پردردسر است و یادگیری روش‌های بهبود سریع و بدون عوارض سکته مغزی برای بسیاری از بیماران و اعضای خانواده آنها عامل استرس و نگرانی است.
سکته مغزی، خون‌رسانی به مغز را کاهش می‌دهد، که در پی آن مشکلات گفتاری و تحرک بروز می‌کنند. درمان بعد از سکته مغزی و درک پروسه بهبود بعد از آن، از این جهت اهمیت دارد که سکته مغزی یکی از مهم‌ترین دلایل ناتوانی طولانی مدت محسوب می‌شود.

ناتوانی‌های متداول بعد از سکته مغزی

تشخیص نوع ناتوانی‌ای که بیمار بعد از سکته مغزی با آن مواجه می‌شود، به ناحیه مغزی که تحت تأثیر سکته مغزی قرار گرفته است، بستگی دارد. حدود ۴۰% از افراد بعد از سکته مغزی، به اختلالات متوسط تا شدید دچار می‌شوند که این اختلالات به مراقبت ویژه نیاز داشته و برای بهبودی این افراد و درمان بعد از سکته مغزی باید اقدامات درستی انجام شود.
ناتوانی‌های بعد از سکته مغزی برای بعضی از افراد عبارتند از:
• بی‌حسی برخی از اندام‌ها
• فلج شدن یک طرف بدن
• ناتوانی در درک و صحبت کردن

مغز بعد از سکته مغزی چگونه درمان می‌شود؟

ریکاوری و درمان بعد از سکته مغزی به صبر و شکیبایی نیاز دارد. دانشمندان دقیقاً درمورد چگونگی بهبود مغز بعد از سکته مغزی، چیزی ارائه نمیدهند. اما شواهد علمی و تحقیقاتی حاکی از آن است که درصورت بازسازی جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده، برخی از سلول‌های مغزی که بعد از سکته مغزی دچار آسیب شده‌اند ممکن است بتوانند عملکرد خود را به‌دست آورند. به این ترتیب می‌شود به درمان بعد از سکته مغزی امید داشت. اما برای بهبود سریع تر چه اقداماتی باید انجام گیرد؟

درمان ناتوانی‌ها بعد از سکته مغزی

تمرکز ریکاوری و درمان بعد از سکته مغزی بیشتر بر توان‌بخشی است و در آن مهارت‌های شناختی، گفتاری، حسی و حرکتی به‌طور خاص مورد توجه قرار می‌گیرند. در اینجا به ناتوانی‌های بعد از سکته مغزی و شیوه‌ی درمان آنها می‌پردازیم.

درمان گفتار و تکلم بعد از سکته مغزی

سکته مغزی ممکن است منجر به اختلال در تکلم و گفتار شود. از این‌رو افراد متخصص در گفتار درمانی موظفند به بیماران سکته مغزی آموزش دهند تا توانایی تکلم را بازیابند. همچنین در صورت وجود آسیب شدید، راه‌های دیگر برای برقراری ارتباط به بیمار آموزش داده می‌شود .

درمان مشکلات شناختی

از مهم‌ترین مشکلات شناختی بعد از سکته مغزی، مشکل حافظه و استدلال را می‌توان نام برد. در این موارد بیمار باید برای درمان، تحت نظر متخصص مغز و اعصاب قرار بگیرد.

درمان مشکلات حرکتی بعد از سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند عضلات یک طرف بدن را ضعیف کرده و باعث اختلال در حرکت شود. فیزیوتراپ‌های ماهر با آموزش تمرینات مغزی، به حفظ تعادل و تقویت عضلات این بیماران کمک می‌کنند. یک روش مؤثر برای درمان مشکلات حرکتی بعد از سکته مغزی تمرینات کششی هستند. پیاده روی نیز حتی با کمک گرفتن از دیگران، به بازیابی مهارت‌های حرکتی بیمار کمک می‌کند.

درمان مشکلات حسی

سکته مغزی باعث تغییر در برخی از حس‌های بدن مانند حس گرما، سرما یا فشار می‌شود. درمان‌گران می‌توانند با کاردرمانی بیماران این حس‌ها را به حالت اولیه خودشان برگردانند و از این طریق به درمان بعد از سکته مغزی بیماران کمک کنند.

حمایت خانوادگی و پشتیبانی احساسی

از روش‌های توصیه شده برای تسریع درمان بعد از سکته مغزی حمایت خانواده را می‌توان نام برد. به‌عقیده‌ی بسیاری از پزشکان، دخالت و حمایت خانواده مؤثرترین راه برای درمان بعد از سکته مغزی و بهبود بخشیدن به کیفیت بیمار است. میزان ناتوانی و اختلال بیمار اهمیتی ندارد، خانواده یا دوستان نزدیک با حمایت بیمار و تشویق او می‌توانند تحمل دروان ریکاوری را برای او راحت‌تر کنند.

مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل

مدت‌زمان ریکاوری بیمار سکته مغزی مشخص نیست. برخی از افراد از طریق توانبخشی در عرض چند ماه قادر به برگشتن به زندگی روزمره خود هستند، در حالی که برای برخی دیگر این روند ممکن است یک سال یا بیشتر به‌طول بیانجامد. حتی خطر سکته‌های مغزی بعدی نیز برای بیماران سکته مغزی وجود دارد. به‌همین دلیل، مراقبت از این بیماران نیازمند دقت و توجه زیاد است. در ادامه راه‌هایی برای تسریع روند بازیابی بیماران سکته مغزی و راه‌های مراقبت از آن‌ها در منزل ذکر شده است.

توانبخشی و کار درمانی بیماران سکته مغزی

درصورت نگهداری بیماران سکته مغزی در منزل، باید به محض صدور اجازه از طرف پزشک، جلسات کار درمانی و توانبخشی را برای او آغاز شود. جلسه‌های توانبخشی، یکی از مؤثرترین راه‌های کمک به بیماران سکته مغزی است که برای بهبود عملکرد ذهنی و فیزیکی فرد راهگشا است.

ورزش‌های بعد از سکته مغزی

مطالعات راه رفتن بر روی یک تردمیل را روش مؤثری برای بالا بردن راندمان حرکتی بیماران سکته مغزی عنوان کرده‌اند. همچنین استفاده از تردمیل باعث افزایش ظرفیت هوازی بیماران می‌شود و این ورزش از مناسب‌ترین راه‌های درمان است.

تغذیه بیماران سکته مغزی

یک رژیم غذایی سالم و مغذی همیشه انرژی لازم برای مغز و بدن بیماران سکته مغزی را تأمین می‌کند. توجه به رژیم غذایی و تغذیه بیماران سکته مغزی از مهم‌ترین عوامل برای تسریع زمان درمان می‌باشد.

خواب کافی

خواب در واقع می‌تواند خاطرات کوتاه مدت جلسه توانبخشی روزانه بیمار را به خاطرات طولانی‌مدت تبدیل کند و از این رو به بهبود حرکت او پس از سکته مغزی کمک می‌کند. بنابراین، خواب بیشتر فرصت بهتری را برای بهبود بیماران سکته مغزی و ریکاوری مغز آنها فراهم می‌کند.

نقش روان‌شناسی در درمان

نادیده گرفتن تغییرات روحی و روانی بیماران سکته مغزی به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. افسردگی، ناامیدی و خشم در این بیماران بسیار شایع است. به همین دلیل داشتن جلسات مشاوره با یک روانشناس مجرب برای بهبود وضع روحی و جسمی بیماران بسیار توصیه می‌شود.

مدیتیشن

مطالعات حاکی از آن است که انجام تکنیک‌های مدیتیشن می‌تواند به درمان افسردگی کمک کرده و همچنین باعث تنظیم احساسات و بهبود پردازش اطلاعات بیماران شود.

برقراری ارتباطات ذهنی با بیماران سکته مغزی

از آنجا که سکته مغزی باعث بروز مشکلات ارتباطی فیزیکی می‌شود، اعضای خانواده نباید ارتباط با بیماران را قطع کنند. حتی اگر بعد از سکته مغزی، بیمار قدرت تکلم خود را از دست داده باید او را تشویق به صحبت کردن کرده و حداقل با او ارتباط چشمی برقرار کرد. کوچک‌ترین ارتباطی که با بیماران سکته مغزی برقرار می‌شود، بیشترین تأثیر را در تسریع درمان بعد از سکته مغزی خواهد داشت.

استفاده از بازی ها برای درمان بعد از سکته مغزی

تحقیقات حاکی از آن است که برخی از بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی برای بهبود سرعت ریکاوری بیماران سکته مغزی راهگشا هستند. بازی Wii توسط بعضی از پزشکان ایالات متحده اکنون به بیماران سکته مغزی توصیه شده است. چرا که این بازی باعث تحرک بازو و پای آنها می‌شود و به همین دلیل برای درمان بعد از سکته مغزی مناسب است.

دستگاه‌های کمک‌کننده به بیماران سکته مغزی

این دستگاه‌ها پروسه درمان بعد از سکته مغزی کرده را سرعت بخشیده و همچنین مراقبت از بیماران سکته مغزی را آسان‌تر می‌کند، زیرا بیماران سکته مغزی در انجام وظایفی مانند لباس پوشیدن، راه رفتن و خوردن نیازمند کمک هستند. میله‌های ثابت، توالت‌های برقی و فنجان با دسته‌های مخصوص چند نمونه از این دستگاه‌ها هستند.

فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی

وقتی بیماران سکته مغزی به علائمی مانند عدم تعادل، سرگیجه و سردرد و دشواری در راه رفتن دچار باشند، بهتر است مراقبین آ‌نها از یک فیزیوتراپ برای تشویق و بهبود بیمار کمک بگیرند.

چه عواملی بر درمان بعد از سکته مغزی تأثیر می‌گذارند؟

سکته مغزی برای هر فردی متفاوت است و تشخیص اینکه چه درصدی از توانایی های فرد بازیابی می‌شوند یا چه زمانی درمان طول می‌کشد امکان‌پذیر نیست. به طور کلی، درمان موفق سکته مغزی به موارد زیر بستگی دارد:
• عوامل فیزیکی: وخامت سکته در هر دو مورد اثرات فیزیکی و شناختی
• عوامل احساسی: خلق و خو و انگیزه و توانایی پیگیری فعالیت‌ها
• عوامل اجتماعی: حمایت از طرف دوستان و خانواده
• عوامل درمانی: شروع سریع توان‌یابی و مهارت‌های تیم یاری‌رسان
میزان بازیابی توانایی‌ها در بهترین حالت چند هفته تا چند ماه بعد از سکته مغزی اتفاق می‌افتد. البته شواهدی نشان می‌دهند که بین ۱۲ تا ۱۸ ماه زمان می‌برد تا عملکرد مغز به بهترین حالت خود برسد.

ماندگاری درمان بعد از سکته مغزی چقدر است؟

ماندگاری اثر درمان بعد از سکته مغزی بستگی به وخامت سکته و پیچیدگی‌های آن دارد. روند بهبودی برای برخی افراد سریع است، اما بیشتر افراد نیاز به فعالیت‌های توانیابی طولانی‌مدت دارند. در این شرایط درمان فرد بیمار تا ماه‌ها و حتی سال‌ها طول می‌کشد.

برنامه مربوط به توانیابی فرد بیمار بر اساس نیازها و شرایط او متغیر است. در هر حال مداومت ورزیدن در درمان سکته مغزی، می‌توان شرایط را برای همیشه بهتر کند.

از چه زمانی باید درمان بعد از سکته مغزی را آغاز کرد؟

درمان سکته مغزی هرچه زودتر شروع شود، بازیابی توانایی‌ها بیشتر امکان‌پذیر می‌شوند. اولویت‌های پزشکان برای درمان افراد مبتلا به سکته مغزی به ترتیب زیر است:
• تثبیت شرایط پزشکی بیمار
• کنترل عوامل تهدید کننده جان بیمار
• جلوگیری از وقوع سکته جدید
• درمان عوارض بعد از سکته مغزی
معمولاً درمان سکته مغزی بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد، حتی درصورت بستری بودن فرد در بیمارستان، آغاز می‌شود.

تأثیر امید

بهترین روش‌ها برای درمان سکته مغزی چیزی نیست به‌جز امید!
تحقیقات نشان می‌دهد که بهبودی کامل تنها برای ۱۰ درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شدند اتفاق می‌افتد. هرچند این جمله آن‌چنان امیدوارکننده نیست، اما رعایت نکات زیر را در نظر بگیرید:
• درمان فلج بعد از سکته مغزی با انجام فیزیوتراپی تا حد بسیار زیادی امکان‌پذیر است.
• با انجام گفتار درمانی می‌توان به اصلاح گفتار پرداخت.
• با انجام بازی‌ها درمان فراموشی بعد از سکته ، امکان‌پذیر است.
در نهایت باید گفت تمرین کردن در هر زمینه‌ای، باعث ایجاد پیشرفت در آن‌ می‌شود. مغز هیچ وقت برای بهبود متوقف نمی‌شود و شما نیز نباید نا امید شوید.

درمان افسردگی بعد از سکته مغزی

برای اکثر افراد دچار به سکته مغزی، تجربه‌ی نا امیدی، عصبانیت، ناراحتی، بی‌انگیزگی و ترس در درجات مختلف بسیار شایع است. اینها درواقع علائم افسردگی پس از سکته مغزی هستند. با استفاده از این روش‌ها می‌توان به درمان افسردگی پس از سکته مغزی پرداخت:
• بهبود تغذیه: مواد غذایی حاوی فولیک اسید، اسید چرب امگا-۳، ویتامین ب و کربوهیدرات‌های پیچیده برای بهبود شرایط روحی راهگشا هستند.
• برقراری ارتباط: صحبت و مشاوره بیمار در مورد مشکلات، احساسات و نگرانی‌هایش با دوستان، خانواده و پزشکان بسیار توصیه می‌شود.
• تعیین اهداف: تعیین اهداف کوچک و واقع‌گرایانه‌ای برای کوتاه مدت توصیه می‌شود.
• گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی افرادی که قبلاً سکته داشته‌اند تأثیرگذار است.
• کنترل استرس: راه های کنترل استرس مثل آروماتراپی و مدیتیشن به درمان استرس کمک می‌کند.
• فعالیت داشتن: انجام فعالیت هایی مثل شنا، یوگا و پیاده‌روی به بهبود سلامت بیمار و روحیه او کمک می‌کند.

