هماتوم مغزی یا تجمع خون بین مغز و جمجمه چگونه اتفاق می‌افتد؟

به تجمع خون در خارج از مغز، که معمولاً براثر آسیب شدید سر ایجاد می‌شود، هماتوم مغزی گفته می‌شود. افزایش فشار مغزی و خونریزی در اثر هماتوم به مرگ ختم می‌شود.
برخی از هماتوم‌های مغزی خودبخود متوقف شده و از بین می‌روند. ولی برای برخی دیگر، تنها عمل جراحی راهگشا است.

 

هماتوم مغزی چیست؟

در هماتوم مغزی ، خونریزی بیرون مغز و در زیر استخوان جمجمه اتفاق می‌افتد و همین باعث می‌شود که خون بین لایه‌های بافت اطراف مغز جمع شود.
فشاری که خونریزی به مغز وارد می‌کند، منجر به بروز علائم هماتوم مغزی می‌شود.
بالا رفتن فشار داخل جمجمه (کاسه سر) بر اثر این بیماری، می‌تواند به بیهوشی و مرگ ختم شود.

دلایل

معمولاً آسیب سر براثر اتفاقاتی مثل تصادفات رانندگی، افتادن از بلندی، کتک‌کاری و دعوا، منجر به هماتوم مغزی می‌شود.
ضربه ناگهانی به سر، منجر به پارگی رگ‌های خونی سطح مغز شده و درپی آن هماتوم مغزی اتفاق می‌افتد.
وقتی آسیب سر با خونریزی ناگهانی و شدید همراه باشد و به هماتوم مغزی منجر شود، فرد بیهوش شده و خیلی زود به حالت کما می‌رود.
افراد مبتلا به بیماری‌های خونریزی‌کننده مانند هموفیلی و کسانی که مجبور به مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین هستند، دارای ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
در افراد دارای زمینه خونریزی، حتی آسیب نسبتا جزئی سر می‌تواند باعث بروز هماتوم مغزی شود.
در هماتوم مغزی مزمن، با پارگی سیاهرگ‌های کوچک واقع در سطح خارجی مغز، خونریزی در فضای بین جمجمه و مغز اتفاق می‌افتد. ممکن است تا چند روز و یا چند هفته شاهد بروز علائم نباشیم.
شکل مزمن این بیماری، در افراد سالخورده بیشتر شایع است. زیرا جمع شدن و چروک خوردن مغز در این سن باعث کشیدگی بیشتر سیاهرگ‌های کوچک سطح مغز و در نتیجه پارگی بیشتر آنها می‌شود.
همچنین مشکلات ناشی از آسیب نخاع، به ندرت منجر به هماتوم مغزی می‌شوند.

علائم این بیماری بسته به میزان خونریزی متفاوت است:

۱- وقتی آسیب سر با خونریزی شدید و ناگهانی همراه باشد و به هماتوم مغزی منجر شود، فرد بیهوش شده و فوراً به حالت کما می‌رود.
۲- امکان دارد فرد تا چند روز بعد از آسیب سر، سالم و طبیعی دیده شود، اما کم‌کم به گیجی دچار شده و چند روز بعد بیهوش می‌شود. در این حالت خونریزی کندتر اتفاق افتاده و در نتیجه هماتوم مغزی، آرام‌تر بزرگ می‌شود.
۳- درصورت تشکیل کند و آهسته‌ی هماتوم مغزی، ممکن است تا بیش از دو هفته بعد از شروع، شاهد علائم قابل توجهی نباشیم.
علائم این بیماری عبارتند از:
• سردرد
• سرگیجه
• خواب‌مرگی یا خواب‌آلودگی شدید
• گیجی
• تهوع و استفراغ
• تغییر رفتار
• بی‌حسی
• ضعف و سستی
• تشنج
علائم هماتوم در افراد مختلف به‌شکل متفاوت بروز می‌کند.
علاوه بر اندازه هماتوم مغزی، سن فرد و سابقه‌ی داشتن دیگر بیماری‌ها، در بروز علائم این بیماری تأثیر دارند.

تشخیص

افرادی که به آسیب جمجمه و ضربه به سر دچار می‌شوند، بعد از مراجعه به متخصص مغز و اعصاب، معمولاً ام آر آی و سی تی اسکن از سر آنها گرفته می‌شود. این نوع آزمایشات تشخیصی، تصاویری از داخل جمجمه ارائه می‌دهند که هر نوع هماتوم مغزی را می‌شود در آنها دید.
برای تشخیص هماتوم، ام آر آی از سی تی اسکن بهتر است، ولی سی تی اسکن سریع تر جواب را ارائه داده و بیشتر در دسترس است.
برای تشخیص این بیماری، به ندرت از روش آنژیوگرافی استفاده می‌شود. در روش آنژیوگرافی، کاتتر به داخل سرخرگ فرستاده شده و ماده مخصوص تزریق می شود و با اشعه ایکس، جریان خون در داخل سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها نشان داده می‌شود.

درمان

• نوع درمان هماتوم مغزی بستگی به شدت آن دارد. درمان از مراقبت دقیق تا جراحی پیشرفته تغییر می‌کند.
• در هماتوم مغزی کوچک با علائم خفیف، روش درمانی خاصی به غیر از معاینه فرد توسط متخصص توصیه نمی‌شود.
• برای اثبات بهبودی هماتوم مغزی، انجام آزمایشات تصویربرداری مکرر از ناحیه سر ضروری است.
• در هماتوم‌های مغزی شدید یا خطرناک، عمل جراحی برای کم کردن فشار روی مغز ضروری است.
روش های مختلف جراحی هماتوم مغزی عبارتند از:
۱- سوراخ کردن جمجمه (کاسه سر): سوراخی در جمجمه و در بالای قسمت دچار هماتوم، ایجاد شده و از طریق این سوراخ، خون جمع شده در آنجا را بیرون می‌کشند.
۲- کرانیوتومی: برای دسترسی بهتر به هماتوم و همچنین کاهش فشار مغزی، بخش بزرگ تری از جمجمه برداشته می‌شود. مدت کوتاهی بعد از این کار، آن قسمت جمجمه سر جایش قرار خواهد گرفت.
۳- کرانیکتومی: یک قسمت از جمجمه، برای مدت زمانی طولانی‌تر برداشته می‌شود تا مغز آسیب‌دیده بدون تخریب دائمی منبسط (باز) شود. این روش کمتر برای درمان هماتوم مغزی به کار گرفته می‌شود.
افراد مبتلا به هماتوم مغزی شدید، اغلب شدیداً بیمار هستند و به دستگاه تنفس مصنوعی و سایر وسایل کمکی نیازمندند.

آیا درمان سردردهای میگرنی با دارو در دوران بارداری مجاز است؟

چرا میگرن در بارداری اتفاق می‌افتد؟ سردردهای میگرنی در حاملگی بسیار شایع هستند. زیرا میگرن در خانم‌های در سنین باروری بیشتر شایع است و هرمون‌های حاملگی قادرند به برانگیخته شدن حمله‌ی میگرن منجر شوند. در ادامه‌ی مقاله درمورد دلایل و راه‌های درمان سردردها به‌خصوص در دوران بارداری می‌خوانید.

 

علل بروز میگرن:

علت اصلی سردردهای میگرنی هنوز ناشناس است. اما به نظر می‌رسد، تغییرات شیمیایی در سیستم عصبی و جریان خون در مغز دلیل اصلی میگرن است. محققان بر این باورند که برآشفتگی مفرط سلول‌های مغزی، به تحریک رهاسازی مواد شیمیایی در خون منجر می‌شود. این مواد شیمیایی، باعث برانگیختگی رگ‌های خونی موجود در سطح مغز می‌شوند. در نتیجه به تورم عروق منجر شده و باعث احساس درد می‌شوند. از طرفی، هورمون استروژن در بروز سردردهای میگرنی تأثیر به‌سزایی دارد. به همین علت الگوهای سردرد میگرنی در دوران بارداری، قاعدگی و یائسگی دچار تغییر می‌شوند. سروتونین نیز، که نوعی انتقال‌دهنده عصبی است، در سردردهای میگرنی نقشی اساسی ایفا می‌کند.

عوامل محرک میگرن را شناسایی کنید

فقط تغییرات هورمونی در دوران بارداری، باعث تحریک سردردهای میگرنی نمی‌شوند. در بیشتر زنان، چندین عامل مسبب بروز سردردها هستند. برای مثال گرسنگی، استرس و بی خوابی، همگی باعث تحریک میگرن می‌شوند. جالب است بدانید، ممکن است عامل محرک سردرد امروز شما، دیگر هیچ وقت باعث تحریک سردردتان نشود.
ممکن است میگرن، تا چند ساعت طول بکشد و گاهی، در صورت عدم درمان، یک یا دو روز کامل طول می‌کشد. میگرن کاملاً غیر قابل پیش بینی است. بنابراین در حالیکه در بعضی از زنان باردار، میگرن رو به وخامت می‌رود، در برخی دیگر امکان دارد به‌طور کامل از بین برود.
برای یافتن محرک‌ها ثبت زمان و چگونگی سردردها می‌توانند یاری‌رسان باشند. با این کار پزشکتان نیز، بهتر قادر است روش مناسب برای درمان سردرد شما را به‌کار بگیرد. علاوه بر این، با شناخت محرک‌های سردرد می‌شود از بروز آنها در دوران بارداری جلوگیری کرد.
هرگاه سردرد به سراغتان آمد، موارد زیر را یادداشت کنید:
• علایم به خصوص: در چه مکان‌هایی سردرد به سراغتان می‌آید؟ درد آن را توصیف کنید. هرگونه حساسیت مانند حساسیت نسبت به صدا، نور و بوی خاص و همچنین حالت تهوع را هم ذکر کنید.
• ساعت شروع و پایان سردردتان را بنویسید
• غذا یا نوشیدنی‌های صرف‌شده در طول ٢٤ ساعت گذشته
• تغییرات محیطی، مانند تغییر در آب و هوا، سفر به یک جای جدید یا امتحان غذاهای جدید
• روش‌های درمانی امتحان‌شده و میزان مؤثر بودن یا نبودن آن
معروف ترین محرک های سردردهای میگرنی عبارتند از:
• کافئین
• شکلات
• اسپرتیم (نوعی شیرین‌کننده مصنوعی)
• غذاهای حاوی مواد نگه دارنده‌ای مثل سدیم‌گلوتامات (MSG) و نیترات

میگرن در بارداری

از آنجایی که معمولاً فشار خون بالا در دوران بارداری باعث بروز سردرد می‌شود، پزشکان ابتدا به بررسی شرایط بیمار می‌پردازند تا در تشخیص دقیق میگرن دچار تردید نشوند. پزشک باید حتماً در جریان داروهای مورد مصرف بیمار، حتی از نوع گیاهی و بدون نسخه باشد. همچنین لازم است هرنوع سابقه میگرن در خانواده‌تان را گزارش کنید.
به‌طور معمول پزشکان میگرن را با توجه به یادداشت های مربوط به سردردتان تشخیص می‌دهند. رادیولوژی و سی تی اسکن به دلیل خطرناک بودن برای جنین، به هیچ عنوان در بارداری توصیه نمی‌شوند.

آداب مدارا

مراقبت شخصی و داشتن سبک زندگی سالم، اولین قدم برای مقابله با میگرن است. بد نیست برای کنترل میگرن در دوران بارداری به این نکات توجه کنید:
• پرهیز از محرک‌های شناخته‌شده مانند خوردن غذاهای خاص.
• تهیه‌ی یک برنامه زمان‌بندی شده و قابل پیش بینی برای غذاها و میان وعده‌هایتان.
• نوشیدن آب فراوان
• استراحت کافی
• ماساژ، قرار دادن کیسه یخ بر روی شقیقه ها، استراحت در مکانی تاریک و بی صدا را امتحان کنید.

دارو درمانی برای میگرن در بارداری

اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، ممکن است پزشکتان توصیه کند که مصرف داروهایتان را قطع کنید. او تأثیرات دارو بر جنین و خودتان را بررسی می‌کند. در بعضی موارد، امکان دارد پزشک براساس یک تحقیق ناتمام یا غیرقطعی و ناکافی، به تجویز یک دارو مجبور شود.
در دوران بارداری مصرف اکثر داروهای درمانی یا پیشگیری میگرن، باید قطع شود. زیرا مصرف آنها با نقص‌های مادرزادی نوزادان، رابطه مستقیم دارد. بقیه داروها با عوارض ثانویه‌ی بارداری مانند: سقط، خونریزی، یا عدم رشد جنین و رحم به صورت طبیعی مرتبط هستند.

