درمان بعد از سکته مغزی چگونه است و چه روش‌هایی دارد؟

اغلب انسداد رگ‌های خون‌رسان به مغز، منجر به بروز سکته‌ مغزی می‌شود. در پی این مشکل قسمتی از مغز آسیب دیده و امکان کاهش یا از بین رفتن عملکرد آن قسمت از مغز وجود دارد. برای مثال امکان دارد قادر به حرکت دادن دست یا پای خود و یا صحبت کردن نباشیم.
آسیب‌ها دو نوع هستند:
• موقتی یا دائم
• جزئی یا کامل
اقدام برای درمان بعد از سکته مغزی، بلافاصله پس از شروع علائم، باعث بالا بردن احتمال برقراری مجدد جریان خون مغز شده و همچنین میزان آسیب مغزی را کاهش می‌دهد.

 

علائم و نشانه‌های سکته مغزی

پیش از آشنایی با روش‌های درمانی سکته مغزی ، توصیه می‌شود برای آگاهی بیشتر درمورد این بیماری به صفحه علائم سکته مغزی ، مراجعه کنید.

بهبودی و درمان بعد از سکته مغزی

درمان بعد از سکته مغزی ، اغلب پروسه‌ای طولانی‌مدت و پردردسر است و یادگیری روش‌های بهبود سریع و بدون عوارض سکته مغزی برای بسیاری از بیماران و اعضای خانواده آنها عامل استرس و نگرانی است.
سکته مغزی، خون‌رسانی به مغز را کاهش می‌دهد، که در پی آن مشکلات گفتاری و تحرک بروز می‌کنند. درمان بعد از سکته مغزی و درک پروسه بهبود بعد از آن، از این جهت اهمیت دارد که سکته مغزی یکی از مهم‌ترین دلایل ناتوانی طولانی مدت محسوب می‌شود.

ناتوانی‌های متداول بعد از سکته مغزی

تشخیص نوع ناتوانی‌ای که بیمار بعد از سکته مغزی با آن مواجه می‌شود، به ناحیه مغزی که تحت تأثیر سکته مغزی قرار گرفته است، بستگی دارد. حدود ۴۰% از افراد بعد از سکته مغزی، به اختلالات متوسط تا شدید دچار می‌شوند که این اختلالات به مراقبت ویژه نیاز داشته و برای بهبودی این افراد و درمان بعد از سکته مغزی باید اقدامات درستی انجام شود.
ناتوانی‌های بعد از سکته مغزی برای بعضی از افراد عبارتند از:
• بی‌حسی برخی از اندام‌ها
• فلج شدن یک طرف بدن
• ناتوانی در درک و صحبت کردن

مغز بعد از سکته مغزی چگونه درمان می‌شود؟

ریکاوری و درمان بعد از سکته مغزی به صبر و شکیبایی نیاز دارد. دانشمندان دقیقاً درمورد چگونگی بهبود مغز بعد از سکته مغزی، چیزی ارائه نمیدهند. اما شواهد علمی و تحقیقاتی حاکی از آن است که درصورت بازسازی جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده، برخی از سلول‌های مغزی که بعد از سکته مغزی دچار آسیب شده‌اند ممکن است بتوانند عملکرد خود را به‌دست آورند. به این ترتیب می‌شود به درمان بعد از سکته مغزی امید داشت. اما برای بهبود سریع تر چه اقداماتی باید انجام گیرد؟

درمان ناتوانی‌ها بعد از سکته مغزی

تمرکز ریکاوری و درمان بعد از سکته مغزی بیشتر بر توان‌بخشی است و در آن مهارت‌های شناختی، گفتاری، حسی و حرکتی به‌طور خاص مورد توجه قرار می‌گیرند. در اینجا به ناتوانی‌های بعد از سکته مغزی و شیوه‌ی درمان آنها می‌پردازیم.

درمان گفتار و تکلم بعد از سکته مغزی

سکته مغزی ممکن است منجر به اختلال در تکلم و گفتار شود. از این‌رو افراد متخصص در گفتار درمانی موظفند به بیماران سکته مغزی آموزش دهند تا توانایی تکلم را بازیابند. همچنین در صورت وجود آسیب شدید، راه‌های دیگر برای برقراری ارتباط به بیمار آموزش داده می‌شود .

درمان مشکلات شناختی

از مهم‌ترین مشکلات شناختی بعد از سکته مغزی، مشکل حافظه و استدلال را می‌توان نام برد. در این موارد بیمار باید برای درمان، تحت نظر متخصص مغز و اعصاب قرار بگیرد.