نقش مغز در خواب چیست؟ تنظیم میزان خواب و فرآیند خواب دیدن چگونه است؟

خواب باعث ارتباط بهتر سلول‌های عصبی با یکدیگر و کارکرد بهتر مغز می‌شود. در واقع وقتی در خواب به‌سر می‌برید، جسم و ذهن شما کاملاً دارای فعالیت است. محققان بر این باورند که خواب برای ذهن مثل خانه‌تکانی و گردگیری است؛ به این شکل که خواب به پاکسازی مواد سمی که در طول روز در مغز انباشته‌شده‌اند می‌پردازد! به این دلیل است که می‌توانیم با بررسی نقش مغز در خواب به درک خود پدیده خواب کمک کنیم.

 

نقش مغز در خواب

همه ما به خواب نیازمندیم، اما علت زیست‌شناختی آن تاکنون نامشخص است. خواب تقریباً برای تمام بدن از مغز و ریه و قلب گرفته تا سیستم ایمنی، متابولیسم (سوختن مواد در سلول‌ها و تولید انرژی) و خلق‌وخوی شما، مؤثر واقع می‌شود. براساس تحقیقات، بی‌خوابی یا بدخوابی مزمن، ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مثل افسردگی، انواع سردرد، بیماری‌های قلب و عروق، فشارخون بالا، سکته مغزی، دیابت و چاقی را بالا می‌برد.

خواب فرآیندی پویا و پیچیده است و اثرات متنوعی روی انسان دارد که دانشمندان جدیداً به آنها پی برده‌اند. در ادامه این مقاله به چگونگی تنظیم میزان خواب، اتفاقاتی که هنگام خواب در مغز رخ می‌دهد و نقش مغز در خواب می‌پردازیم.

آناتومی یا ساختارشناسی خواب

بخش‌های مختلف مسئول خواب در مغز

در بررسی نقش مغز در خواب خوب است به نقش قسمت‌هایی از مغز بپردازیم. هیپوتالاموس یکی از آنها است که اندازه‌ی آن درحد یک بادام‌زمینی است و در اعماق مغز قرار گرفته است. این بخش را دسته‌هایی از نورون‌ها (سلول‌های عصبی) تشکیل داده‌اند و در واقع مرکز کنترل خواب ‌و بیداری است. دسته‌هایی از هزاران سلول در داخل هیپوتالاموس وجود دارد که هسته‌های فوق کیاسمایی (SCN) نامیده می‌شوند.

این هسته‌ها موظف هستند که اطلاعات مربوط به میزان نور محیط را به‌طور مستقیم از چشم‌ها دریافت کرده و باعث تغییر حالت شما شوند؛ یعنی به‌واسطه‌ی این اطلاعات، شما در محیط تاریک خواب‌آلود می‌شوید و در محیط روشن تمایل به خواب ندارید. برخی افراد که دچار آسیب در هسته‌های فوق کیاسمایی شده‌اند، قادرند بدون هیچ نظم و ترتیبی در طول روز بخوابند، زیرا این افراد قادر به تنظیم ریتم خواب خود بر اساس شب و روز بودن نیستند. چرخه خواب‌ و بیداری در بیشتر نابینایان سالم است. زیرا آنها میزان کمی از نور را احساس می‌کنند.

ساقه‌ی مغز که در پایین مغز قرار گرفته، با هیپوتالاموس ارتباط داشته و کنترل خوابیدن و بیدار شدن را برعهده دارد. سلول‌های محرک خواب، موجود در هیپوتالاموس و ساقه مغز، یک ماده‌ی شیمیایی به نام گابا (نوعی آمینواسید که در مغز و گیاهان یافت می‌شود) تولید می‌کنند که این ماده باعث کاهش فعالیت مراکز بیداری در هیپوتالاموس و ساقه‌ی مغز می‌شود. همچنین، ساقه‌ی مغز (خصوصاً مدولا و پل مغزی) پیام‌هایی را حین خواب، برای شل کردن عضلات انتقال می‌دهند تا حین خواب دیدن، بدن حرکات غیرارادی نداشته باشد.