درمان سریع میگرن‌های شدید

هدف از درمان سریع، متوقف ساختن سردرد، بعد از بروز اولین نشانه‌ها است.
مسکن‌ها؛ که دردهای حاد میگرنی کمک می را کاهش می‌دهند. این قرص ها عمومی بوده و کاربردشان فقط برای میگرن نیست.
• یکی از داروهای کم خطر در دوران بارداری استامینوفن است.
• داروهای NSAID مانند آسپرین که داروهای غیر محرک و بدون استروئید محسوب می‌شوند، در صورت مصرف، نزدیک به زمان بسته شدن نطفه، خطر خونریزی و سقط را به همراه دارند. مصرف آنها در سه ماهه سوم بارداری، باعث افزایش خطر فشار خون در جنین خواهد شد و مصرف آن نزدیک به موعد زایمان، به افزایش خونریزی در مادر، هنگام زایمان منجر می‌شود.
• تحقیقات، درباره خطرات اکثر داروهای NSAID شامل ناپروکسن و ایبوپروفن، که بدون نسخه قابل خریداری هستند، در دوران بارداری هنوز ادامه دارد.
• مصرف مسکن‌های حاوی نارکوتیک، که نوعی ماده مخدر هستند، توصیه نمی‌شود. مصرف این دارو در دوره‌های طولانی مدت، هم برای نوزاد و هم مادر خطر اعتیاد را به همراه دارد.
ارگوتامین‌ها؛ که فقط برای سردردهای میگرنی تجویز می‌شوند. اما مصرف این قرص‌ها نیز در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. مصرف آنها در سه ماهه اول بارداری، ریسک بروز نقص‌های مادرزادی را برای نوزاد بالا می‌برد. این قرص‌ها حتی ممکن است به تحریک انقباضات رحمی شدید منجر شده و درنتیجه نوزاد نارس و زودتر از موعد متولد شود.
تریپتان‌ها؛ که فقط برای میگرن تجویز می‌شوند. گفته می‌شود که این قرص‌ها باعث بروز نقص‌های مادرزادی نمی‌شوند. اما تا به امروز تمام تست‌ها فقط بر روی حیوانات بوده‌اند، درنتیجه نمی‌شود در این مورد نظر قطعی داد. روزنامه انجمن پزشکی آمریکا، در سال ٢٠٠٨ درباره مصرف همزمان این قرص‌ها و دو نوع از متداول‌ترین قرص‌های ضد افسردگی، هشدار داد:
• SSRI ها که از جذب دوباره سروتونین در مغز جلوگیری می‌کنند.
• SNRI ها که از جذب نوراپی نفرین در مغز جلوگیری می‌کنند
استفاده همزمان این داروها، باعث بروز شرایط خطرناکی در فرد می‌شود که به آن “سندروم سروتونین” می‌گویند.
داروهای دیگر؛ که برای ازبین بردن اثرات جانبی میگرن در دوران بارداری تجویز می‌شوند. مانند قرص‌های ضدتهوع که برای برطرف شدن حالت تهوع ناشی از میگرن تجویز می‌شود. اما مصرف اکثر داروهای مصرفی برای میگرن در دوران بارداری، به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند و امکان خطرناک بودن آنها برای جنین مشخص نیست.

درمان پیشگیرانه میگرن

اگر سردردهای شدید و حملات عصبی عودشونده به سراغتان می‌آیند، داروهای پیشگیری می‌توانند راهگشا باشند یا حداقل به کاهش درد کمک کنند. مصرف خیلی از این داروها، پیش از این برای مشکلات دیگری در دوران بارداری مانند فشار خون بالا بدون مشکل تشخیص داده شده است.
مشورت با یک متخصص مغز و اعصاب مجرب، در زمینه درمان میگرن در زنان باردار توصیه می‌شود. معمولاً کمترین مقدار مورد نیاز دارو برای کنترل سردرد شما تجویز می‌شود. داروهای بی خطری که برای میگرن تجویز می شوند، معمولاً شامل پروپرانولول یا لابتالول و وراپامیل هستند، که به ترتیب موجب ترشح فاکتور بتا آدرنالین و عدم جذب کلسیم در خون می‌شوند.
قبل از هرگونه مصرف دارو یا گیاهان دارویی در زمان بارداری، لازم است با پزشکتان مشورت کنید.

در صورت عدم توانایی در مصرف دارو و یا داشتن دلایل شخصی برای مصرف نکردن، وسیله‌ای وجود دارد که می‌تواند یاری‌رسان باشد. سفالی اولین دستگاه تأیید شده FDA می‌باشد که برای پیشگیری از میگرن در سنین بالای ١٨ سال کاربرد دارد. این دستگاه یک هدبند قابل حمل می‌باشد که بر روی پیشانی قرار گرفته و ضربه‌های الکتریکی به پوست وارد می‌کند. عصب‌های مربوط به میگرن با این کار تحریک می‌شوند. روزانه به مدت بیست دقیقه از این دستگاه استفاده می شود و روشن شدن آن، با احساس سوزش یا حالت ماساژ همراه است.

آیا داروهای ضد صرع بر بارداری تاثیر دارند؟

در گذشته به دلیل عدم آگاهی و پیش‌داوری‌های بدون پشتوانه‌ی علمی، افراد مبتلا به صرع از ازدواج و بچه‌دار شدن منع می‌شدند. اما پیشرفت علم و شناسایی انواع حملات صرعی و راه‌های تشخیص و درمان این بیماری، باعث شده چنین تفکری از بین برود. امروزه صرع چه در زنان و چه در مردان،‌ دیگر دلیلی برای بچه‌دار نشدن نیست. طی دهه اخیر زنان بسیاری با وجود ابتلا به صرع ، باردار شده و زایمان آنها بدون مشکل انجام شده است. با خواندن این مقاله افراد مبتلا و علاقه‌مند به بچه‌دار شدن می‌توانند اطلاعات خود را تکمیل کنند.

 

آیا صرع ارثی است؟

خیلی کم پیش آمده که صرع ارثی باشد. اما در صورت مبتلا بودن یکی از والدین یا هر دو، احتمال مبتلا شدن کودک به صرع 5 تا 20 درصد افزایش می‌یابد. البته ارث بردن به میزان حادی و نوع بیماری پدر یا مادر مبتلا به صرع وابسته است.
بطور کلی صرع به دو دسته تقسیم می‌شود، که عبارتند از:
• «صرع منتشر» یا «گرندمال»
• «صرع موضعی» یا «پارسیل»
صرع موضعی دو زیرشاخه با نام‌های صرع ساده (بدون بیهوشی) و صرع مرکب (همراه با بیهوشی) دارد. “صرع پارسیل مرکب”،شایع‌ترین نوع صرع در میان بزرگسالان می‌باشد. در صورت ابتلای یکی از والدین یا هر دو به صرع‌ منتشر، ریسک انتقال این بیماری به فرزند افزایش می‌یابد. البته بیشتر صرع‌های منتشر قابلیت درمان دارند و به ارث رسیدن آن به فرزند نگران‌کننده نیست!

آیا می توان با داشتن صرع باردار شد؟

بله امکان‌پذیر است. البته باید برنامه‌ریزی‌شده اقدام کرد. افراد مبتلا به صرع که قصد بارداری دارند، لازم است به نکات زیر توجه کنند:
۱ـ برای جلوگیری از مشکل‌های مغزی و عصبی، مصرف اسید فولیک باید چند ماه قبل از اقدام به بارداری شروع شود. معمولاً مصرف روزانه 5-1 میلی‌گرم اسیدفولیک توصیه می‌شود.
2ـ مصرف دارو در 3 ماهه اول بارداری باید با کمترین دوز باشد و مادر باردار از مصرف سیگار و الکل، به‌شدت منع می‌شود. سیگار و الکل نه تنها باعث افزایش بروز نقص‌های مادرزادی می‌شود، بلکه ریسک ابتلا به صرع در کودک را نیز بیشتر می‌کند. الکل از جفت عبور کرده و به مایع آمنیوتیک نفوذ می‌کند و میزان آن در این محدوده، حدود 10 بیشتر از میزان وجود آن در خون مادر است. محققان بعد از زیر نظر گرفتن 425 نفر 2 تا 49 سال که در دوران جنینی به سندرم جنین الکلی دچار بوده‌اند، متوجه ابتلای ۶ درصد این افراد به صرع شدندو در 12 درصد حداقل یک بار حمله صرع ‌دیده شده است. الکل بر رشد مغزی جنین هم می‌تواند اثر منفی بگذارد. مسمومیت ناشی از الکل در دوران جنینی قادر است به بروز نقص‌هایی در ناحیه جمجمه و صورت کودک منجر شده و عامل پایین بودن وزن نوزاد متولدشده باشد. اختلالات یادگیری، مشکلات قلبی، اختلالات رفتاری و نیز زبانی از جمله مشکلاتی است که در کودکانی که مادرشان در دوران بارداری الکل مصرف کرده‌اند، دیده شده است.

مصرف یا عدم مصرف داروهای ضد تشنج در بارداری

تشدید حملات صرعی در دوران بارداری به‌ندرت پیش می‌آید و تنها در 25 درصد زنان باردار این حملات دیده شده و در 65 درصد زنان مبتلا، بارداری بر صرع و تشنج بی‌اثر تشخیص داده شده و در 10 درصد حتی تعداد و شدت حملات تشنج کاهش پیدا کرده است. مصرف نکردن داروهای ضد تشنج از ترس آسیب رسیدن به جنین، دلیل اصلی بالاتر رفتن تعداد حملات در زمان بارداری است. در صورت مصرف مرتب داروها، تعداد حملات در دوران بارداری کاهش می‌یابد.

مصرف کدام یک از داروهای ضد صرع یا ضد تشنج در بارداری مجاز است؟

مشورت با پزشک در صورت لزوم تغییر و یا کاهش دوز داروهای ضد صرع ضروری است. به‌عنوان مثال مصرف داروهای ضد صرع مانند توپیرامات (Topiramate)، اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)، گاباپنتین (Gabapentin)، لوتیراستام (Levetiracetam) و لاموتریژین (Lamotrigine) در دوران بارداری خطر کمتری دارند و به نقص مادرزادی منجر نمی‌شوند.

مصرف کدام یک از داروهای ضد صرع یا ضد تشنج در بارداری غیر مجاز است؟

اما داروهایی مثل فنی‌توئین (Phenytoin)، فنوباربیتال (Phenobarbital)، والپروات (valproate) با نام‌های تجاری دپاکین و والپاکین و همچنین کاربامازپین (Carbamazepine) قادرند باعث نقص مادرزادی جنین به‌خصوص در ناحیه صورت، ستون‌ فقرات، قلب و دستگاه تناسلی جنین شوند. در برخی شرایط قطع مصرف قرص، برای مدت کوتاهی امکان‌پذیر است. اما باید توجه داشت که قطع داروهای صرع نباید بدون اجازه پزشک انجام گیرد، زیرا ریسک قطع ناگهانی داروهای ضد صرع در دوران بارداری بسیار بالا است.
برخی داروهای ضد صرع در دوران بارداری دارای عوارض بیشتری هستند و قادرند به نقص مادرزادی جنین منجر شوند، ممکن است در اثر مصرف داروهای ضد صرع مانند قرص کاربامازپین یا والپروئیک اسید در دوران بارداری و یا مصرف ترکیبی داروها، جنین به نقص‌های مادرزادی زیر دچار شود:
• رشد ناقص انگشتان یا ناخن
• شکاف کام و لب
• ناهنجاری‌های اسکلتی
• اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار)
• اختلالات دستگاه گوارش
• بیماری قلبی
افراد مبتلا به صرع که می‌خواهند باردار شوند، باید با پزشک‌شان مشورت داشته باشند تا نوع داروی مصرفی آنها را تغییر دهد. البته هنوز اطلاعات کافی در مورد تاثیر داروها بر جنین موجود نیست و در مورد خطرات قطعی آن نمی‌توان توضیح داد.

بهترین داروی ضد صرع در دوران بارداری

داروهای ضد صرع در هنگام بارداری، باعث افزایش متابولیسم ویتامین K در کبد می‌شوند. کمبود این ویتامین می‌تواند باعث تأخیر در انعقاد خون شده و به خونریزی در مغز جنین یا دیگر ارگان‌های او بعد از تولد منجر شود. بنابراین مصرف مکمل ویتامین Kبرای بانوان باردار مبتلا به صرع در هفته‌های پایانی بارداری توصیه شده است. نوزاد نیز به محض تولد این ویتامین تزریقی را باید دریافت کند.
مصرف داروهای ضد صرع مانند توپیرامات (Topiramate)، گاباپنتین (Gabapentin)، اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)،لوتیراستام (Levetiracetam) و لاموتریژین (Lamotrigine) در دوران بارداری خطری ندارند و به نقص مادرزادی منجر نمی‌شوند.

صرع و زایمان طبیعی

زایمان طبیعی برای مادر باردار مبتلا به صرع امکان‌پذیر است. اگر مادر مبتلا به صرع در طول انقباضات رحمی به حملات تونیک – کلونیک منتشر، مکرر و غیرقابل کنترل یا تشنج های مکرر دچار شود به‌طوری که توانایی زایمان طبیعی را نداشته باشد، باید سزارین شود.

آیا حملات صرع برای سلامت جنین خطرناک است؟

این مسئله به نوع صرع وابسته است. صرع‌های ساده، میوکلونی و متمرکز خطری ندارند، اما حملات تونیک – کلونیک و منتشر ممکن است برای جنین خطرناک باشد. زیرا اکسیژن رسانی به جنین را قطع می‌کند. در هر حال، قطع مصرف داروها در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. زیرا تکرر حملات به‌طور حتم برای جنین خطر بیشتری دارد.
آیا مصرف داروهای پیشگیری از حملات صرع به نقص‌های جنینی منجر می‌شود؟
گرچه براساس آمار، فرزندان افراد مبتلا به صرع در مقایسه با سایر افراد جامعه بیشتر به نقص‌های مادرزادی دچار می‌شوند، اما میزان نقص‌های قابل‌توجه تنها 2 تا 3 درصد می‌باشد و سایر عوارض قابل‌ اصلاح و درمان هستند. عیوب مادرزادی تنها به دلیل مصرف دارو ظاهر نمی‌شوند و معمولاً ناشی از عادات نادرست دیگری مثل مصرف الکل و سیگار می‌باشد.