درمان مشکلات حرکتی بعد از سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند عضلات یک طرف بدن را ضعیف کرده و باعث اختلال در حرکت شود. فیزیوتراپ‌های ماهر با آموزش تمرینات مغزی، به حفظ تعادل و تقویت عضلات این بیماران کمک می‌کنند. یک روش مؤثر برای درمان مشکلات حرکتی بعد از سکته مغزی تمرینات کششی هستند. پیاده روی نیز حتی با کمک گرفتن از دیگران، به بازیابی مهارت‌های حرکتی بیمار کمک می‌کند.

درمان مشکلات حسی

سکته مغزی باعث تغییر در برخی از حس‌های بدن مانند حس گرما، سرما یا فشار می‌شود. درمان‌گران می‌توانند با کاردرمانی بیماران این حس‌ها را به حالت اولیه خودشان برگردانند و از این طریق به درمان بعد از سکته مغزی بیماران کمک کنند.

حمایت خانوادگی و پشتیبانی احساسی

از روش‌های توصیه شده برای تسریع درمان بعد از سکته مغزی حمایت خانواده را می‌توان نام برد. به‌عقیده‌ی بسیاری از پزشکان، دخالت و حمایت خانواده مؤثرترین راه برای درمان بعد از سکته مغزی و بهبود بخشیدن به کیفیت بیمار است. میزان ناتوانی و اختلال بیمار اهمیتی ندارد، خانواده یا دوستان نزدیک با حمایت بیمار و تشویق او می‌توانند تحمل دروان ریکاوری را برای او راحت‌تر کنند.

مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل

مدت‌زمان ریکاوری بیمار سکته مغزی مشخص نیست. برخی از افراد از طریق توانبخشی در عرض چند ماه قادر به برگشتن به زندگی روزمره خود هستند، در حالی که برای برخی دیگر این روند ممکن است یک سال یا بیشتر به‌طول بیانجامد. حتی خطر سکته‌های مغزی بعدی نیز برای بیماران سکته مغزی وجود دارد. به‌همین دلیل، مراقبت از این بیماران نیازمند دقت و توجه زیاد است. در ادامه راه‌هایی برای تسریع روند بازیابی بیماران سکته مغزی و راه‌های مراقبت از آن‌ها در منزل ذکر شده است.

توانبخشی و کار درمانی بیماران سکته مغزی

درصورت نگهداری بیماران سکته مغزی در منزل، باید به محض صدور اجازه از طرف پزشک، جلسات کار درمانی و توانبخشی را برای او آغاز شود. جلسه‌های توانبخشی، یکی از مؤثرترین راه‌های کمک به بیماران سکته مغزی است که برای بهبود عملکرد ذهنی و فیزیکی فرد راهگشا است.

ورزش‌های بعد از سکته مغزی

مطالعات راه رفتن بر روی یک تردمیل را روش مؤثری برای بالا بردن راندمان حرکتی بیماران سکته مغزی عنوان کرده‌اند. همچنین استفاده از تردمیل باعث افزایش ظرفیت هوازی بیماران می‌شود و این ورزش از مناسب‌ترین راه‌های درمان است.

تغذیه بیماران سکته مغزی

یک رژیم غذایی سالم و مغذی همیشه انرژی لازم برای مغز و بدن بیماران سکته مغزی را تأمین می‌کند. توجه به رژیم غذایی و تغذیه بیماران سکته مغزی از مهم‌ترین عوامل برای تسریع زمان درمان می‌باشد.

خواب کافی

خواب در واقع می‌تواند خاطرات کوتاه مدت جلسه توانبخشی روزانه بیمار را به خاطرات طولانی‌مدت تبدیل کند و از این رو به بهبود حرکت او پس از سکته مغزی کمک می‌کند. بنابراین، خواب بیشتر فرصت بهتری را برای بهبود بیماران سکته مغزی و ریکاوری مغز آنها فراهم می‌کند.

نقش روان‌شناسی در درمان

نادیده گرفتن تغییرات روحی و روانی بیماران سکته مغزی به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. افسردگی، ناامیدی و خشم در این بیماران بسیار شایع است. به همین دلیل داشتن جلسات مشاوره با یک روانشناس مجرب برای بهبود وضع روحی و جسمی بیماران بسیار توصیه می‌شود.

مدیتیشن

مطالعات حاکی از آن است که انجام تکنیک‌های مدیتیشن می‌تواند به درمان افسردگی کمک کرده و همچنین باعث تنظیم احساسات و بهبود پردازش اطلاعات بیماران شود.

برقراری ارتباطات ذهنی با بیماران سکته مغزی

از آنجا که سکته مغزی باعث بروز مشکلات ارتباطی فیزیکی می‌شود، اعضای خانواده نباید ارتباط با بیماران را قطع کنند. حتی اگر بعد از سکته مغزی، بیمار قدرت تکلم خود را از دست داده باید او را تشویق به صحبت کردن کرده و حداقل با او ارتباط چشمی برقرار کرد. کوچک‌ترین ارتباطی که با بیماران سکته مغزی برقرار می‌شود، بیشترین تأثیر را در تسریع درمان بعد از سکته مغزی خواهد داشت.