تالاموس به تقویت اطلاعات حسی که از اندام‌های حسی مانند گوش و چشم و … می‌آیند پرداخته و آنها را به قشر lyc که مسئولیت پردازش این اطلاعات را دارد، ارسال می‌کند . تالاموس در بیشتر مراحل خواب بدون فعالیت است و اجازه نمی‌دهد که سروصدای بیرون یا دیگر محرک‌ها حین خواب باعث آزار شما شوند؛ اما تالاموس در مرحله‌ی رم (REM) خواب فعالیت دارد و تصاویر، صداها و احساسات دیگری را به مغز ارسال می‌کند که در خواب ما انعکاس می‌یابند. مثلاً ممکن است خواب ببینید کسی دارد شما را صدا می‌زند، وقتی بیدار می‌شوید، متوجه می‌شوید که واقعاً کسی شما را صدا می‌زده است.

نقش مغز در خواب را اینطور درک می‌کنیم که وقتی اتاقتان تاریک می‌شود، غده پینه آل (غده صنوبری) که بین دو نیم‌کره‌ی مغز قرار گرفته، از راه ارتباط با هسته‌های فوق کیاسمایی وقت خواب را تشخیص داده و با ترشح هورمون ملاتونین، باعث احساس خواب‌آلودگی در شما می‌شود. برای کسانی که بینایی‌شان را از دست ‌داده‌ و قادر به تشخیص روز و شب نیستند، برای سالم ماندن چرخه‌ی خواب و بیداری‌شان، قرص‌های ملاتونین با دوز معین تجویز می‌شود. درواقع ملاتونین، وظیفه‌ تطبیق دادن چرخه شبانه‌روزی بدن با تاریک و روشن شدن را برعهده دارد.

سحرخیز بودن در سلامتی چه‌قدر تاثیر دارد؟

پیش مغز (بخش قدامی مغز) پایه‌ای که در جلو و پایین مغز قرار گرفته است، با ترشح «آدنوزین» (ماده‌ای شیمیایی که هنگام مصرف انرژی داخل سلول‌ها ساخته می‌شود) باعث می‌شود شما بخوابید. کافئین داخل قهوه و بعضی از نوشابه‌های گازدار، اجازه‌ی اثرگذاری آدنوزین را نمی‌دهد. درنتیجه باعث بی‌خوابی می‌شود.
هسته آمیگدال (بادامه) بخشی از ساختارهای مغز است که وظیفه‌ی کنترل احساسات و یادگیری را برعهده دارد، در مرحله رم خواب، این بخش بسیار فعال می شود.

مراحل خواب

برای بررسی درست نقش مغز در خواب لازم است مراحل مختلف خواب را بررسی کنیم. در کل دو نوع خواب وجود دارد؛ خواب همراه با حرکت‌های سریع چشمی یا رم (REM) و یا غیررم (non-REM) و بدون آن حرکات. مرحله غیر رم خود دارای سه مرحله است که هرکدام دارای علائم و شرایط خاص خودشان هستند. تبدیل‌شدن از رم به غیر رم و برعکس، چرخه‌ای است که به‌طور مرتب تکرار می‌شود و شما این چرخه را هر شب چندین بار سپری می‌کنید و با نزدیک شدن به صبح، دوره‌های طولانی و عمیق رم تداوم می‌یابند.

مرحله یک خواب غیر رم همان چنددقیقه اول خواب شما است. در این مرحله خواب شما سبک است. تعداد تنفس، ضربان قلب و حرکات چشمان شما کاهش پیداکرده و فعالیت و نقش مغز در خواب از حالت بیداری کمتر می‌شود؛ عضلات شل شده ولی امکان دارد گاهی با تکان‌های کوچکی همراه باشند.

مرحله دو خواب غیر رم یک دوره خواب سبک، درست قبل از وارد شدن به خواب عمیق است. تعداد ضربان قلب و تنفس پایین بوده، عضلات بیشتر شل می‌شوند و در پی آن دمای بدن کاهش یافته و حرکات چشم متوقف می‌شوند. با وجود کاهش یافتن فعالیت مغز ، ممکن است گاهی شاهد تکانه‌های عصبی کوچکی باشیم. در واقع بیشتر زمان خواب شما در این مرحله سپری می‌شود.

مرحله سه خواب غیر رم در نیمه اول شب دوره‌های طولانی‌تری را شامل می‌شود. در این مرحله شما به خواب عمیق فرو می‌روید و همین باعث حس سرزندگی و شادابی در اول صبح شما می‌شود. به همین دلیل دیر خوابیدن در شب و از دست دادن نیمه اول آن، باعث احساس کسل بودن شما در روز می‌شود. در این مرحله ضربان قلب، تنفس و فعالیت مغز به حداقل رسیده و عضلات در شل‌ترین حالت خود هستد. بنابراین خواب بسیار سنگین بوده و به‌سختی قادر به بیدار شدن هستید.