آیا می توان با وجود صرع شیردهی انجام داد؟

براساس توصیه‌ی متخصصان، حتی با وجود خطرات احتمالی و تشنج در مادر مبتلا به صرع، حتماً شیردهی مشکلی ندارد. البته تمام داروهای ضد صرع از شیر عبور می‌کنند، اما غلظت آنها ضعیف است بر جنین و تاثیری ندارد. تنها برخی داروها که میزان غلظت آنها در خون و شیر مادر برابر است می‌توانند دردسرساز شوند. بنابراین باید از همان ابتدا نوزاد زیر نظر گرفته شده و با مشاهده علائمی مثل مک زدن‌های ضعیف، خواب آلودگی شدید یا شلی و سستی عضلات، شیردهی قطع شود.

روش جلوگیری از بارداری در زنان مبتلا به صرع

برخی داروهای ضد صرع بر روی جذب داروهای پیشگیری از بارداری اثر می‌گذارند. به این داروها القا کننده های آنزیم های کبدی گفته می‌شود و قادرند باعث تسریع برخی روندها در سلو‌ل های کبدی شوند. از جمله این داروها می‌توان به اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)، کاربامازپین (Carbamazepine)، فنوباربیتال (Phenobarbital) و توپیرامات (Topiramate) اشاره کرد. اگر همزمان با داروی پیشگیری از بارداری از این داروهای ضد صرع استفاده شود باید به پزشک خود اطلاع داده و به موارد زیر را جدی گرفت:
1- اگر از قرص جلوگیری برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنید، دوز استروژن آن باید حداقل 50 میکروگرم باشد، یعنی مقداری که بالاتر از حد معمول است. در عین حال توصیه می‌شود از یک روش کمکی دیگر مانند کاندوم هم استفاده شود.
2- مصرف قرص پروژسترون می‌تواند خطرناک باشد.
3- مصرف کپسول کاشتنی پروژسترون یا کپسول زیرپوستی توصیه نشده است.
4- اگر از روش جلوگیری اورژانسی استفاده کردید، دقت داشته باشید که دوز لوونورژسترل (Levonorgestrel) آن باید از 3 میلی‌گرم بیشتر باشد.

آیا  افراد دچار به سردرد، به آرتریت تمپورال مشکوک هستند؟

آرتریت تمپورال به التهاب شریان‌های سر و گردن گفته می‌شود. در بیشتر موارد، شریان‌هایی که از شقیقه‌ها عبور می‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. از این رو نام این التهاب، آرتریت تمپورال است. این بیماری را با نام‌های آرتریت سلول غول پیکر (GCA)، آرتریت جمجمه، و نیز بیماری هورتون می‌شناسند. این بیماری در برخی موارد می‌تواند شریان‌های متوسط ​​و بزرگ در بازوها، شانه‌ها و سایر قسمت‌های بدن را درگیر کند.

 

آرتریت تمپورال به تورم و آسیب دیدن رگ‌های خونی منجر می‌شود و انتقال خون به مغز و سایر قسمت‌های بدن را دشوار می‌کند. این روند می‌تواند به مشکلات جدی مانند سکته و کوری منجر شود.

از آنجایی که علائم آرتریت تمپورال با بسیاری از بیماری‌های دیگر مشترک است، تشخیص آن حتماً باید توسط متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد.

خوشبختانه، آزمایش‌های خاصی برای تشخیص این بیماری و رد کردن بسیاری از بیماری‌های دیگر دارای نشانه های مشابه مانند میگرن وجود دارد. آزمایش خون، معاینه فیزیکی، بیوپسی، سونوگرافی از جمله این آزمایش ها می‌باشد. MRI‌ هم برای تشخیص این نوع آرتریت راهگشا است.

نشانه‌ها و علائم آرتریت تمپورال

آرتریت تمپورال ممکن است برای هر فردی دارای نشانه‌های متفاوت باشد. با این حال در اکثر موارد شاهد علائم زیر هستیم:

• سردردی که به شقیقه‌ها یا پشت سر می‌زند
• گرم شدن یا تورم شقیقه‌ها، پوست سر یا گردن
• حساسیت به لمس و درد در پوست سر، شقیقه‌ها یا گردن
• علائم مشابه آنفلوانزا، مانند تب، کاهش اشتها، احساس خستگی یا ضعف
• تغییر در بینایی، نظیر دوبینی و یا از بین رفتن کامل قدرت بینایی
• درد در فک و زبان، مخصوصاً هنگام جویدن یا باز کردن فک
• سرگیجه یا از دست رفتن تعادل و هماهنگی بدن
• درد و یا سفتی در گردن، شانه‌ها و یا مفصل ران.

این علائم در واقع به علائم polymialalgia rheumatica شناسایی می‌شوند. که در حدود نیمی از همه افراد مبتلا به آرتریت تمپورال مشاهده شده.

دلایل و عوامل خطر

علت دقیق آرتریت تمپورال شناسایی نشده است. اما متخصصان بر این باورند که سلامت سیستم ایمنی بدن می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. در موارد نادر، عفونت شدید خاص و یا مصرف دوزهای زیاد آنتیب‌یوتیک می‌تواند مسبب بروز این بیماری باشد.

عوامل بروز این بیماری عموماً عبارتند از:

• داشتن جنسیت زن
• سن بالای ۵۰ سال
• یائسگی زودرس (قبل از ۴۳ سالگی)
• داشتن شاخص توده بدنی کم (BMI)
• نژادهای شمال اروپا یا اسکاندیناوی
• داشتن درد روماتیسمی پلی میالژی
• سیگار کشیدن یا سابقه مصرف دخانیات
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری

روش‌های درمانی متعارف آرتریت تمپورال

به محض مشکوک شدن پزشک به وجود آرتریت تمپورال، ممکن است دوز بالایی از استروئیدها را تجویز کند. بعد از طی شدن دوره درمان، دوز پایین‌تری از استروئیدها تجویز می‌شود که ممکن است دوره مصرف آن چند ماه تا یک سال یا بیشتر به طول بی‌انجامد. این داروها نقش ضدالتهاب دارند و می‌توانند از ایجاد آسیب بیشتر به رگ‌های خونی جلوگیری کنند.

تداوم مصرف استروئیدها تا زمانی که پزشک دستور می‌دهد، الزامی است. زیرا این دارو از بروز عوارض جدی مانند سکته مغزی، از دست دادن قدرت بینایی  و مرگ جلوگیری می‌کند. با از بین رفتن علائم، امکان کاهش دوز مصرف دارو به تدریج وجود دارد. این بیماری در بعضی از افراد برگشت ناپذیر است. اما در بعضی دیگر علائم برگشته و  مصرف مجدد دارو برای آنها الزامی است.

بسته به وضعیت سلامت کلی بدن و نوع استروئیدی که تجویز شده، داروهای زیر نیز ممکن است جویز شوند:

• آسپرین برای رقیق کردن خون. این دارو جریان خون را در شریان‌های تنگ شده راحت‌تر می‌کند.
• داروهای مورد استفاده برای سرکوب سیستم ایمنی بدن
• مهار کننده پروتون-پمپ برای جلوگیری از عوارض جانبی داروهای آسپیرین یا داروهای مشابه دارای عوارض گوارشی
• درمان ضد پوکی استخوان برای مبارزه با عوارض جانبی بعضی از داروهای آرتریت تمپورال

۶ درمان طبیعی برای کاهش علائم آرتریت تمپورال

درمان آرتریت تمپورال قادر است باعث بهبود سلامت رگ‌های خونی شود. با این حال، داروهای مصرفی برای این بیماری می‌توانند مشکلاتی را به‌وجود بیاورند. خوشبختانه با رعایت نکات زیر می‌شود علائم این بیماری را کنترل کرده و عوارض جانبی دارو را کاهش دهید.

• ورزش و تغذیه مناسب

آرتریت تمپورال نوعی بیماری است که بر روی عروق خونی و توانایی خون برای عبور از عروق اثر می‌گذارد. ورزش برای مبارزه با بسیاری از عوارض جانبی داروهای آرتریت تمپورال یاری‌رسان است. همچنین سلامت کلی بدن را بهبود می‌بخشد.

همچنین، با رعایت رژیم غذایی سالم می توان مواد مغذی را که از طریق داروها از بدن خارج شده‌اند جبران کرد. این رژیم حتی قادر است با التهاب مبارزه کند.

با رعایت این نکات می‌توان سلامت رگ‌های خونی را با وجود آرتریت تمپورال به طور طبیعی بهبود بخشید:

• ورزش را به‌آرامی شروع کنید. احساس درد یا سفتی در بعضی افراد مبتلا در هنگام فعالیت بدنی رایج است. برای داشتن برنامه ورزشی مناسب خود با دکتر مشورت کنید.
• تمرینات هوازی باعث می شود زیاد نفس بکشید و به‌همین خاطر مفید هستند. شنا کردن و قدم زدن تمرینات سبکی هستند که برای بهبود سلامت استخوان و رگ‌های خونی پیشنهاد می‌شوند. با این ورزش‌ها می توانیم فشار خون را در یک محدوده سالم نگه داشته، قند خون را کنترل کنیم و قلب و ریه‌های سالمی داشته باشیم. به‌علاوه این ورزش‌ها برای بهبود خلق و خوی نیز مناسب هستند.

• رژیم غذایی

به‌توصیه‌ی متخصصان انجمن قلب آمریکا، یک رژیم غذایی کلی باید بر روی موارد زیر تمرکز داشته باشد:

• مصرف لبنیات کم چرب
• مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات
• مصرف حبوبات، آجیل و دانه‌های سبوس‌دار
• مصرف پروتئین کم‌چرب مانند ماهی و مرغ بدون پوست
• محدود کردن مصرف شیرینی، گوشت قرمز، چربی‌های ترانس و اشباع‌شده و نوشیدنی‌های شیرین
• مصرف روغن‌های گیاهی (به غیر از نارگیل)

• محدود کردن مصرف الکل

مصرف بیش از حد الکل قادر است بر روی سلامت قلب و رگ‌های خونی تاثیر منفی بگذارد. همچنین ممکن است با برخی از داروهای مورد استفاده برای آرتریت تمپورال، مانند متوترکسات، leflunomide  و azathioprine دارای تداخل باشد. الکل همچنین می‌تواند تراکم استخوان را کاهش دهد. کاهش تراکم استخوان یکی از اثرات جانبی استروئیدهای مورد استفاده برای درمان آرتریت تمپورال است.

• ترک سیگار

سیگار کشیدن، باعث افزایش خطر ابتلا به آرتریت تمپورال می‌شود. با این حال بلافاصله پس از ترک سیگار، به‌سرعت سلامت رگ‌های خونی را می‌توان بازیافت.

• محافظت از استخوان‌ها

استفاده طولانی مدت از استروئیدها می‌تواند به ایجاد ضعف در استخوان‌ها منجر شود. با رعایت رژیم غذایی غنی از مواد زیر می توان استخوان‌ها را سالم نگه داشت:

• کلسیم
• منیزیم
• ویتامین D
• ویتامین K
• پتاسیم

این مواد مغذی در غذاهای غنی‌شده و همچنین مواد زیر پیدا می‌شوند:

• کنسرو ماهی بدون استخوان
• محصولات لبنی کم چرب
• سبزیجات
• ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد و ماهی تن
• میوه‌های خشک مانند آلو و کشمش
• چغندرقند، سیب زمینی و گوجه‌فرنگی
• آناناس، پاپایا، مرکبات، فلفل دلمه‌ای، انواع توت‌ها و کلم بروکسل

پرهیز از مصرف کافئین، الکل و نوشیدنی‌های گازدار نیز باید جدی گرفته شود. مصرف ۸۰۰ واحد ویتامین Dو ۱۲۰۰ میلی گرم مکمل کلسیم در روز توسط متخصصان کلینیک مایو برای زنان ۵۰ سال به بالا پیشنهاد شده.

• جلوگیری از بیمار شدن

• مصرف بعضی از داروهای تجویزی برای آرتریت تمپورال، ضعف سیستم ایمنی بدن شما را در پی دارند. برای جلوگیری از ابتلا به بیماری، این نکات را رعایت کنید:
• شستن دست‌ها قبل از غذا، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و بعد از قرار گیری در مکان‌های عمومی توصیه می‌شود.
• با افراد مبتلا به بیماری‌های مسری مانند سرماخوردگی در تماس نباشید.
• تمیز نگه داشتن مناطقی که دست زیاد با آن ها در تماس است بسیار اهمیت دارد. این مناطق شامل موس و کیبورد کامپیوتر، کنترل تلویزیون، دستگیره‌های در، سوئیچ، گوشی تلفن و سایر نقاطی است که دست‌ها اغلب با آن ها در تماس هستند.
• در مورد مکمل‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی مشورت با پزشک ضروری است. مکمل هایی مانند گلبرگ، اکیناسه، زنجبیل، نقره کلوئیدی، ویتامین D و … را بیشتر مصرف کنید. با این حال، توجه داشته باشید که برخی از گیاهان و مکمل های تقویت کننده ایمنی باعث غلظت خون شده و عروق خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهند یا ممکن است با داروهای مصرفی تداخل داشته باشند.
• در فصولی که بیماری‌های مسری شایع است زیاد در مکان‌های عمومی تردد نکنید.

کاهش التهاب

التهاب همانطور که در بسیاری از مشکلات عروقی و بیماری‌های دیگر تأثیرگذار است، در آرتریت تمپورال نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. استراتژی های غذایی زیر توسط متخصصان برای مبارزه با التهاب پیشنهاد شده است.