استفاده از بازی ها برای درمان بعد از سکته مغزی

تحقیقات حاکی از آن است که برخی از بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی برای بهبود سرعت ریکاوری بیماران سکته مغزی راهگشا هستند. بازی Wii توسط بعضی از پزشکان ایالات متحده اکنون به بیماران سکته مغزی توصیه شده است. چرا که این بازی باعث تحرک بازو و پای آنها می‌شود و به همین دلیل برای درمان بعد از سکته مغزی مناسب است.

دستگاه‌های کمک‌کننده به بیماران سکته مغزی

این دستگاه‌ها پروسه درمان بعد از سکته مغزی کرده را سرعت بخشیده و همچنین مراقبت از بیماران سکته مغزی را آسان‌تر می‌کند، زیرا بیماران سکته مغزی در انجام وظایفی مانند لباس پوشیدن، راه رفتن و خوردن نیازمند کمک هستند. میله‌های ثابت، توالت‌های برقی و فنجان با دسته‌های مخصوص چند نمونه از این دستگاه‌ها هستند.

فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی

وقتی بیماران سکته مغزی به علائمی مانند عدم تعادل، سرگیجه و سردرد و دشواری در راه رفتن دچار باشند، بهتر است مراقبین آ‌نها از یک فیزیوتراپ برای تشویق و بهبود بیمار کمک بگیرند.

چه عواملی بر درمان بعد از سکته مغزی تأثیر می‌گذارند؟

سکته مغزی برای هر فردی متفاوت است و تشخیص اینکه چه درصدی از توانایی های فرد بازیابی می‌شوند یا چه زمانی درمان طول می‌کشد امکان‌پذیر نیست. به طور کلی، درمان موفق سکته مغزی به موارد زیر بستگی دارد:
• عوامل فیزیکی: وخامت سکته در هر دو مورد اثرات فیزیکی و شناختی
• عوامل احساسی: خلق و خو و انگیزه و توانایی پیگیری فعالیت‌ها
• عوامل اجتماعی: حمایت از طرف دوستان و خانواده
• عوامل درمانی: شروع سریع توان‌یابی و مهارت‌های تیم یاری‌رسان
میزان بازیابی توانایی‌ها در بهترین حالت چند هفته تا چند ماه بعد از سکته مغزی اتفاق می‌افتد. البته شواهدی نشان می‌دهند که بین ۱۲ تا ۱۸ ماه زمان می‌برد تا عملکرد مغز به بهترین حالت خود برسد.

ماندگاری درمان بعد از سکته مغزی چقدر است؟

ماندگاری اثر درمان بعد از سکته مغزی بستگی به وخامت سکته و پیچیدگی‌های آن دارد. روند بهبودی برای برخی افراد سریع است، اما بیشتر افراد نیاز به فعالیت‌های توانیابی طولانی‌مدت دارند. در این شرایط درمان فرد بیمار تا ماه‌ها و حتی سال‌ها طول می‌کشد.

برنامه مربوط به توانیابی فرد بیمار بر اساس نیازها و شرایط او متغیر است. در هر حال مداومت ورزیدن در درمان سکته مغزی، می‌توان شرایط را برای همیشه بهتر کند.

از چه زمانی باید درمان بعد از سکته مغزی را آغاز کرد؟

درمان سکته مغزی هرچه زودتر شروع شود، بازیابی توانایی‌ها بیشتر امکان‌پذیر می‌شوند. اولویت‌های پزشکان برای درمان افراد مبتلا به سکته مغزی به ترتیب زیر است:
• تثبیت شرایط پزشکی بیمار
• کنترل عوامل تهدید کننده جان بیمار
• جلوگیری از وقوع سکته جدید
• درمان عوارض بعد از سکته مغزی
معمولاً درمان سکته مغزی بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد، حتی درصورت بستری بودن فرد در بیمارستان، آغاز می‌شود.

تأثیر امید

بهترین روش‌ها برای درمان سکته مغزی چیزی نیست به‌جز امید!
تحقیقات نشان می‌دهد که بهبودی کامل تنها برای ۱۰ درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شدند اتفاق می‌افتد. هرچند این جمله آن‌چنان امیدوارکننده نیست، اما رعایت نکات زیر را در نظر بگیرید:
• درمان فلج بعد از سکته مغزی با انجام فیزیوتراپی تا حد بسیار زیادی امکان‌پذیر است.
• با انجام گفتار درمانی می‌توان به اصلاح گفتار پرداخت.
• با انجام بازی‌ها درمان فراموشی بعد از سکته ، امکان‌پذیر است.
در نهایت باید گفت تمرین کردن در هر زمینه‌ای، باعث ایجاد پیشرفت در آن‌ می‌شود. مغز هیچ وقت برای بهبود متوقف نمی‌شود و شما نیز نباید نا امید شوید.