مرحله رم در حدود ۹۰ دقیقه بعد از خواب آغاز می‌شود. در این مرحله چشم‌ها زیر پلک به‌سرعت از چپ به راست و راست به چپ در حال حرکت هستند. ضربان قلب، فعالیت مغز و فشارخون تقریباً به‌اندازه‌ی زمان بیداری افزایش می‌یابد و تنفس‌ها سریع و نامنظم می‌شوند. خواب دیدن بیشتر در مرحله رم اتفاق می‌افتد اما به علت فلج بودن دست‌ها و پاها در این مرحله، حین خواب دیدن تکانی نمی‌خوریم. با افزایش سن از طول این مرحله کاسته می‌شود. سلامتی ذهن و حافظه بر روی هردو مرحله رم و غیر رم اثر دارد.

مکانیسم خواب

برای تنظیم میزان خواب و بیداری شما دو مکانیسم زیستی داخلی با هم فعالیت دارند:

ریتم شبانه‌روزی
سیستم هومئوستازی (مجموعه‌ای از فرآیندها که باعث حفظ حالت پایدار بدن می‌شوند)
کنترل تعداد زیادی از عملکردهای بدن از ریتم‌های خواب‌ و بیداری گرفته تا سوخت‌ و ساز بدن، دمای بدن و آزاد کردن هورمون‌ها برعهده‌ی ریتم‌های شبانه‌روزی است. این ریتم‌ها پایه و اساس نقش مغز در خواب هستند و باعث تنظیم میزان خواب شما می‌شوند، یعنی خواب‌آلودگی شب‌ها و بیدار شدن بدون کوک کردن ساعت در صبح‌ها به لطف ریتم‌های شبانه‌روزی بدنتان اتفاق می‌افتد.
سیستمی مانند ساعت در بدن وجود دارد، ساعتی که بر اساس آن ریتم‌های شبانه‌روزی تنظیم می‌شوند. ریتم‌های شبانه‌روزی با دیدن روشنایی و تاریکی یا احساس کردن دما و اطلاعاتی ازاین‌دست، وقت روز را تخمین می‌زنند. اما حتی بدون وجود این محرک‌ها، ریتم‌های شبانه‌روزی کارکرد خودشان را دارند و اگر در یک مکان بدون پنجره قرار بگیرید، بدن خودبه‌خود با فرارسیدن شب، حس خواب را به خود می‌گیرد. (اگرچه این حالت زیاد طول نمی‌کشد و ریتم شبانه‌روزی پس از مدتی دچار به هم‌ریختگی می‌شود).

با توجه به نیاز شما به خواب، سیستم هومئوستازی وارد عمل می‌شود. درواقع درصورت ماندن بیش ازحد به شما خوابیدن را یادآوری می‌کند و حتی جلوی خواب بیش‌ازحد را هم می‌گیرد! این سیستم با افزایش میزان بی‌خوابی، شدیدتر عمل کرده و باعث عمیق‌تر شدن خواب شما می‌شود و همچنین مدت‌زمان آن را بالا می‌برد.
عواملی مثل تغذیه، استرس، بیماری‌ها و محیط خواب شما، بر میزان خواب شما اثرگذار است؛ اما میزان نور محیط از همه مهم‌تر است. داخل رتین (لایه داخلی کاسه چشم که اعصاب و سلول‌های گیرنده نور را شامل می‌شود) سلول‌های حساس به نور وجود دارند که نور را گرفته و به مغز، هسته‌های فوق کیاسمایی ارسال می‌کنند. درنهایت مغز با توجه به شب یا روز بودن، فرمان خواب یا بیداری را صادر می‌کند. نور یا اجازه‌ی خوابیدن را به شما نمی‌دهد یا بعد از بیداری، نمی‌گذارد دوباره بخوابید.

پاسخی به مشکلات خواب رایج در کودکان

کارگران شیفت شب اغلب با خوابیدن مشکل دارند و در حین کار خواب‌آلوده هستند، چون ریتم شبانه‌روزی‌شان مختل شده است. جت لگ (jet lag) نیز به حالتی می‌گویند که مسافران هواپیمایی به منطقه زمانی دیگری مهاجرت می‌کنند. مثلاً در کشور شما هوا تاریک است و در عرض چندین ساعت به کشوری می‌رسید که در آنجا هوا کاملاً روشن شده است. در این حالت ساعت بدنتان با ساعت محیط هماهنگ نیست و ریتم خوابتان به هم می‌خورد. اینجا است که به نقش مغز در خواب و اهمیت آن پی می‌بریم.