مصرف مواد غذایی زیر:

• تمام سبزیجات و میوه‌ها
• دانه‌های سبوس‌دار
• میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ
• لوبیا و حبوبات، تخم مرغ، مرغ بدون پوست، ماهی،
• غذاهای غنی از امگا ۳ مانند ماهی تن، ماهی آزاد، آجیل، آووکادو، روغن زیتون و تخم کتان

محدود کردن این غذاها:

• گوشت‌های پردازش‌شده
• گوشت‌های پرچرب مانند سوسیس، بیکن و استیک
• نشاسته‌های تصفیه‌شده مانند برنج سفید و نان سفید
• غذاهایی دارای چربی اشباع‌شده مانند لبنیات پرچرب، کره، پنیر، پوست روی مرغ و گوشت قرمز
• قندها و غذاها یا نوشیدنی‌های شیرین
• چربی ترانس

به محض تشخیص آرتریت تمپورال، باید درمان را شروع کرد. اکثر افراد پس از چند روز متوجه بهبود علائم خود می‌شوند.

سردرد ناشی از آرتریت تمپورال دارای علائم زیر است:

• تورم
• درد
• خفقان
• حساسیت به نور
• افزایش حرارت سر
• سرگیجه
• تغییرات بینایی

هم‌زمان با شروع مصرف استروئیدها، می توانید روش‌های زیر رابرای تسکین سردرد به کار بگیرید:

• مصرف مکمل‌های منیزیم و ویتامین B
• اجتناب از محرک‌های سردرد

عوامل محرک عبارتند از:

• کافئین
• تغییرات هورمونی
• الکل
• پنیر
• شکلات
• استرس یا اضطراب
• مصرف بیش از حد داروهای خاص
• بوهای قوی
• تغییرات آب و هوایی
• نور زیاد یا صداهای بلند
• کم‌آبی یا گرسنگی
• فعالیت بیش از حد
• مکمل‌های غذایی
• بی‌خوابی

کیست آراکنوئید و ارتباط آن با مایع مغزی‌نخاعی

کیست آراکنوئید نوعی کیست است که بیشتر در سر تشکیل می‌شود، اما امکان ایجاد آن در اطراف نخاع نیز وجود دارد. نام این کیست آراکنوئید است، چون در فضای بین مغز، ستون فقرات و غشاء آراکنوئید ایجاد می‌شود. غشا آراکنوئید یکی از سه لایه غشایی می‌باشد که مغز و ستون فقرات به‌وسیله‌ی آن احاطه شده است. رشد این کیست اغلب بین مغز و جمجمه و یا فضاهای اطراف مغز تحت عنوان شکمچه مغز صورت می‌گیرد.

 

پرکننده‌ی کیست های آراکنوئید اغلب مایع مغزی نخاعی (CSF) می‌باشد CSF .مایع طبیعی و محافظت‌کننده در بدن است که مغز و ستون فقرات توسط آن احاطه شده است. دیواره‌های موجود دور این کیست اجازه‌ی تخلیه‌ی این مایع به سیستم CSF را نمی‌دهند و این قضیه باعث انباشته شدن مایع مغزی نخاعی در این کیست‌ها می‌شود.

کیست آراکنوئید در کودکان معمولاً مادرزادی است. این نوع را‌ کیست‌ آراکنوئید اولیه می‌نامند. به کیست‌هایی که در مراحل بعدی زندگی در سر ایجاد می‌شوند، کیست‌های ثانویه می‌گویند. کیست‌های اولیه آراکنوئید شایع‌تر از کیست های ثانویه آراکنوئید هستند.

کیست آراکنوئید چیست؟

همان‌طور که گفته شد، کیست‌های اولیه آراکنوئید در نتیجه اختلالات رشدی در مغز و نخاع به‌وجود آمده و از بدو تولد با فرد همراه هستند. در واقع این نوع کیست‌ها در طول هفته های اولیه بارداری ایجاد می‌شوند. کیست‌های ثانویه آراکنوئید اغلب بر اثر مننژیت، آسیب دیدگی سر، تومور و یا در نتیجه جراحی مغز به‌وجود می‌آیند. محل تشکیل اکثر کیست‌های آراکنوئید در خارج از لوب تمپورال مغز در منطقه‌ای از جمجمه تحت عنوان حفره جمجمه می‌باشد. کیست‌های آراکنوئید که در نخاع شکل می‌گیرند کمتر شایع هستند. اندازه و محل کیست، به عنوان عاملی برای زمان شروع و نوع علائم شناخته می‌شود.

علائم کیست آراکنوئید قبل از ۲۰ سالگی و اغلب در اولین سال زندگی، خود را نشان می‌دهند. اما در برخی از افراد مبتلا به کیست‌های آراکنوئید هرگز علائمی وجود ندارد. طبق گزارش ارائه شده توسط National Organization for Rare Disorders  امکان ابتلا به این کیست‌ها در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است.

نشانه‌های وجود کیست آراکنوئید در سر

کیست‌های آراکنوئید اغلب بی‌نشانه بروز می‌کنند. یعنی وجود آنها در سر، از روی ظاهر مشهود نیست. در نتیجه، اکثر افراد مبتلا تا وقتی که به دلایلی از قبیل آسیب‌های وارده به سر معاینه نشده‌اند، متوجه وجود آن‌ها نخواهند شد.

گاهی کیست‌های آراکنوئید با علائمی همراه هستند. بسته به انداره و محل این کیست، علائم متفاوت هستند. برای مثال، در صورت فشار آوردن کیست بر روی اعصاب یا مناطق حساس مغز یا نخاع ، امکان دارد شاهد علائمی در بدنتان باشید. در صورت قرارگیری این کیست در مغز، بروز یک یا چند مورد از علائم زیر امکان‌پذیر است:

• سردرد
• حالت تهوع
• سرگیجه
• بی حالی
• استفراغ
• مشکلات شنوایی، دیداری و حرکتی
• تشنج
• مشکلات مربوط به تعادل
• زوال عقل
• تاخیر در رشد

درصورت قرارگیری این کیست در ستون فقرات، ممکن است شاهد علائمی مانند موارد زیر باشید:

• درد کمر
• ضعف یا اسپاسم ماهیچه‌ها
• اسکولیوز
• ایجاد مشکل در کنترل مثانه یا روده
• بی حسی یا سوزش بازوها یا پاها

در صورت داشتن این علائم، مشورت با پزشک متخصص مغز و اعصاب ضروری می‌باشد.

دلایل شکل‌گیری کیست آراکنوئید:

علت دقیق شکل گیری کیست‌های آراکنوئید در بدن تشخیص داده نشده است. محققان بر این باورند که ناهنجاری‌های رشدی ناشی از پارگی غشاء عنکبوتیه یا تقسیم غیرقابل توضیح عامل اصلی بسیاری از کیست‌های آراکنوئید می‌باشند. طبق ادبیات پزشکی، کیست‌های آراکنوئید ارثی می‌باشند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی نقش ژنتیک در ایجاد برخی از کیست‌های آراکنوئید است.

در برخی از موارد، کیست آراکنوئید در حفره وسط و همراه با توسعه نیافتگی (هیپوپلازی) و یا فشرده شدن لوب تمپورال اتفاق می‌افتد. نقش ناهنجاری لوب تمپورال در ایجاد این کیست‌ها در حفره میانی شناسایی نشده است.

این نوع کیست‌ها و برخی عوارض مربوط به آنها امکان دارد در اثر آسیب دیدگی ایجاد شوند. تروما می تواند باعث نشت مایع داخل کیست به نواحی دیگر (به عنوان مثال، فضای زیرآراکنوئید) شود. امکان پاره شدن و خونریزی عروق خونی روی سطح کیست وجود دارد. درصورت خونریزی یکی از رگ‌های خونی خارج از کیست، امکان بروز هماتوم وجود دارد. خونریزی داخل کیست و هماتوم، ممکن است علائمی ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه و همچنین فشرده شدن بافت عصبی را به‌همراه داشته باشد.

رشد غیر طبیعی مغز و ستون فقرات جنین در رحم مادر معمولاً منجر به کیست‌های اولیه یا مادرزادی می‌شود. علت دقیق رشد غیر طبیعی مغز در این جنین‌ها نامعلوم است اما امکان دارد ژنتیکی باشد. کیست‌های ثانویه یا کیست‌های غیر آکریوژنیک، می توانند به دلایل زیر اتفاق بیفتند.

• آسیب دیدگی سر یا نخاع
• تومور
• مننژیت
• عوارض جراحی انجام شده بر روی مغز و نخاع

روش‌های تشخیص

کیست‌های آراکنوئید اغلب به صورت تصادفی تشخیص داده می‌شوند. این تشخیص ممکن است بر اساس معاینه کامل بالینی، سابقه پزشکی بیمار و انواع آزمایش‌های تخصصی، به ویژه مطالعات تصویربرداری پیشرفته مانند توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) صورت گیرد. با استفاده از سی تی اسکن و MRI می توان کیست‌های آراکنوئید را تشخیص داده و یا تأیید کرد. در طول CT اسکن، یک کامپیوتر و اشعه ایکس، از ساختار بافت مغز تصاویر مقطعی تهیه می‌کنند. در طول MRI، یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌های درمان

همان‌طور که گفته شد، بیشتر کیست‌های آراکنوئید به صورت تصادفی به‌وجود می‌آیند و به مرور زمان دچار به تغییر اندازه نمی‌شوند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که صبر کنید. در صورت عدم وجود علائم، ممکن است درمان ضرورت داشته باشد و افراد مبتلا امکان دارد به صورت دوره‌ای تحت نظارت قرار بگیرند.

روش درمان بستگی به عوامل زیر دارد:

• وجود یا عدم وجود علائم
• اندازه کیست
• محل کیست در داخل جمجمه

روش درمانی craniotomy fenestration

در روش درمانی craniotomy fenestration، برای دسترسی جراح به کیست یک بخش از جمجمه برداشته می شود تا تخلیه‌ی مایع مغزی نخاعی به فضای زیر عنکبوتیه که در آن مایع دوباره جذب می‌شود انجام گیرد. در بعضی از موارد امکان دارد یک دستگاه (شنت) در کیست توسط جراح برای تخلیه مایع به داخل سیستم بطن مغز کار گذاشته شود. این دستگاه عمل تخلیه کیست را انجام داده و باعث ایجاد یک گذرگاه مناسب برای تخلیه مایع مغزی نخاعی و گردش آن می‌شود.

با پیشرفت‌هایی که جدیداً در عمل جراحی پایه مغز و اعصاب به وجود آمده، این روش‌های سنتی به تکنیک های اندوسکوپی کامل تبدیل شده‌اند. این روش‌ها در کوتاه ترین زمان انجام گرفته و با بهترین نتایج، کمترین عوارض و سریع ترین زمان ریکاوری همراه می‌باشند.

درمان کیست های آراکنوئید ستون فقرات با جراحی (برداشتن کیست) نیز امکان‌پذیر است. در این شرایط جراحی به طور کلی به از بین رفتن علائم می‌پردازد. در برخی موارد، امکان انجام جراحی برای کیست‌های نخاعی وجود ندارد. در چنین مواردی، ایجاد شنت یا روزنه کیست برای تخلیه مایع ضرورت دارد.

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم (فاسیکولاسیون)، عوامل و نحوه‌ی درمان

فاسیکولاسیون یا سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم که تحت عنوان ماهیچه‌لرزه هم شناخته می‌شود،  دارای علائمی از قبیل لرزش عضلانی، بی‌حسی یا مورمور شدن در یک یا چند عضله می‌باشد.

 

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد و امکان دارد در تشخیص آن دچار اشتباه شده و با اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا همان بیماری لوژیگر اشتباه گرفته شود. با توجه به عوارض مشابه، برای تشخیص و تعیین نهایی عارضه باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد. درمان پرش عضلانی بر کنترل نشانه‌ها و کاهش سطح استرس و فشار ناشی از آن برای بهبود کیفیت زندگی فردی، متمرکز است.

سندرم  پرش عضلانی خوش‌خیم چیست؟

سندرم ماهیچه‌لرزه منجر به احساس پرش و تکان و یا بروز بی‌حسی‌هایی در عضلات فرد می‌شود. لرزش عضلانی امری طبیعی است و برای هرکس پیش می‌آید. از نمونه‌های شایع آن، لرزش پلک چشم و یا عضلات پا را می‌توان نام برد. در نمونه بی‌خطر، سرعت این لرزش به قدری زیاد است که فقط توسط خود فرد حس می‌شود اما حرکتی در روی عضلات به چشم نمی‌آید.

عضلات متشکل از بافت‌های عضلانی و فیبرهای عصبی هستند که باهم باعث تحرک این بخش از بدن می‌شوند. پرش عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که در میان کار این دو بخش عضلات اختلالی صورت بگیرد. در واقع این عارضه خارج از کنترل مغز است به‌نحوی که نتیجه این تحرکات غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود.

افراد مبتلا به سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم این حرکات و مورمور شدن را به‌طور مداوم در یک یا بیش از یک عضله حس می‌کنند. این مشکل درنهایت می‌تواند مزمن شود به‌طوری‌که موقتاً ازبین رفته و بعد از مدتی بازگردد. این تحرکات ناخوشایند ممکن است به‌طور تصادفی در هر یک از عضلات پیش آمده و با مرور زمان وخیم‌تر شود.

عوامل

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم بیماری‌ای نادر است و در حال حاضر علت اصلی آن قابل تشخیص نیست. اما طبق یک نظریه می‌تواند به عفونت‌های ویروسی مرتبط باشد.

مصرف داروهای آلرژی‌زا امکان دارد حتی بدون ابتلا به این نوع از سندرم به پرش عضلانی منجر شود.