درمان افسردگی بعد از سکته مغزی

برای اکثر افراد دچار به سکته مغزی، تجربه‌ی نا امیدی، عصبانیت، ناراحتی، بی‌انگیزگی و ترس در درجات مختلف بسیار شایع است. اینها درواقع علائم افسردگی پس از سکته مغزی هستند. با استفاده از این روش‌ها می‌توان به درمان افسردگی پس از سکته مغزی پرداخت:
• بهبود تغذیه: مواد غذایی حاوی فولیک اسید، اسید چرب امگا-۳، ویتامین ب و کربوهیدرات‌های پیچیده برای بهبود شرایط روحی راهگشا هستند.
• برقراری ارتباط: صحبت و مشاوره بیمار در مورد مشکلات، احساسات و نگرانی‌هایش با دوستان، خانواده و پزشکان بسیار توصیه می‌شود.
• تعیین اهداف: تعیین اهداف کوچک و واقع‌گرایانه‌ای برای کوتاه مدت توصیه می‌شود.
• گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی افرادی که قبلاً سکته داشته‌اند تأثیرگذار است.
• کنترل استرس: راه های کنترل استرس مثل آروماتراپی و مدیتیشن به درمان استرس کمک می‌کند.
• فعالیت داشتن: انجام فعالیت هایی مثل شنا، یوگا و پیاده‌روی به بهبود سلامت بیمار و روحیه او کمک می‌کند.

نقش مغز در خواب چیست؟ تنظیم میزان خواب و فرآیند خواب دیدن چگونه است؟

خواب باعث ارتباط بهتر سلول‌های عصبی با یکدیگر و کارکرد بهتر مغز می‌شود. در واقع وقتی در خواب به‌سر می‌برید، جسم و ذهن شما کاملاً دارای فعالیت است. محققان بر این باورند که خواب برای ذهن مثل خانه‌تکانی و گردگیری است؛ به این شکل که خواب به پاکسازی مواد سمی که در طول روز در مغز انباشته‌شده‌اند می‌پردازد! به این دلیل است که می‌توانیم با بررسی نقش مغز در خواب به درک خود پدیده خواب کمک کنیم.

 

نقش مغز در خواب

همه ما به خواب نیازمندیم، اما علت زیست‌شناختی آن تاکنون نامشخص است. خواب تقریباً برای تمام بدن از مغز و ریه و قلب گرفته تا سیستم ایمنی، متابولیسم (سوختن مواد در سلول‌ها و تولید انرژی) و خلق‌وخوی شما، مؤثر واقع می‌شود. براساس تحقیقات، بی‌خوابی یا بدخوابی مزمن، ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مثل افسردگی، انواع سردرد، بیماری‌های قلب و عروق، فشارخون بالا، سکته مغزی، دیابت و چاقی را بالا می‌برد.

خواب فرآیندی پویا و پیچیده است و اثرات متنوعی روی انسان دارد که دانشمندان جدیداً به آنها پی برده‌اند. در ادامه این مقاله به چگونگی تنظیم میزان خواب، اتفاقاتی که هنگام خواب در مغز رخ می‌دهد و نقش مغز در خواب می‌پردازیم.

آناتومی یا ساختارشناسی خواب

بخش‌های مختلف مسئول خواب در مغز

در بررسی نقش مغز در خواب خوب است به نقش قسمت‌هایی از مغز بپردازیم. هیپوتالاموس یکی از آنها است که اندازه‌ی آن درحد یک بادام‌زمینی است و در اعماق مغز قرار گرفته است. این بخش را دسته‌هایی از نورون‌ها (سلول‌های عصبی) تشکیل داده‌اند و در واقع مرکز کنترل خواب ‌و بیداری است. دسته‌هایی از هزاران سلول در داخل هیپوتالاموس وجود دارد که هسته‌های فوق کیاسمایی (SCN) نامیده می‌شوند.

این هسته‌ها موظف هستند که اطلاعات مربوط به میزان نور محیط را به‌طور مستقیم از چشم‌ها دریافت کرده و باعث تغییر حالت شما شوند؛ یعنی به‌واسطه‌ی این اطلاعات، شما در محیط تاریک خواب‌آلود می‌شوید و در محیط روشن تمایل به خواب ندارید. برخی افراد که دچار آسیب در هسته‌های فوق کیاسمایی شده‌اند، قادرند بدون هیچ نظم و ترتیبی در طول روز بخوابند، زیرا این افراد قادر به تنظیم ریتم خواب خود بر اساس شب و روز بودن نیستند. چرخه خواب‌ و بیداری در بیشتر نابینایان سالم است. زیرا آنها میزان کمی از نور را احساس می‌کنند.