چقدر خواب نیاز دارید؟

علاوه بر موراد ذکر شده، نقش مغز در خواب گاهی به مواردی مانند میزان نیاز هر فرد به خواب بستگی دارد. میزان نیاز شما به خواب در هر فرد متفاوت و به سنتان وابسته است. هیچ‌گاه نمی‌توان تعریف دقیق برای میزان خواب کافی ارائه داد.
بچه‌های کوچک خوابشان از ۱۶ تا ۱۸ ساعت در روز آغاز می‌شود که برای رشد بدن و خصوصاً مغز آن ها بسیار لازم است. کودکان مدرسه‌ای و نوجوانان باید به‌صورت میانگین ۹٫۵ ساعت در شبانه‌روز بخوابند. برای بزرگ‌سالان نیز ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه لازم است، اما پس از ۶۰ سالگی این مقدار کاهش یافته، خواب سبک خواهد بود. به‌طوری که فرد در طول شب چندین بار بیدار می‌شود.
علاوه بر این، مصرف دارو در سالمندان منجر به اختلال خواب می‌شود.

خواب دیدن

همه خواب می‌بینند. شما هر شب ۲ ساعت خواب می‌بینید، اما بیشتر صبح‌ها هیچ‌چیز از خوابی که دیده‌اید را به خاطر نمی آورید! دلیل اصلی خواب دیدن هنوز شناخته نشده است، اما خواب‌ها درواقع احساساتتان و اتفاقات طول روز را انعکاس می‌دهند.
به همین دلیل است که کابوس دیدن در افرادی که استرس دارند یا عصبی هستند، بیشتر شایع است. خواب دیدن ممکن است در هر مرحله خواب اتفاق بیفتد، اما خواب‌ها در مرحله رم واضح‌تر از همه مراحل هستند. خواب‌ها گاهی سیاه‌ و سفیدند و گاهی رنگی، درست مثل آلبومی از عکس‌های جدید و قدیمی.
نقش ژن‌ها و پیام‌رسان‌های عصبی در خواب
با فرارسیدن زمان خواب، محرک‌های خواب که به‌صورت دسته‌هایی از نورون‌ها در مغز قرار دارند، فعال می‌شوند. مواد شیمیایی ترشح‌شده از نورون‌ها (نوروترانسمیترها)، به خاموشی یا سرکوب مراکز محرک بیداری کمک می‌کنند.
گابا که دارای خاصیت آرام بخشی و خواب‌آور بودن است و باعث شل شدن عضلات می‌شود، جزو این مواد است. نوراپی نفرین و اورکسین (هیپوکرتین) نیز موادی هستند که با فعال نگه داشتن مغز از خواب آن جلوگیری می‌کنند. سایر نوروترانسمیترهایی که در فرآیند خواب‌وبیداری دخالت دارند شامل هیستامین، استیلکولین، آدرنالین، سروتونین و کورتیزول هستند.

اثر ژن‌ها روی خواب

ژن‌ها در تعیین میزان خواب شما نقش مهمی دارند. دانشمندان ژن‌هایی مرتبط با با خواب و اختلالات آن کشف کرده‌اند. از جمله ژن‌های کنترل‌کننده‌ تحریک نورون‌ها و ژن‌های ساعت مثل (Per,tim,Cry) که روی ریتم‌های شبانه‌روزی اثر می‌گذارند و زمان خواب را مشخص می‌کنند.
مطالعات گسترده روی ژنوم انسان (تمامی ژن‌ها) نشان‌دهنده‌ی قرارگیری ژن‌هایی بر روی قسمت‌هایی از کروموزوم‌ها است. این ژن ها باعث افزایش احتمال ابتلا به اختلالات خواب و بیماری‌های مرتبط با خواب (مثل نارکولپسی و سندرم پای بی‌قرار) می‌شود.
دانشمندان در حال تحقیق بر روی تغییرات مولکولی و تفاوت‌های ژنتیکی که منجر به بروز مشکلات خواب می‌شوند می‌باشند. امیدواریم مطالعات آینده به ارائه بهتری از اختلالات الگوهای خواب و خطرات اختلال در ریتم‌های شبانه‌روزی بپردازند. درصورت بروز هرگونه اختلال در خواب به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

دلیل علمی خواب دیدن چیست؟

همه محققان بر این باورند که تقریباً تمام افراد هر شب خواب می‌بیند اما تمام آنچه دیده می‌شود در خاطر نمی‌ماند.
انسان‌ها از ابتدای تاریخ، نظریه‌هایی درمورد چرایی،‌ چیستی،‌ معنا و عملکرد خواب دیدن، ارائه داده‌اند. تا اینکه افلاطون و ارسطو به ساختن زیربنای فلسفی چیزی که روانشناسان اروپایی بعدها در سده نوزده و بیستم تحت عنوان «میل» ارائه دادند، پرداختند. در آن زمان‌ها رویاهای بشری را به ارواح نسبت می‌دادند.