داروهایی زیر می‌توانند باعث بروز سندورم پرش‌لرزه شوند:

• کلرفنیرامین
• Pseudoefhedrine
• درامامین
• دیفن هیدرامین (بنادریل)
• بتا آگونیست‌ها
• متیل فنیدات (ریتالین)
• نورتریپتیلین (پامولور)

با قطع مصرف داروهای فوق، این لرزه‌ها معمولاً متوقف‌شده و فرد دیگر دچار سندرم ماهیچه‌لرزه نخواهد شد. سندرم پرش عضلانی همچنین می‌تواند در نتیجه‌ی زخم و ضربه خوردن اتفاق افتاده و یا نشانه‌ای از اضطراب یا افسردگی باشد. این لرزش‌ها همچنین امکان دارد با دیگر بیماری‌های مرتبط با استرس مانند سردرد، سندرم روده تحریک‌پذیر و سوزش سردل در ارتباط باشد.

کمبود بعضی از مواد معدنی مانند منیزیم یا کلسیم ممکن است باعث لرزش ماهیچه شود. برخی دیگر از عوامل زیر نیز در بروز این بیماری مؤثر هستند.

• نوشیدن الکل
• تمرین‌های ورزشی دشوار
• خستگی
• مصرف کافئین
• سیگار کشیدن

نشانه‌ها

نشانه‌های سندرم ماهیچه‌لرزه خوش‌خیم امکان دارد در هر فرد متفاوت باشد اما نشانه‌ی مشترک در اکثریت آن‌ها، لرزش مداوم یک یا دو عضله در بدن می‌باشد. امکان بروز این لرزش در هر جای بدن وجود دارد اما معمولاً این لرزش‌ها برای مدت طولانی در یک نقطه متمرکز می‌شوند.

این لرزش‌ها را بیشتر در زمان استراحت می‌توان تشخیص داد و در برخی مواقع درد یا ضعف نیز در نواحی لرزش حس می‌شود.

طبق یک گزارش، پرش عضلانی برای حدود 70 درصد از افراد اتفاق افتاده و ممکن است با درد، بی‌حسی و لرزش‌های کوچک همراه باشد.

شواهدی برای ارتباط استرس و اضطراب با این بیماری وجود ندارد، اما با این وجود بسیاری از افراد استرس روزمره را دلیل وخیم‌تر شدن شرایط خود گزارش کرده‌اند. لرزش، نشانه‌ی مشترک تمام افراد مبتلا به این بیماری است. با این حال می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

• خارش عضلات
• ناتوانی در ورزش کردن
• سفتی
• حرکت ناگهانی و یا غیرارادی عضلات فرد
• خستگی جامع
• نشانه‌های اضطراب مانند سردرد، تنگی نفس و گرفتگی گلو

تشخیص

برای تشخیص سندروم پرش عضلانی خوش‌خیم، دکتر مجموعه موارد متعددی را در شما مورد بررسی قرار می‌دهد. ممکن است برای واکنش‌پذیری و سرعت عمل تاندون‌ها آزمایش‌هایی تجویز شده و در مورد سوابق پزشکی، دارویی، شخصی و سطح استرس،‌ سؤالاتی از شما پرسیده شود. بررسی‌هایی نیز بر روی توانایی و مقاومت عضلات انجام خواهد شد. در دیگر بررسی‌ها نیز ارتباط و یا نقش دیگر اختلالات مانند MS در این عارضه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

اگر دکتر متوجه وخامت اوضاع شود، ممکن است ارزیابی کارآمدی جریان خون، ارزیابی‌های عصبی و الکترومیگورافی نیز برای شناسایی آسیب‌های عصبی، ضروری باشد. سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم با آسیب عصبی ارتباطی ندارد اما با شناسایی آن می‌توان وجود دیگر اختلالات را تشخیص داد.

درمان سندرم پرش عضلانی

به‌محض تشخیص این بیماری، تمرکز درمان بر روی نشانه‌ها قرار می‌گیرد. در حال حاضر برای از بین بردن نشانه‌ها روش درمان دائمی و قطعی موجود نیست. با این‌حال تجویز درمان‌های دارویی برای رفع گرفتگی و لرزش می‌تواند راهگشا باشد. برخی آرام‌کنندگان عضلات و داروهای ضدالتهاب در تسکین درد و خستگی و درمان التهاب، می‌توانند مفید باشند. مصرف مکمل‌ها در صورت شناسایی کمبود مواد معدنی، ممکن است توسط پزشک توصیه شود.

با توجه به ارتباط بین این سندرم و اضطراب و استرس، افراد مبتلا بایستی تا حد ممکن میزان فشار روانی و ذهنی روزمره را کاهش دهند.

استفاده از روش‌های زیر برای کاهش استرس و اضطراب توصیه می‌شود.

• وقت گذراندن با گل و گیاه و یا حیوانات خانگی
• مدیتیشن با استفاده از یوگا یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش
• مصرف مواد پروبیوتیک که در کفیر، ماست، کرفس و کلم ترش وجود دارد.
• داشتن برنامه غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی

درمان سندرم پرش‌لرزه خوش‌خیم شاید چالشی بزرگ باشد، اما تغییر سبک زندگی در کنترل آن می‌تواند مؤثر واقع شود.

اسکیزوفرنی و چالش‌های زندگی با توهم و هذیان

اسکیزوفرنی، اختلالی روانی است که بروز آن در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی رایج است. از مشخصات این بیماری، توهم، وهم و مشکلات شناختی دیگر را می‌توان نام برد. اسکیزوفرنی گاهی تا پایان عمر گریبان‌گیر فرد است. در ادامه‌ی این مقاله به دلایل، نشانه‌ها و درمان اسکیزوفرنی خواهیم پرداخت.

 

دلایل بیماری اسکیزوفرنی و کنترل آن

بیشترین آسیب اسکیزوفرنی در سنین ۱۶ تا ۳۰ سالگی اتفاق می‌افتد و علائم این بیماری در مردان در سن کمتری نسبت به زنان بروز می‌کند. در خیلی از موارد، پیشرفت اسکیزوفرنی به‌قدری آهسته است که فرد تا سال‌ها متوجه علائم خود نمی‌شود. اما در مواردی هم پیشرفت بیماری فرد می‌تواند ناگهانی و به سرعت اتفاق بیفتد. حدود 1 درصد از بزرگسالان جهان به اسکیزوفرنی دچار هستند. کارشناسان بر این باورند که اسکیزوفرنیا می‌تواند گاهی جنبه‌های بیماری‌های مختلف را در غالب یک بیماری جمع کند. نشانه‌ها شامل توهم، تصورات و افکار ناخوشایند می‌باشد و تنها زمانی قابل تشخیص است که تشخیص بیماری دیگری رد شده باشد.

علائم بیماری اسکیزوفرنی

بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا، به دلیل ناتوانی در مراقبت از خود نیازمند نگهداری و حمایت از طرف دیگران هستند؛ بسیاری نیز در مقابل درمان مقاومت داشته، معترض هستند و وجود مشکل در خود را انکار می‌کنند. در برخی بیماران نشانه‌ها واضح است، اما در موارد دیگر تا زمانی که آنها اختلالی را احساس نکرده‌اند، خوب و بدون مشکل به نظر می‌رسند. علائم و نشانه‌های اسکیزوفرنی در افراد مختلف به‌طور متفاوت بروز می‌کند.

 علائم بیماری به چهار دسته تقسیم می شوند:

• علائم مثبت : که به عنوان علائم روانی هم شناخته می‌شود. به عنوان مثال توهمات و اعتقادات غلط و دروغین را می‌توان نام برد.
• علائم منفی : اشاره به عناصری دارد که از فرد گرفته می‌شود. به عنوان مثال، عدم انگیزه یا عدم تجلی حالات چهره را می‌توان نام برد.
• علائم شناختی : بر فرآیندهای فکر شخص اثر می‌گذارد و علائم مثبت یا منفی را شامل می‌شود، به عنوان مثال، ضعف در تمرکز علامتی منفی محسوب می‌شود.
• علائم عاطفی : به‌طور معمول علائم منفی مانند بی احساسی را شامل می‌شود.

علائم اصلی اسکیزوفرنی

توهم و هذیان از نشانه‌های اصلی بیماری اسکیزوفرنی می‌باشند.

در زیر لیستی از علائم اصلی اسکیزوفرنی ارائه شده است:

۱ـ توهمات

شنیدن صداهایی که در واقعیت وجود ندارد.  این امر برای آنها از احساس یا دیدن، بوییدن و مزه بیشتر شایع است، اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی عموماً دارای تجربه‌های متنوعی از توهمات هستند.

۲ـ هذیان

بیمار اعتقادات دروغین مانند مانند توهمات عرفانی و شکوه و عظمت یا توهمات آزار و اذیت را از خود ارائه می‌دهد. آنها گاهی احساس می‌کنند تحت کنترل هستند یا از قدرت و توانایی فوق‌العاده‌ای برخوردارند.

۳ـ عدم انگیزه

بیمار دچار بی‌انگیزگی شده و فعالیت‌های روزمره، مانند پخت و پز و شستن را نادیده می‌گیرد. بیان ضعیف احساسات، نداشتن واکنش مناسب در شرایط مختلف هم از مشکلاتی است که بیمار با آن روبرو می‌شود.

۴ـ اختلال فکر

فرد بدون داشتن دلیل منطقی مرتب در حرف زدن از یک سوژه به سوژه دیگر می‌پرد و ممکن است خیلی متعصبانه و غیرمعمول به سخنرانی خود ادامه دهد.

۵ـ عدم آگاهی از بیماری

فرد مبتلا معمولاً با بروز هذیان و توهمات به طور واقعی، باز به بیماری خود پی نمی‌برد و ممکن است به خاطر ترس از عوارض جانبی، از مصرف دارو اجتناب کند.

۶ـ عقب نشینی اجتماعی

بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی به این دلیل که همیشه حس می‌کند کسی به او سوءظن دارد، از اجتماع دوری می‌کند.

۷ـ  مشکلات شناختی

بیمار توانایی خود را برای به یاد آوردن چیزها، تمرکز و سازماندهی زندگی خصوصی از دست می‌دهد و در ارتباطات خود دچار مشکل می‌شود.

عوامل محیطی و ژنتیکی در اسکیزوفرنیا

کارشناسان عوامل متعددی را در ایجاد ابتلا به اسکیزوفرنیا دخیل می‌دانند. شواهد حاکی از آن است که عوامل محیطی و ژنتیکی با هم در ایجاد اسکیزوفرنی اثرگذار هستند. به‌این صورت که فرد عنصری را به ارث برده و محرک‌های محیطی نیز به طور قابل توجهی آن را تشدید می‌کنند. در زیر، لیستی از عوامل مؤثر در ایجاد اسکیزوفرنی عنوان شده است:

 ارثی و ژنتیک

اگر در خانواده‌ای هیچ سابقه‌ی اسکیزوفرنی یافت نشود، احتمال عود کردن این بیماری تنها یک درصد است. اما اگر این بیماری در والدین وجود داشته باشد، ریسک ابتلا تا 10 درصد افزایش پیدا می‌کند.

 عدم تعادل شیمیایی در مغز

کارشناسان عدم تعادل دوپامین، انتقال‌دهنده عصبی، را در شروع اسکیزوفرنیا دخیل می‌دانند. عدم تعادل دیگر انتقال‌دهنده‌های عصبی، مانند سروتونین نیز ممکن است مشکل‌ساز شود.

 روابط خانوادگی

در این که روابط خانوادگی ممکن است باعث اسکیزوفرنی شوند، اثبات قطعی‌ای وجود ندارد. اما برخی از بیماران مبتلا بر این باورند که تنش‌های خانوادگی به عود کردن این بیماری کمک می‌کنند.

 فاکتورهای محیطی

با وجود اثبات نشدن این قضیه، خیلی از عفونت‌های ویروسی، ضربه و آسیب‌های احتمالی قبل از تولد ممکن است به شدت گرفتن بیماری منجر شود. تجربیات استرسی، معمولاً قبل از بروز اسکیزوفرنی برای فرد اتفاق می‌افتد. قبل از آشکار شدن علائم حاد، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً عصبی، بد اخلاق و نا متمرکز می‌شوندکه می‌تواند در روابط آنها اختلال ایجاد کرده و موجب طلاق و یا اخراج از کار شود. این عوامل فقط برای شروع بیماری دخالت دارند و در واقع نمی‌توان آنها را مسبب بحران دانست. و تشخیص این که آیا اسکیزوفرنی باعث ایجاد استرس شده و یا استرس بر اثر اسکیزوفرنی ایجاد می‌شود، کار دشواری است.

ماری‌جوانا و اسکیزوفرنی

ماری جوانا و LSD از عوامل شدت‌دهنده‌ی بیماری اسکیزوفرنی شناخته می‌شوند. همچنین مصرف حشیش می‌تواند شرایط ابتلا به مراحل اولیه‌ی بیماری روانی، مانند اسکیزوفرنی را فراهم کند. برخی محققان داروهای تجویزی خاص، مانند محرک‌ها و استروئیدها را هم باعث به وجود آمدن روان‌پریشی می‌دانند.

درمان اسکیزوفرنی

با درمان مناسب، می‌توان کیفیت زندگی افراد مبتلا را بالا برد. درمان به کاهش بسیاری از علائم اسکیزوفرنی کمک می‌کند. متخصصان درمان ترکیبی را مؤثرترین روش درمان برای بیماران اسکیزوفرنی می‌دانند. درمان ترکیبی شامل دارو،‌ مشاوره روانشناسی، منابع کمک به خود و داروهای ضدروان‌پزشکی می‌باشد که به وسیله‌ی آنها فرد مجبور به بستری شدن در بیمارستان نمی‌شود.