ساقه‌ی مغز که در پایین مغز قرار گرفته، با هیپوتالاموس ارتباط داشته و کنترل خوابیدن و بیدار شدن را برعهده دارد. سلول‌های محرک خواب، موجود در هیپوتالاموس و ساقه مغز، یک ماده‌ی شیمیایی به نام گابا (نوعی آمینواسید که در مغز و گیاهان یافت می‌شود) تولید می‌کنند که این ماده باعث کاهش فعالیت مراکز بیداری در هیپوتالاموس و ساقه‌ی مغز می‌شود. همچنین، ساقه‌ی مغز (خصوصاً مدولا و پل مغزی) پیام‌هایی را حین خواب، برای شل کردن عضلات انتقال می‌دهند تا حین خواب دیدن، بدن حرکات غیرارادی نداشته باشد.

تالاموس به تقویت اطلاعات حسی که از اندام‌های حسی مانند گوش و چشم و … می‌آیند پرداخته و آنها را به قشر lyc که مسئولیت پردازش این اطلاعات را دارد، ارسال می‌کند . تالاموس در بیشتر مراحل خواب بدون فعالیت است و اجازه نمی‌دهد که سروصدای بیرون یا دیگر محرک‌ها حین خواب باعث آزار شما شوند؛ اما تالاموس در مرحله‌ی رم (REM) خواب فعالیت دارد و تصاویر، صداها و احساسات دیگری را به مغز ارسال می‌کند که در خواب ما انعکاس می‌یابند. مثلاً ممکن است خواب ببینید کسی دارد شما را صدا می‌زند، وقتی بیدار می‌شوید، متوجه می‌شوید که واقعاً کسی شما را صدا می‌زده است.

نقش مغز در خواب را اینطور درک می‌کنیم که وقتی اتاقتان تاریک می‌شود، غده پینه آل (غده صنوبری) که بین دو نیم‌کره‌ی مغز قرار گرفته، از راه ارتباط با هسته‌های فوق کیاسمایی وقت خواب را تشخیص داده و با ترشح هورمون ملاتونین، باعث احساس خواب‌آلودگی در شما می‌شود. برای کسانی که بینایی‌شان را از دست ‌داده‌ و قادر به تشخیص روز و شب نیستند، برای سالم ماندن چرخه‌ی خواب و بیداری‌شان، قرص‌های ملاتونین با دوز معین تجویز می‌شود. درواقع ملاتونین، وظیفه‌ تطبیق دادن چرخه شبانه‌روزی بدن با تاریک و روشن شدن را برعهده دارد.

سحرخیز بودن در سلامتی چه‌قدر تاثیر دارد؟

پیش مغز (بخش قدامی مغز) پایه‌ای که در جلو و پایین مغز قرار گرفته است، با ترشح «آدنوزین» (ماده‌ای شیمیایی که هنگام مصرف انرژی داخل سلول‌ها ساخته می‌شود) باعث می‌شود شما بخوابید. کافئین داخل قهوه و بعضی از نوشابه‌های گازدار، اجازه‌ی اثرگذاری آدنوزین را نمی‌دهد. درنتیجه باعث بی‌خوابی می‌شود.
هسته آمیگدال (بادامه) بخشی از ساختارهای مغز است که وظیفه‌ی کنترل احساسات و یادگیری را برعهده دارد، در مرحله رم خواب، این بخش بسیار فعال می شود.

مراحل خواب

برای بررسی درست نقش مغز در خواب لازم است مراحل مختلف خواب را بررسی کنیم. در کل دو نوع خواب وجود دارد؛ خواب همراه با حرکت‌های سریع چشمی یا رم (REM) و یا غیررم (non-REM) و بدون آن حرکات. مرحله غیر رم خود دارای سه مرحله است که هرکدام دارای علائم و شرایط خاص خودشان هستند. تبدیل‌شدن از رم به غیر رم و برعکس، چرخه‌ای است که به‌طور مرتب تکرار می‌شود و شما این چرخه را هر شب چندین بار سپری می‌کنید و با نزدیک شدن به صبح، دوره‌های طولانی و عمیق رم تداوم می‌یابند.

مرحله یک خواب غیر رم همان چنددقیقه اول خواب شما است. در این مرحله خواب شما سبک است. تعداد تنفس، ضربان قلب و حرکات چشمان شما کاهش پیداکرده و فعالیت و نقش مغز در خواب از حالت بیداری کمتر می‌شود؛ عضلات شل شده ولی امکان دارد گاهی با تکان‌های کوچکی همراه باشند.