 

در فرضیه‌های جدید، از خواب به‌عنوان راهی برای بروز و بیان میل‌های ضمیر ناهوشیار انسان‌ها در فضایی امن و «غیر واقعی» تعریف شده است. شاید برای اینکه انجام آنها ممکن است در دنیای واقعی غیر قابل قبول، ناممکن و حتی قابل پیگیری و غیرقانونی باشد. اما مسئله این است که حتی در سده بیست‌و‌یکم هم هنوز دانشمندان مطمئن نیستند که «چرا ما خواب می‌بینیم؟».

دو دانشجوی دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۵۳، ، موفق به کشف پدیده حرکت تند چشم در خواب یا آر‌ای‌ام (Rapid eye movement sleep: REM/REMS) شدند. آنها به این نکته پی بردند که اکثر رؤیاها در این مرحله از خواب اتفاق می‌افتند. مشخصه‌ی اصلی این مرحله‌، حرکات سریع چشم است و اینکه بدن در حالت خواب عمیق به‌سر می‌برد، ولی واکنش مغز در حالت بیداری است. قبل از این کشف بیشتر دانشمندان متصور بودند که در هنگام خواب، مغز از فعالیت می‌ایستد. اما این کشف، فعال بودن مغز در خواب را ثابت کرد. این کشف در واقع پایه‌گذار تحقیقات اولیه در زمینه خواب و بیماری‌های مربوط به آن بود که تا کنون باعث شده بیش از هشتاد نوع بیماری مربوط به خواب درمان شوند.
دکتر میشل ژووت از دانشگاه لیون فرانسه چند سال بعد از این کشف، به این نکته پی برد که فعالیت مغز در زمان REM به فعالیت آن در زمان بیداری شباهت دارد. او REM را «خواب متاقض» عنوان کرد. چون در حقیقت فعالیت‌های چنینی مغز همواره با حرکات ماهیچه‌های بدن همراه است. وی همچنین خواب بدون REM را به دلیل کاهش فعالیت‌های بدن در آن زمان، «خواب آرام» نام‌گذاری کرد. در دهه‌ی شصت میلادی نیز در زمینه‌ی لزوم خواب در سلامت انسان‌ها، تحقیقات زیادی انجام شد، اما هیچ‌کدام از این تحقیقات پاسخگوی سوال اصلی محققان،‌ که چه چیز باعث خواب دیدن ما می‌شود، نبودند.

برخی از دانشمندان بر این باورند که خواب دیدن تکاملی است که به دلایل روانی در انسان‌ها به‌وجود آمده است. گروهی دیگر اعتقاد دارند که به‌واسطه‌ی جریان فعالیت‌های عصبی زیاد در مغز، در زمان خواب و به خصوص در زمان REM ، ممکن است خواب دیدن محصولی بی معنی منتج از این فعل و انفعالات مغزی باشد. نظریه خواب دیدن را مکانیزمی برای حل مشکلات و دست، در هم آمیختن خاطرات و پنجه نرم کردن با احساسات تلقی می‌کند. بنا بر این فرضیه، خواب دیدن برای حفظ سلامت احساسی و روانی افراد لازم است.

آیا حیوانات هم خواب می‌بینند

هوگو اسپیرز، روانشناس تجربی از دانشگاه لندن، در گفتگو با مجله «نشنال‌جئوگرافی» می‌گوید که با آنکه خواب دیدن حیوانات واقعا قابل تشخیص نیست،‌ اما احتمال آن خیلی زیاد است. اسپیرز و گروهش طی تحقیقاتی به موش‌های آزمایشگاهی قبل از خواب غذا نشان دادند و دریافتند که مغز آنها در زمان خواب، برای رسیدن به غذا نقشه‌هایی طراحی می‌‌کند؛ «می‌توانیم بگوییم که مغز آنها در خواب، راه رسیدن به غذا را پیدا می‌کند»
انسان‌ها در زمان REM خواب می‌بینند و تقریبا در همه پستانداران هم این مرحله از خواب وجود دارد. آزمایشی که بر روی گربه‌ها در زمان خواب انجام شد، نشان‌دهنده‌ی این بود که آنها در زمان خواب تصاویری را می‌بینند و نسبت به آنها از خود واکنش نشان می‌‌دهند.
اما با تمام تحقیقاتی که تا کنون برای پاسخ به این پدیده شگفت‌انگیز انجام گرفته، ما هنوز کشف نکرده‌ایم که چرا خواب می‌بینیم. همچنان پرسیدن از کسی که خواب می‌بیند، تنها راه مطالعه خواب است. بنابراین در خصوص حیوانات نمی‌توان این روش را به‌کار برد.
دکتر جیم پاگل، مدیر مرکز تحقیقات خواب در ایالت کلورادوی آمریکا، اذعان کرده است که اگر ما به فواید خواب دیدن برای بدنمان پی ببریم، احتمالا می‌فهمیم که چرا باید یک سوم زندگی‌مان را در خواب سپری کنیم.