داروهای ضدروانپزشکی

با استفاده از این داروها اکثر بیماران قادرند در جامعه زندگی کنند و به بستری شدن در بیمارستان نیازی نیست.

درمان اولیه اسکیزوفرنی دارو می‌باشد. متاسفانه، رعایت دائمی رژیم دارویی مشکلی اساسی است. زیرا افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا اغلب مجبور به مصرف دارو برای مدت طولانی در طول زندگی خود هستند، که تهیه‌ی آنها برای خود فرد یا اطرافیان هزینه‌بر است. حتی در صورت از بین رفتن علائم، مصرف دارو الزامی است. در غیر این صورت امکان برگشت نشانه‌ها وجود دارد.

تجربه‌‌ی اولین اسکیزوفرنی برای فرد می‌تواند ناخوشایند باشد. چون ممکن است بهبود آن مدت زیادی طول بکشد و همین خسته‌کننده است. در این مرحله بیمار به حمایت کامل از سمت دوستان، خانواده و گرفتن خدمات رفاه اجتماعی نیازمند است.

آزمایش‌های مرتبط با بیماری اسکیزوفرنی

تشخیص اسکیزوفرنی با نظارت بر حالات و فعالیت‌های بیمار صورت می‌گیرد. اگر بیمار مشکوک تشخیص داده شود، پزشک موظف است پرونده‌ی پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار دهد. هدف انجام بعضی از تست‌ها، پیشگیری از بروز بیماری‌های دیگر و فراهم آوردن شرایطی است که مهار کردن نشانه‌های شایع اسکیزوفرنی امکان‌پذیر باشد. در زیر به این آزمایش‌ها اشاره شده است:

• آزمایش خون: اگر عامل بیماری مواد مخدر باشد ممکن است تست خون تجویز شود. آزمایش‌های خون نیز برای حذف علائم فیزیکی بیماری صورت می‌گیرند.
• مطالعات تصویربرداری: این مطالعات برای جلوگیری از تومورها و مشکلات ساختار مغزی انجام می‌گیرند.

 ارزیابی‌های روانشناسی:

متخصص با سؤال کردن درمورد افکار، توهم، احساسات، گرایش‌های خشونت‌آمیز یا پتانسیل او برای ابراز خشونت، ویژگی‌های خودکشی و نیز رفتار و ظاهر خود، وضعیت ذهنی بیمار را ارزیابی می‌کند.

 معیارهای تشخیص اسکیزوفرنی

بیماران، باید معیارهای مشخص‌شده در DSM) راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) را داشته باشند. DSM یک کتابچه‌ی راهنمای انجمن روانپزشکی آمریکایی می‌باشد که توسط متخصصین مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص بیماری‌ها و بیماری‌های روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک موظف است از بروز سایر اختلالات سلامت روانی مانند اختلال اسکیزوآفرنیک یا اختلال دوقطبی جلوگیری کند. همچنین نشانه‌ها و علائم ناشی از سوءمصرف مواد یا داروهای تجویزشده باید کنترل شود.

اسکیزوفرنیا و گفتار آشفته

یکی دیگر از علائم اسکیزوفرنیا، مشکل در گفتار می‌باشد. بیمار باید حداقل دو مورد از علائم زیر را نشان دهد:

• رفتار ناسالم و یا کاتاتونیک
• هذیان
• توهمات
• گفتار آشفته و بی‌سر و ته
• علائم منفی که اغلب در طول 4 هفته تداوم پیدا می‌کند.
• اختلال در انجام وظایف روزمره، مشکل داشتن در محل کار یا تحصیل.
• علائمی که تا مدت ۶ ماه یا بیشتر به طول می‌انجامد.

سم خطرناک بوتولینوم و بیماری بوتولیسم

بوتولیسم نوعی بیماری کمیاب ولی بسیار جدی می‌باشد. این بیماری بر اثر سم بوتولینوم ایجاد می‌شود و در نهایت به ضعف عضلات و فلج عضلانی منجر می‌شود. این بیماری دارای یک دوره پنهان است که معمولاً از ۳ ساعت تا ۸ روز بعد از مصرف اتفاق می‌افتد. در ادامه‌ی این مقاله به نشانه‌های بیماری بوتولیسم، تشخیص، علت، پیشگیری و درمان بوتولیسم می‌پردازیم.

 

بوتولیسم بیماری‌ای بسیار خطرناک و جدی می‌باشد که سم بوتولینوم مسبب آن است. این سم، به فلج عضلات منجر می‌شود. این فلج شدن معمولاً از صورت شروع شده و بعد به دیگر اندام‌ها کشیده می‌شود و درصورت راه پیدا کردن به عضلات تنفسی به از کار افتادن آنها منجر می‌شود. نوعی باکتری به‌نام کلوستریدیوم بوتولینوم (Clostridium botulinum) مولد این سم می‌باشد.

عاقبت همه‌ی انواع بوتولیسم فلجی می‌باشد، به همین دلیل هر نوعی از بوتولیسم مورد اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود. در گذشته، همه‌ی انواع این بیماری به مرگ ختم می‌شد. ولی در حال حاضر، آنتی‌توکسین‌ها یا پادزهرها می‌توانند به بهبودی کمک کنند.

ایالات متحده‌ی آمریکا، در سال ۲۰۱۵، با بزرگ‌ترین شیوع بوتولیسم در چهل سال اخیر خود مواجه شد. کنسروهای غیر استاندارد سیب‌زمینی مسبب این بیماری بود.

علائم بیماری بوتولیسم

نشانه‌ها و علائم بوتولیسم، بسته به نوع آن متنوع است. در مواردی که براثر مصرف مواد غذایی اتفاق بیفتد، حالت تهوع، اسهال و استفراغ که به نفخ و یبوست ختم می‌شود، از علائم آن است. ممکن است علائم دیگری مثل ضعف و مشکل تنفسی نیز در بیمار مشاهده شود. معمولاً این علائم در فاصله‌ی بین ۱۸ تا ۳۶ ساعت بعد از مصرف ماده‌ی غذایی آلوده خود را نشان می دهند، ولی امکان دارد از ۳ ساعت تا ۸ روز بعد از مصرف شاهد آشکار شدن علائم بوتولیسم باشیم.

در بوتولیسم ناشی از زخم، اولین نشانه‌ها در رشته‌های عصبی تحت عنوان اعصاب مغزی، که مسئولیت اتصال مغز به نخاع را برعهده دارند، اتفاق می‌افتند و بعد شاهد انتشار این علائم در سایر اندام‌های بدن هستیم. این بیماری دارای ۴ روز تا ۲ هفته دوره‌ی نهفتگی است. علائم عصبی و نشانه‌های بیماری در بوتولیسم ناشی از زخم و بوتولیسم ناشی از مواد غذایی، در بزرگ‌سالان یکسان است، ولی ممکن است بروز علائم بوتولیسم زخمی طولانی‌تر شود.

تاری‌دید یا دوبینی هم می‌تواند از علائم این بیماری باشد. از دیگر علائم این بیماری ضعف در صورت، سستی پلک‌ها، اشکال در بلعیدن غذا، خشکی دهان و صحبت کردن نامفهوم را می‌توان نام برد. ضعف عضلات به‌مرور و در جریان این بیماری اتفاق می افتد و در نهایت به فلج منجر می‌شود. عدم درمان، فلجی کامل عضلات تنفسی بیمار را در پی دارد که در نهایت به مرگ بیمار منجر می‌شود. بیمار در هوشیاری کامل شاهد این فرایند خواهد بود.

نشانه‌های بوتولیسم در کودکان

در بوتولیسم کودکان علائم و نشانه‌ها ممکن است موارد زیر را شامل شود:

• تغذیه‌ ضعیف؛
• یبوست؛
• جاری شدن بیش از حد بزاق دهان هنگام غذا خوردن؛
• بد خلقی؛
• چهره‌ی بی‌احساس؛
• افتادگی پلک ها؛
• مشکل در تنفس؛
• بی حالی و بی‌توجهی؛
• گریه کردن ضعیف و به‌زحمت؛
• واکنش‌های نادرست یا کند؛
• عدم نشان دادن واکنش نسبت به تحریک حلق؛
• عضلات ضعیف؛
• مکیدن ضعیف؛
• چشم‌های غیرمتمرکز؛

بیماری بوتولیسم کودکان دارای دوره‌ی پنهان متغیر، از ۳ روز تا ۳۰ روز می‌باشد.

دلایل بوتولیسم

سم بوتولینوم سمی است که مولد آن باکتری‌ای به‌نام کلستریدیوم بوتولینوم می‌باشد. این باکتری در آب‌های تصفیه‌نشده و خاک موجود است و به‌عنوان یک هاگ مقاوم، قادر به زنده ماندن در محیط‌های یادشده می‌باشد.

هاگ‌هایی توسط باکتری C. botulinum  تولید می‌شود که قادرند در غذاهایی که نادرست و غیراستاندارد کنسرو و نگهداری شده‌اند، زنده بمانند. در چنین مکان‌هایی این هاگ‌ها سم تولید می‌کنند و مصرف این غذاها، حتی به‌مقدار بسیار کم، موجب مسمومیت‌های شدید و جدی می‌شود.

انواع بوتولیسم

انواع مختلف بوتولیسم عبارتند از:

۱ـ بوتولیسم غذایی:

مصرف مواد غذایی آلوده به سم بوتولینوم عامل این بیماری است.

۲ـ بوتولیسم زخمی:

وارد شدن باکتری به زخم باز و تولید سم در داخل زخم، مسبب این بیماری است. ریسک ابتلا به این نوع بوتولیسم در معتادان تزریقی بالا است.

۳ـ بوتولیسم کودکان:

خوردن باکتری یا هاگ حاصل از این بیماری و وارد شدن آن به روده و دستگاه گوارش باعث بروز این نوع بوتولیسم می‌شود. این باکتری معمولاً به‌طور طبیعی در مدفوع کودک وجود دارد.

۴ـ کلونیزاسیون روده‌ای در بزرگ‌سالان: یکی از انواع بسیار نادر بوتولیسم است و  لانه کردن باکتری در دستگاه گوارش بزرگ‌سالان مسبب آن است.

۵ـ بوتولیسم پزشک‌ساخته یا یتروژنیک: اُوِردوز سم بوتولیسم یا بوتاکس مسبب آن است. اخیراً گسترش بوتاکس‌درمانی باعث افزایش این نوع از بوتولیسم شده است.

پیشگیری

پیشگیری از ابتلا به بوتولیسم ناشی از زخم

برای کاهش ریسک ابتلا به بوتولیسم ناشی از زخم، استفاده از فوریت‌های استاندارد پزشکی برای درمان هر زخم آلوده و عفونی توصیه می‌شود و همچنین استفاده از داروهای تزریقی مشکوک می‌تواند خطرناک باشد.

پیشگیری از ابتلا به بوتولیسم ناشی از مسمومیت غذایی

سلامت مواد غذایی و بهداشت غذایی بسیار مهم است. رعایت مواد زیر در مورد بهداشت غذایی توصیه می‌شود:

• کنسرو کردن غذا در خانه، باید به‌دقت و مطابق دستورالعمل‌ها انجام شود؛ البته تا جایی که امکان دارد، از کنسرو کردن غذاها در خانه خودداری کنید.
• جوشاندن غذاهایی را که در منزل فراوری و کنسرو شده‌اند، حداقل ده دقیقه قبل از مصرف ضروری است؛ حتی اگر هیچ نشانه‌ای از فاسد شدن در آن مشاهده نکنیم.
• چشیدن غذا برای اطمینان از سالم بودن آن کاری نسنجیده و خطرناک است. قوطی‌های کنسروی را که نشت کرده‌اند برآمده هستند و یا آسیب‌دیده به‌نظر می‌رسند، باید دور انداخت.
• خوراندن شربت ذرت یا عسل به بچه‌های زیر یک سال توصیه نمی‌شود.
• از خوب پخته بودن غذاها اطمینان حاصل کنید.
• سیر، پیاز و سبزیجات سرخ‌شده باید در یخچال نگهداری شوند.
• بهترین روش برای ازبین‌بردن هاگ، باکتری و سم تولیدشده توسط آن، جوشاندن کنسرو است. برای از بین بردن سم به ۱۰ دقیقه و برای نابودی هاگ‌ها به ۱۲۰ درجه دما تحت‌فشار به‌مدت حداقل ۳۰ دقیقه در زودپز نیازمندیم.

توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از بوتولیسم

سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای داشتن غذای سالم‌تر، پنج نکته‌ی کلیدی را ارائه می‌دهد:

• جداکردن غذاهای پخته و مواد خام؛
• تمیز نگه‌داشتن؛
• نگهداری مواد غذایی در دمای مناسب؛
• پختن کامل غذاها؛
• استفاده از مواد غذایی خام و آب سالم؛

وجود این سم در آلودگی‌های خانه و حتی باقی ماندن آن بعد از نظافت، پیشگیری از این بیماری را سخت می‌کند. باید نسبت به علائم هوشیار بود و صورت بروز مورد مشکوک هرچه سریع‌تر به متخصص مراجعه کرد.