مرحله دو خواب غیر رم یک دوره خواب سبک، درست قبل از وارد شدن به خواب عمیق است. تعداد ضربان قلب و تنفس پایین بوده، عضلات بیشتر شل می‌شوند و در پی آن دمای بدن کاهش یافته و حرکات چشم متوقف می‌شوند. با وجود کاهش یافتن فعالیت مغز ، ممکن است گاهی شاهد تکانه‌های عصبی کوچکی باشیم. در واقع بیشتر زمان خواب شما در این مرحله سپری می‌شود.

مرحله سه خواب غیر رم در نیمه اول شب دوره‌های طولانی‌تری را شامل می‌شود. در این مرحله شما به خواب عمیق فرو می‌روید و همین باعث حس سرزندگی و شادابی در اول صبح شما می‌شود. به همین دلیل دیر خوابیدن در شب و از دست دادن نیمه اول آن، باعث احساس کسل بودن شما در روز می‌شود. در این مرحله ضربان قلب، تنفس و فعالیت مغز به حداقل رسیده و عضلات در شل‌ترین حالت خود هستد. بنابراین خواب بسیار سنگین بوده و به‌سختی قادر به بیدار شدن هستید.

مرحله رم در حدود ۹۰ دقیقه بعد از خواب آغاز می‌شود. در این مرحله چشم‌ها زیر پلک به‌سرعت از چپ به راست و راست به چپ در حال حرکت هستند. ضربان قلب، فعالیت مغز و فشارخون تقریباً به‌اندازه‌ی زمان بیداری افزایش می‌یابد و تنفس‌ها سریع و نامنظم می‌شوند. خواب دیدن بیشتر در مرحله رم اتفاق می‌افتد اما به علت فلج بودن دست‌ها و پاها در این مرحله، حین خواب دیدن تکانی نمی‌خوریم. با افزایش سن از طول این مرحله کاسته می‌شود. سلامتی ذهن و حافظه بر روی هردو مرحله رم و غیر رم اثر دارد.

مکانیسم خواب

برای تنظیم میزان خواب و بیداری شما دو مکانیسم زیستی داخلی با هم فعالیت دارند:

ریتم شبانه‌روزی
سیستم هومئوستازی (مجموعه‌ای از فرآیندها که باعث حفظ حالت پایدار بدن می‌شوند)
کنترل تعداد زیادی از عملکردهای بدن از ریتم‌های خواب‌ و بیداری گرفته تا سوخت‌ و ساز بدن، دمای بدن و آزاد کردن هورمون‌ها برعهده‌ی ریتم‌های شبانه‌روزی است. این ریتم‌ها پایه و اساس نقش مغز در خواب هستند و باعث تنظیم میزان خواب شما می‌شوند، یعنی خواب‌آلودگی شب‌ها و بیدار شدن بدون کوک کردن ساعت در صبح‌ها به لطف ریتم‌های شبانه‌روزی بدنتان اتفاق می‌افتد.
سیستمی مانند ساعت در بدن وجود دارد، ساعتی که بر اساس آن ریتم‌های شبانه‌روزی تنظیم می‌شوند. ریتم‌های شبانه‌روزی با دیدن روشنایی و تاریکی یا احساس کردن دما و اطلاعاتی ازاین‌دست، وقت روز را تخمین می‌زنند. اما حتی بدون وجود این محرک‌ها، ریتم‌های شبانه‌روزی کارکرد خودشان را دارند و اگر در یک مکان بدون پنجره قرار بگیرید، بدن خودبه‌خود با فرارسیدن شب، حس خواب را به خود می‌گیرد. (اگرچه این حالت زیاد طول نمی‌کشد و ریتم شبانه‌روزی پس از مدتی دچار به هم‌ریختگی می‌شود).

با توجه به نیاز شما به خواب، سیستم هومئوستازی وارد عمل می‌شود. درواقع درصورت ماندن بیش ازحد به شما خوابیدن را یادآوری می‌کند و حتی جلوی خواب بیش‌ازحد را هم می‌گیرد! این سیستم با افزایش میزان بی‌خوابی، شدیدتر عمل کرده و باعث عمیق‌تر شدن خواب شما می‌شود و همچنین مدت‌زمان آن را بالا می‌برد.
عواملی مثل تغذیه، استرس، بیماری‌ها و محیط خواب شما، بر میزان خواب شما اثرگذار است؛ اما میزان نور محیط از همه مهم‌تر است. داخل رتین (لایه داخلی کاسه چشم که اعصاب و سلول‌های گیرنده نور را شامل می‌شود) سلول‌های حساس به نور وجود دارند که نور را گرفته و به مغز، هسته‌های فوق کیاسمایی ارسال می‌کنند. درنهایت مغز با توجه به شب یا روز بودن، فرمان خواب یا بیداری را صادر می‌کند. نور یا اجازه‌ی خوابیدن را به شما نمی‌دهد یا بعد از بیداری، نمی‌گذارد دوباره بخوابید.

پاسخی به مشکلات خواب رایج در کودکان

کارگران شیفت شب اغلب با خوابیدن مشکل دارند و در حین کار خواب‌آلوده هستند، چون ریتم شبانه‌روزی‌شان مختل شده است. جت لگ (jet lag) نیز به حالتی می‌گویند که مسافران هواپیمایی به منطقه زمانی دیگری مهاجرت می‌کنند. مثلاً در کشور شما هوا تاریک است و در عرض چندین ساعت به کشوری می‌رسید که در آنجا هوا کاملاً روشن شده است. در این حالت ساعت بدنتان با ساعت محیط هماهنگ نیست و ریتم خوابتان به هم می‌خورد. اینجا است که به نقش مغز در خواب و اهمیت آن پی می‌بریم.

چقدر خواب نیاز دارید؟

علاوه بر موراد ذکر شده، نقش مغز در خواب گاهی به مواردی مانند میزان نیاز هر فرد به خواب بستگی دارد. میزان نیاز شما به خواب در هر فرد متفاوت و به سنتان وابسته است. هیچ‌گاه نمی‌توان تعریف دقیق برای میزان خواب کافی ارائه داد.
بچه‌های کوچک خوابشان از ۱۶ تا ۱۸ ساعت در روز آغاز می‌شود که برای رشد بدن و خصوصاً مغز آن ها بسیار لازم است. کودکان مدرسه‌ای و نوجوانان باید به‌صورت میانگین ۹٫۵ ساعت در شبانه‌روز بخوابند. برای بزرگ‌سالان نیز ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه لازم است، اما پس از ۶۰ سالگی این مقدار کاهش یافته، خواب سبک خواهد بود. به‌طوری که فرد در طول شب چندین بار بیدار می‌شود.
علاوه بر این، مصرف دارو در سالمندان منجر به اختلال خواب می‌شود.

خواب دیدن

همه خواب می‌بینند. شما هر شب ۲ ساعت خواب می‌بینید، اما بیشتر صبح‌ها هیچ‌چیز از خوابی که دیده‌اید را به خاطر نمی آورید! دلیل اصلی خواب دیدن هنوز شناخته نشده است، اما خواب‌ها درواقع احساساتتان و اتفاقات طول روز را انعکاس می‌دهند.
به همین دلیل است که کابوس دیدن در افرادی که استرس دارند یا عصبی هستند، بیشتر شایع است. خواب دیدن ممکن است در هر مرحله خواب اتفاق بیفتد، اما خواب‌ها در مرحله رم واضح‌تر از همه مراحل هستند. خواب‌ها گاهی سیاه‌ و سفیدند و گاهی رنگی، درست مثل آلبومی از عکس‌های جدید و قدیمی.
نقش ژن‌ها و پیام‌رسان‌های عصبی در خواب
با فرارسیدن زمان خواب، محرک‌های خواب که به‌صورت دسته‌هایی از نورون‌ها در مغز قرار دارند، فعال می‌شوند. مواد شیمیایی ترشح‌شده از نورون‌ها (نوروترانسمیترها)، به خاموشی یا سرکوب مراکز محرک بیداری کمک می‌کنند.
گابا که دارای خاصیت آرام بخشی و خواب‌آور بودن است و باعث شل شدن عضلات می‌شود، جزو این مواد است. نوراپی نفرین و اورکسین (هیپوکرتین) نیز موادی هستند که با فعال نگه داشتن مغز از خواب آن جلوگیری می‌کنند. سایر نوروترانسمیترهایی که در فرآیند خواب‌وبیداری دخالت دارند شامل هیستامین، استیلکولین، آدرنالین، سروتونین و کورتیزول هستند.

اثر ژن‌ها روی خواب

ژن‌ها در تعیین میزان خواب شما نقش مهمی دارند. دانشمندان ژن‌هایی مرتبط با با خواب و اختلالات آن کشف کرده‌اند. از جمله ژن‌های کنترل‌کننده‌ تحریک نورون‌ها و ژن‌های ساعت مثل (Per,tim,Cry) که روی ریتم‌های شبانه‌روزی اثر می‌گذارند و زمان خواب را مشخص می‌کنند.
مطالعات گسترده روی ژنوم انسان (تمامی ژن‌ها) نشان‌دهنده‌ی قرارگیری ژن‌هایی بر روی قسمت‌هایی از کروموزوم‌ها است. این ژن ها باعث افزایش احتمال ابتلا به اختلالات خواب و بیماری‌های مرتبط با خواب (مثل نارکولپسی و سندرم پای بی‌قرار) می‌شود.
دانشمندان در حال تحقیق بر روی تغییرات مولکولی و تفاوت‌های ژنتیکی که منجر به بروز مشکلات خواب می‌شوند می‌باشند. امیدواریم مطالعات آینده به ارائه بهتری از اختلالات الگوهای خواب و خطرات اختلال در ریتم‌های شبانه‌روزی بپردازند. درصورت بروز هرگونه اختلال در خواب به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