منابع غذایی در معرض مسمومیت

غذاهایی که به طور معمول دارای ریسک مسمومیت با توکسین هستند، عبارت‌اند از:

• ماهی‌های خام یا دودی؛
• سبزیجاتی که خانگی کنسرو می‌شوند؛
• شربت ذرت.
• عسل؛

تشخیص بوتولیسم

آزمایش نمونه‌ادرار و مدفوع برای تشخیص بیماری بوتولیسم کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.در صورت مشکوک شدن پزشک نسبت به ابتلای این بیماری، برای دریافت جواب آزمایش صبر نکرده و درمان با آنتی‌توکسین‌ها به‌سرعت شروع می‌کند.

ازآنجایی‌که بوتولیسم داراری علائم مشترکی با بیماری‌های دیگر است، برای اثبات ابتلا باید آزمایش‌های مخصوصی انجام گیرد. بیماری‌های دارای علائم مشابه عبارت‌اند از:

• سکته‌ مغزی
• سندرم گیلن باره (Guillain-Barre)
• میاستنی گراویس یا ضعف وخیم عضلانی

تست‌های تشخیصی موارد زیر را شامل می‌شوند:

• آزمایش مایع مغزی نخاعی؛
• اسکن مغز؛
• آزمایش ادروفونیوم کلراید برای تشخیص میاستنی گراویس
• نوار عصب و عضله

در صورت شناسایی وجود سم توکسین در معده، غذا، استفراغ یا محتوای روده‌ای، تشخیص بوتولیسم قطعی تلقی می‌شود. در موارد حاد، امکان تشخیص این سم در خون فرد بیمار نیز وجود دارد.

درمان بوتولیسم

مبتلایان به بوتولیسم به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارند. دارویی به نام BIG-V یا BabyBIG برای کودکان مبتلا به این بیماری تجویز می‌شود.

در صورت بروز مشکلات تنفسی باید بیمار در دستگاه تنفس مصنوعی قرار بگیرد و حتی امکان دارد چند هفته یا چند ماه به این دستگاه نیازمند باشد. این بیماران، نیازمند مراقبت‌های پزشکی شدید هستند. علائم فلج امکان دارد با گذر زمان بهبود پیدا کند.

فرد مشکوک به بیماری بوتولیسم، باید هرچه زودتر تحت درمان با آنتی توکسین‌ها قرار ‌گیرد؛ حتی قبل دریافت نتایج آزمایش‌ها.

درمان کامل عفونت ناشی از زخم، با جراحی ضروری است. طی فرآیندی به‌نام دبریدمان، ناحیه‌ی اطراف زخم برداشته می‌شود. تجویز آنتی بیوتیک معمولاً برای پیشگیری از عفونت‌های ثانویه انجام می‌شود.

عوارض جانبی

بوتولیسم کودکان در بیشتر موارد، ، دارای آثار طولانی‌مدت نیست. براساس آمار کمتر از یک درصد از بوتولیسم کودکان در آمریکا، به مرگ منجر می‌شود. حدود ۵۰ سال پیش، تقریبا پنجاه درصد از بیماران مبتلا به بوتولیسم جان خود را ازدست می‌دادند، ولی امروزه این آمار به ۳ تا ۵ درصد رسیده است.

اختلال در دستگاه تنفسی و در پی آن از کار افتادن این ارگان در اثر بیماری بوتولیسم امکان دارد به مرگ بیمار منجر شود.

بیماران دارای علائم شدید و جدی، امکان دارد به مراقبت‌های ویژه‌ی پزشکی و دستگاه‌های تنفس مصنوعی نیازمند بوده و چندین ماه را تحت مراقبت سپری کنند. احساس تنگی نفس و خستگی ممکن است سال‌ها طول بکشد.

امکان رهایی از فلج ناشی از بوتولیسم با کمک آنتی توکسین‌ها وجود دارد، ولی این داروها در بهبود فلج سایر اعضای بدن که از قبل وجود داشته، مؤثر نیستند.

میگرن شکمی از عوامل دل‌درد کودک

میگرن شکمی نوعی میگرن می‌باشد که در کودکان شایع است، اما در بزرگسالان به ندرت دیده شده است.

 

درد در مرکز شکم مشخصه‌ی اصلی میگرن شکمی می‌باشد که می‌تواند شدید یا خفیف باشد.

علائم ممکن است یک ساعت یا چند روز ادامه داشته باشند.

تهوع و استفراغ در این بیماری گاهی با درد همراه است.

علت دقیقی برای میگرن شکمی هنوز تشخیص داده نشده است. ممکن است عوامل مغز و اعصاب و غدد درون ریز (هورمون) در این بیماری دخیل باشند.

تعریف میگرن شکمی:

میگرن شکمی ،نوعی میگرن است که بیشتر بین کودکان شایع است و برخلاف سردردهای میگرنی درد آن در ناحیه شکم احساس می‌شود. این بیماری اغلب برای کودکان 7 تا 10 سال اتفاق می‌افتد و در بزرگسالان به ندرت دیده شده. این نوع میگرن غیر معمول ، 1 تا 4 درصد کودکان را درگیر می‌کند و گاهی با دردهای ناحیه شکم بیماری کرون و سندرم روده تحریک پذیر اشتباه گرفته میشود.

تشخیص میگرن شکمی

آزمایش خاصی برای شناسایی این بیماری تأیید نشده. معمولاً پزشک پرونده‌ی پزشکی و تاریخچه‌ی درمانی بیمار و خانواده‌ی او را مورد بررسی قرار داده و شروع به سوال پرسیدن می‌کند. کودکان مبتلا به این بیماری، سابقه‌ی این بیماری را در خانواده دارند. برای اطمینان از سلامت کلیه، یک تست فیزیکی هم از بیمار گرفته میشود؛ تست هایی مانند سونوگرافی و آندوسکوپی میتوانند برای تشخیص علایم میگرن شکمی کاربردی باشند.

دلایل میگرن شکمی در کودکان و بزرگسالان

دلیل اصلی این بیماری قابل تشخیص نیست، اما در بعضی موارد به سردردهای میگرنی شباهت دارد. براساس یکی از تئوری ها، ارتباط بین مغز با روده باعث می‌شود حرکت و هضم غذا به کندی انجام شده و به میگرن منجر شود. بعضی از محققین نیز بر این باورند که به تغییرات نورولوژیکی یا غدد درون ریز مرتبط است و امکان دارد ناشی از تغییرات سطح هیستامین و سروتونین در بدن باشد. عوامل ژنتیکی نیز ممکن است درگیر شوند زیرا این بیماری در کودکان دارای سابقه خانوادگی میگرن رایج است.در حدود 60 درصد مطالعات انجام شده ،به این نتیجه رسیده‌اند که کودکان مبتلا به این میگرن دارای سابقه‌ی خانوادگی این بیماری هستند.

کودکان مبتلا به سردرد میگرنی، ریسک بالاتری برای ابتلا به میگرن شکمی دارند.

میگرن شکمی در دختران بیشتر از پسران شایع است.

استرس، شرایط روحی و هیجان بر روی شدت این بیماری اثرگذار می‌باشد.

نشانه‌های میگرن شکمی در کودکان و بزرگسالان

درد در ناحیه‌ی شکم شاخصه‌ی اصلی این میگرن است. شدت این درد متغیر و با این علائم همراه می‌باشد:

• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• کم اشتهایی؛
• رنگ پریدگی ؛

و طول مدت هر میگرن بین 1 ساعت تا 3 روز می‌باشد. علائم میگرن شکمی به علائم درد شکمی ناشی از بد هضمی غذا در دوران کودکی شباهت دارد.

تنها تفاوت آنها، مدت‌زمان درد آن می‌باشد که روزانه یا ماهانه بروز می‌کند.

علل میگرن شکمی

علت میگرن شکمی قابل تشخیص نیست. حدود ۶۰ درصد از کودکان مبتلا به بیماری دارای سابقه خانوادگی مثبت برای میگرن هستند. از عوامل دخیل دیگر می‌توان نیترات و مواد شیمیایی موجود در گوشت های فراوری شده، شکلات، و غذاهای غیرارگانیک را نام برد. بلعیدن حجم زیادی از اکسیژن، خستگی و دریازدگی هم امکان دارد از عوامل این بیماری باشند.

درمان میگرن شکمی

درمان میگرن‌شکمی به دو صورت کاهش نشانه‌ها و  جلوگیری از حمله‌های حاد انجام می‌شود. تا به امروز اطلاعات کافی برای تأیید نقش هر یک از داروهای خاص در درمان علائم یا جلوگیری از شدت یافتن میگرن شکمی ارائه نشده است. با این حال، داروهای ضد میگرن برای بعضی بیماران مؤثر واقع شده است.

دارودرمانی

انواع داروهایی که می توانند برای درمان میگرن شکم استفاده شوند عبارتند از:

• داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
• داروهای ترپانت مثل: سوماتریپتان و زولتریبراتان
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و داروهایی که اثرات سروتونین را متوقف می‌کنند در بعضی از بیماران باعث کاهش تعداد حملات می‌شوند.
• داروهای ضد انعقاد؛
• داروهای ارگوتامین؛
• در صورت استفراغ شدید، تزریق مایعات داخل وریدی و مصرف آرام‌بخش یا داروهای ضدویروسی تجویز می‌شود.

درمان می‌تواند شامل مشاوره برای تشخیص عوامل و اجتناب از آنها باشد. به عنوان مثال، اگر عوامل ایجاد کننده، انواع خاصی از مواد غذایی شناسایی شده باشند، فرد باید از مصرف آنها پرهیز کند. فعالیت‌هایی به منظور کاهش استرس و حفظ آرامش برای بعضی از بیماران می تواند مفید باشد.

سندرم پای بی‌قرار

سندروم پای بی‌قرار (RLS) که تحت عنوان بیماری ویلیس اکبوم (Willis-Ekbom) نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال خواب می‌باشد که به بروز احساس ناخوشایندی در اندام‌ها و مخصوصاً در پاها منجر می‌شود. این احساسات آزاردهنده، باعث می‌شود که فرد به حرکت دادن عضو درگیر تمایل زیادی داشته باشد. این حالت معمولاً پس از رفتن به رخت‌خواب اتفاق می‌افتد و بی خوابی را به همراه دارد.

 

گاهی سندرم پای بی‌قرار به دلیل مشکلاتی که در پی دارد، باعث اضطراب و افسردگی فرد می‌شود. هرچه مدت طولانی‌تری درگیر این اختلال باشید، وخیم‌تر شده و حتی امکان دارد که بیماری به سایر بخش‌های بدن مانند بازوهای‌تان نیز سرایت کند. شدت سندرم پای بی‌قرار از خفیف تا شدید متغیر می‌باشد.

بیشتر موارد سندرم پای بی‌قرار با گذشت زمان خودبه‌خود بهبود می‌یابند یا با ایجاد تغییرات ساده‌ای در سبک زندگی می‌توان آن را از بین برد. به‌طور خلاصه می‌شود گفت که:

• سندرم پای بی‌قرار به دوصورت اولیه یا ثانویه اتفاق می‌افتد.
• ترکیبی از عوامل روانی و جسمی. منجر به این بیماری می‌شوند.
• این بیماری در زنان باردار بیشتر شایع است.

علائم سندرم پای بی‌قرار

علائم سندروم پای بی‌قرار معمولا زمانی که فرد در فضای محدودی مانند صندلی سینما یا هواپیما قرار دارد و یا به قصد استراحت به رخت‌خواب می رود، خود را نشان می دهند. نشانه‌ها در طول شب بیشتر بروز می‌کنند.

سندروم پای بی‌قرار باعث می‌شود که فرد به بی‌خوابی دچار شده یا بارها از خواب بیدار شود، درنتیجه در طول روز خسته است. این احساس خستگی می‌تواند کار، یادگیری، تمرکز و انجام وظایف و فعالیت‌های روزانه را دچار اختلال کند. گاهی کم خوابی درنهایت به تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و سایر مشکلات جسمی و روانی منجر می‌شود.

سندرم پای بی‌قرار چه حسی را در فرد به وجود می‌آورد؟

مبتلایان به این بیماری معمولا این حالات را توصیف می‌کنند:

• سوزش؛
• تیر کشیدن؛
• خزیدن؛
• دمر خوابیدن؛
• خارش پوست؛
• حالتی شبیه شوک‌های الکتریکی؛
• مورمور شدن.
• تقلا کردن؛

حرکت دادن پاها تنها راه رهایی از این حس ناخوشایند می‌باشد. این احساسات فقط درطول شب به‌وجود نمی‌آیند و معمولا زمانی که فرد در حال استراحت یا غیرفعال است بروز می‌کنند.

انواع سندرم پای بی‌قرار

سندرم پای بی‌قرار اولیه یا ایدیوپاتیک (idiopathic) ، با علت ناشناخته و سندرم پای بی‌قرار ثانویه، دو نوع اصلی این بیماری می‌باشند.

۱ـ سندرم پای بی‌قرار اولیه یا ایدیوپاتیک

در سندرم پای بی‌قرار اولیه یا ایدیوپاتیک، علت بروز بیماری ناشناخته است. سندرم پای بی‌قرار ایدیوپاتیک رایج‌ترین نوع این بیماری بوده و دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:

• گاهی در دوران کودکی نشانه‌ها بروز می‌کنند.
• شروع آن معمولاً قبل از سن ۴۰ سالگی می‌باشد.
• وقتی سندرم پای بی‌قرار شروع می‌شود، معمولا تا آخر عمر تداوم دارد.
• می‌تواند علت آن ژنتیکی باشد.

گاهی این علائم پراکنده خود را نشان داده و یا به‌تدریج وخیم‌تر می‌شوند. در موارد خفیف امکان دارد که فرد برای مدتی طولانی هیچ علائمی از خود نشان ندهد.

۲ـ سندرم پای بی‌قرار ثانویه

اختلال ثانویه، در واقع توسط بیماری یا شرایط پزشکی دیگری اتفاق می‌افتد. این نوع اختلال اغلب پس از سن ۴۵ سالگی شروع می‌شود و ارثی نمی‌باشد. این نوع سندرم پای بی‌قرار داراری نشانه‌های متفاوتی است، زیرا:

• به‌طور ناگهانی شروع می‌شوند.
• علائم معمولاً با گذشت زمان رو به وخامت نمی‌رود.
• امکان دارد علائم شدیدتر باشد.

بیماری‌ها و شرایط پزشکی که به سندروم پای بی‌قرار ثانویه منجر می‌شوند عبارت است از:

• کمبود آهن؛
• دیابت؛
• بیماری پارکینسون؛
• نارسایی مزمن کلیه؛
• بارداری؛
• نوروپاتی؛
• آرتریت روماتوئید؛

نحوه‌ی بروز سندرم پای بی‌قرار هنوز مشخص نیست. ولی می‌تواند با عملکرد دوپامین در بدن در ارتباط باشد. دوپامین پیام‌رسانی عصبی است که نقش مهمی در کنترل حرکات عضلانی دارد. بعضی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی و مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) منجر به بروز سندرم پای بی‌قرار می‌شوند. این داروها بر فعالیت دوپامین اثرگذار هستند.

این بیماری با بارداری نیز در ارتباط است و حدود ۲۰٪ از زنان درطول سه‌ماهه‌ی آخر دوره‌ی بارداری خود به سندرم پای بی‌قرار دچار می‌شوند. البته دلایل این ارتباط مشخص نمی‌باشد.

سندروم پای بی‌قرار در دوران بارداری

زنانی که قبل از بارداری نیز به سندرم پای بی‌قرار مبتلا بوده‌اند، امکان دارد که درطول دوران بارداری علائم و نشانه‌های بیماری آنها رو به وخامت برود. البته بارداری به خودی خود می‌تواند به سندرم پای بی‌قرار منجر شود. معمولاً علائم بیماری با گذشت زمان درطول دوران بارداری وخیم‌تر شده و به‌ویژه در سه‌ماهه‌ی سوم احتمال بروز علائم بیشتر می‌شود.

دلیل افزایش بروز سندرم پای بی‌قرار در طول دوران بارداری مشخص نمی‌باشد، ولی عوامل زیر در این مسئله دخیل هستند:

• کم‌خوابی ناشی از تغییرات ایجاد شده در بدن و احساس ناراحتی؛
• سطح پایین مواد معدنی یا ویتامین‌هایی مانند آهن و فولات یا اسید فولیک یا ویتامین (B9)؛
• افزایش تحریک‌پذیری حواس؛
• تغییرات و اختلالات هورمونی؛

بعضی از درمان‌های دارویی خارج از بارداری نیز، مانند روتیگوتین (Rotigotine) ، از داروهای جدید درمان بیماری پارکینسون که از آن در درمان بیماری سندرم پای بیقرار نیز استفاده می‌شود و گاباپنتین (Gabapentin)، دارویی که ابتدا برای درمان صرع توصیه شد، ولی اکنون برای موارد مختلفی مانند کاهش درد، به‌ویژه دردهایی با منشأ عصبی مانند کمردرد و سردرد استفاده می‌شود،  از نظر ایمن و بی‌خطر بودن استفاده از آنها در زنان باردار مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.

درمان‌های رفتاری مانند داشتن برنامه‌ی خواب سالم و ورزش ملایم، اولین درمان‌هایی است که برای زنان باردار توصیه می‌شود. اگر بیمار به فقر آهن دچار باشد و تصور شود که این مسئله مسبب سندرم پای بی‌قرار است، تجویز مکمل‌های خوراکی آهن درطول بارداری خطرناک نیست.

درمان سندرم پای بی‌قرار

به دلیل ناشناخته ماندن علت ریشه‌ای این بیماری، روش‌های مختلفی برای درمان سندروم پاهای بی‌قرار وجود دارد. برای نمونه، بعضی از پژوهشگران بر این باورند که سندرم پای بی‌قرار درنتیجه‌ی وجود مشکلاتی درمورد ماده‌ای شیمیایی در مغز به نام دوپامین به وجود می‌آید، درحالی‌که پژوهشگران دیگری گردش خون ضعیف را دلیل بروز این بیماری می‌دانند.

در ادامه به فهرستی از بهترین روش‌های درمانی سندرم پای بی‌قرار می‌پردازیم. پزشک متخصص می‌تواند با ارائه‌ی برنامه‌ی درمانی به بهبود شما کمک کند.

۱ـ برطرف کردن علت‌های بالقوه

نخستین گام در درمان سندرم پای بی‌قرار، آگاهی از عوامل احتمالی بروز آن است. البته گاهی سندرم پای بی‌قرار با عواملی مانند ژنتیک یا بارداری ارتباط دارد که تاحد زیادی از کنترل فرد خارج هستند، ولی عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌توان برای برطرف کردن آنها اقدام کرد. این عوامل شامل داروهایی که مصرف می‌کنید، عادت‌های روزانه، مشکلات سلامتی یا سایر عوامل محرک می‌باشد.

عادت‌ها

مصرف الکل، کافئین و تنباکو به شدت یافتن علائم سندرم پای بی‌قرار منجر می‌شود. بنابراین کاهش مصرف این مواد به کاهش علائم سندرم پای بی‌قرار کمک خواهد کرد.

داروها

بعضی از داروها منجر بروز یا وخیم‌تر شدن علائم سندرم پای بی‌قرار می‌شوند، مانند:

• داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (tricyclic antidepressants) مانند آمی‌تریپتیلین (Elavil) یا آموکساپین (Asendin)؛
• داروهای ضد تهوع مانند متوکلوپرامید (Reglan) یا پروکلرپرازین (Compro)؛
• داروهای ضدروان پریشی (antipsychotic) مانند هالوپریدول (Haldol) یا الانزاپین (Zyprexa)؛
• آنتی‌هیستامین‌های قدیمی مانند دیفن هیدرامین (Benadryl)؛
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین (Prozac)، سرترالین (Zoloft) یا اس‌سیتالوپرام (Lexapro)؛
• ترامادول (Ultram)؛

شرایط سلامتی

بعضی از شرایط سلامتی با سندرم پای بی‌قرار مرتبط تشخیص داده شده‌اند. آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت و نارسایی کلیه در مرحله‌ی نهایی یا ESRD  با سندرم پای بی‌قرار مرتبط هستند. کم‌خونی ناشی از کمبود آهن نیز دارای ارتباطی قوی با سندرم پای بی‌قرار می‌باشد.

سایر عوامل

بعضی افراد ادعا می‌کنند که مصرف مقدار زیادی شکر یا پوشیدن لباس‌های تنگ موجب بدتر شدن علائم سندرم پای بیقرار آنها می‌شود. البته برای اثبات وجود چنین ارتباط‌هایی پژوهش‌های زیادی انجام نشده است، ولی می‌توانید آزمون و خطا کنید تا متوجه شوید چه عواملی روی علائم شما اثر می‌گذارند.

۲ـ  رعایت بهداشت خواب برای کمک به درمان سندرم پای بی‌قرار

رعایت موارد بهداشت خواب (sleep hygiene) بسیار مهم است، زیرا خستگی به وخیم شدن علائم کمک می‌کند. به‌طورکلی داشتن عادت‌های خواب مناسب برای افراد دارای اختلال خواب، بیشتر اهمیت دارد.

۳ـ  مصرف مکمل‌های آهن و ویتامین

فقر آهن یکی از دلایل اصلی سندرم پای بی‌قرار می باشد. مطالعات فراوانی نشان داده است که مصرف مکمل‌های آهن در کاهش علائم سندرم پای بی‌قرار یاری‌رسان است. با یک آزمایش خون ساده به‌راحتی می‌توان کمبود آهن را بررسی کرد.

در سال ۱۹۹۸ در بررسی کوچکی روی ۱۰ نفر تشخیص داده شد که مصرف منیزیم به کاهش علائم بی‌خوابی در بیماران مبتلا به سندرم پای بی‌قرار کمک می‌کند. در این بررسی مصرف منیزیم روش درمانی مفیدی برای افراد مبتلا به PLMD تشخیص داده شد. منیزیم در مغزها و سبزیجات برگ‌سبز و غلات کامل وجود دارد.

کمبود ویتامین D نیز می‌تواند با سندرم پای بی‌قرار در ارتباط باشد. مصرف مکمل‌های ویتامین C و ویتامین E در افرادی که همودیالیز می‌شوند، می‌تواند علائم سندرم پای بی‌قرار را کاهش دهد.

۴ـ ورزش

ورزش باعث می‌شود فرد احساس بهتری داشته باشد و استفاده‌ی بیشتر از پاها می‌تواند باعث کاهش علائم بیماری شود. به گفته‌ی مؤسسه‌ی ملی بهداشت، ورزش متعادل در کاهش علائم خفیف سندرم پای بی‌قرار یاری‌رسان است.

۵ـ یوگا و تمرینات کششی

استرس منجر به وخیم‌تر شدن سندرم پای بی‌قرار می‌شود، بنابراین انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب و تمرین‌هایی مانند مراقبه، یوگا و تای‌چی می‌تواند مفید باشد.

۶. داروهای تجویزی

دارودرمانی برای سندرم پای بی‌قرار متوسط تا شدید بسیار اهمیت دارد. معمولا داروهای دوپامینرژیک (Dopaminergic)  نخستین داروهای تجویزی می‌باشند.

داروهای مورد استفاده به شرایط بیمار وابسته است و موارد زیر را شامل می‌شود:

داروهای دوپامینرژیک

داروهای دوپامینرژیک منجر به افزایش آزادسازی دوپامین (از پیام‌رسان‌های عصبی) در مغز می‌شود. داروهای دوپامینرژیک به این دلیل مؤثرند که سندرم پای بی‌قرار در واقع با وجود مشکلاتی در تولید دوپامین در بدن ارتباط دارد.

گاباپنتین (Gabapentin)

گاباپنتین دارویی ضد تشنج است. داروهای ضدتشنج در درمان اسپاسم عضلانی، درد، نوروپاتی و علائم روزانه مؤثر هستند. دلیل کاهش علائم سندرم پای بی‌قرار توسط گاباپنتین مشخص نیست، ولی بر اساس مطالعات انجام‌شده، مصرف این دارو مؤثر می‌باشد.

بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines)

بنزودیازپین‌ها داروهایی هستند که برای درمان اضطراب و مشکلات خواب مورد مصرف قرار می‌گیرند. این داروهای آرام‌بخش موجب می‌شوند که افراد دارای علائم مداوم و خفیف سندرم پای بی قرار خواب راحت‌تری داشته باشند.

اپیوئیدها و داروهای مسکن

اغلب اپیوئیدها یا داروهای مسکن برای درمان درد مورد مصرف قرار می‌گیرند. در بعضی موارد و معمولاً زمانی که سایر داروها مؤثر نیستند، می‌توان با دقت و در دُزهای پایین، اپیوئیدها را برای کمک به درمان سندرم پای بی‌قرار مورد مصرف قرار داد.

درمان‌های گرم و سرد

گرچه پژوهش زیادی برای پشتیبانی از به‌کارگیری گرما و سرما برای درمان علائم سندرم پای بی‌قرار موجود نیست، ولی این روش درمانی توسط بسیاری از سازمان‌های بهداشتی توصیه شده است. حمام گرم یا سرد قبل از رفتن به رخت‌خواب یا استفاده از کمپرس گرم یا سرد روی پاها از راه‌های درمانی توصیه‌شده توسط این سازمان‌ها هستند.

تحریک مغناطیسی مکرر مغزی (rTMS)  

تحریک مغناطیسی مکرر مغزی روشی غیرتهاجمی می‌باشد که معمولا برای درمان افسردگی کاربردی است و در کاهش علائم سندرم پای بی‌قرار نیز می‌تواند راهگشا باشد.

در روش تحریک مغناطیسی مکرر مغزی، ارسال ضربان‌های مغناطیسی به بخش‌های خاصی از مغز صورت می‌گیرد. دلیل اثربخشی روشrTMS  کاملاً مشخص نیست. براساس یکی از نظریه‌ها این ضربان‌ها آزادسازی دوپامین در مغز را افزایش می‌دهند. براساس نظریه‌ی دیگری، این روش به آرام کردن «افزایش انگیختگی» یا hyperarousal در بخش‌هایی از مغز کمک می‌کند. که با سندرم پای بیقرار در ارتباط است.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست  (TENS)

در روش تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، دستگاهی به‌منظور تسکین درد، جریان‌های الکتریکی ضعیفی را به بخش‌هایی از بدن ارسال می‌کند. پژوهش‌های زیادی در مورد استفاده از TENS در درمان این سندروم صورت نگرفته، اما استفاده از TENS می‌تواند مفید باشد.

حرف آخر

سندرم پای بی‌قرار موجب اختلال در خواب، ناراحتی و مشکلات قابل‌توجهی در عملکرد روزانه‌ فرد می‌شود. بنابراین برای درمان این بیماری باید زود اقدام کرد. فراموش نکنید روشی که برای یک فرد مؤثر واقع شده ممکن است که برای فرد دیگری بی‌تأثیر باشد و درصورت نیاز باید داروها یا روش‌های درمانی مختلفی را امتحان کرد.