دلیل علمی خواب دیدن چیست؟

همه محققان بر این باورند که تقریباً تمام افراد هر شب خواب می‌بیند اما تمام آنچه دیده می‌شود در خاطر نمی‌ماند.
انسان‌ها از ابتدای تاریخ، نظریه‌هایی درمورد چرایی،‌ چیستی،‌ معنا و عملکرد خواب دیدن، ارائه داده‌اند. تا اینکه افلاطون و ارسطو به ساختن زیربنای فلسفی چیزی که روانشناسان اروپایی بعدها در سده نوزده و بیستم تحت عنوان «میل» ارائه دادند، پرداختند. در آن زمان‌ها رویاهای بشری را به ارواح نسبت می‌دادند.

 

در فرضیه‌های جدید، از خواب به‌عنوان راهی برای بروز و بیان میل‌های ضمیر ناهوشیار انسان‌ها در فضایی امن و «غیر واقعی» تعریف شده است. شاید برای اینکه انجام آنها ممکن است در دنیای واقعی غیر قابل قبول، ناممکن و حتی قابل پیگیری و غیرقانونی باشد. اما مسئله این است که حتی در سده بیست‌و‌یکم هم هنوز دانشمندان مطمئن نیستند که «چرا ما خواب می‌بینیم؟».

دو دانشجوی دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۵۳، ، موفق به کشف پدیده حرکت تند چشم در خواب یا آر‌ای‌ام (Rapid eye movement sleep: REM/REMS) شدند. آنها به این نکته پی بردند که اکثر رؤیاها در این مرحله از خواب اتفاق می‌افتند. مشخصه‌ی اصلی این مرحله‌، حرکات سریع چشم است و اینکه بدن در حالت خواب عمیق به‌سر می‌برد، ولی واکنش مغز در حالت بیداری است. قبل از این کشف بیشتر دانشمندان متصور بودند که در هنگام خواب، مغز از فعالیت می‌ایستد. اما این کشف، فعال بودن مغز در خواب را ثابت کرد. این کشف در واقع پایه‌گذار تحقیقات اولیه در زمینه خواب و بیماری‌های مربوط به آن بود که تا کنون باعث شده بیش از هشتاد نوع بیماری مربوط به خواب درمان شوند.
دکتر میشل ژووت از دانشگاه لیون فرانسه چند سال بعد از این کشف، به این نکته پی برد که فعالیت مغز در زمان REM به فعالیت آن در زمان بیداری شباهت دارد. او REM را «خواب متاقض» عنوان کرد. چون در حقیقت فعالیت‌های چنینی مغز همواره با حرکات ماهیچه‌های بدن همراه است. وی همچنین خواب بدون REM را به دلیل کاهش فعالیت‌های بدن در آن زمان، «خواب آرام» نام‌گذاری کرد. در دهه‌ی شصت میلادی نیز در زمینه‌ی لزوم خواب در سلامت انسان‌ها، تحقیقات زیادی انجام شد، اما هیچ‌کدام از این تحقیقات پاسخگوی سوال اصلی محققان،‌ که چه چیز باعث خواب دیدن ما می‌شود، نبودند.

برخی از دانشمندان بر این باورند که خواب دیدن تکاملی است که به دلایل روانی در انسان‌ها به‌وجود آمده است. گروهی دیگر اعتقاد دارند که به‌واسطه‌ی جریان فعالیت‌های عصبی زیاد در مغز، در زمان خواب و به خصوص در زمان REM ، ممکن است خواب دیدن محصولی بی معنی منتج از این فعل و انفعالات مغزی باشد. نظریه خواب دیدن را مکانیزمی برای حل مشکلات و دست، در هم آمیختن خاطرات و پنجه نرم کردن با احساسات تلقی می‌کند. بنا بر این فرضیه، خواب دیدن برای حفظ سلامت احساسی و روانی افراد لازم است.

آیا حیوانات هم خواب می‌بینند

هوگو اسپیرز، روانشناس تجربی از دانشگاه لندن، در گفتگو با مجله «نشنال‌جئوگرافی» می‌گوید که با آنکه خواب دیدن حیوانات واقعا قابل تشخیص نیست،‌ اما احتمال آن خیلی زیاد است. اسپیرز و گروهش طی تحقیقاتی به موش‌های آزمایشگاهی قبل از خواب غذا نشان دادند و دریافتند که مغز آنها در زمان خواب، برای رسیدن به غذا نقشه‌هایی طراحی می‌‌کند؛ «می‌توانیم بگوییم که مغز آنها در خواب، راه رسیدن به غذا را پیدا می‌کند»
انسان‌ها در زمان REM خواب می‌بینند و تقریبا در همه پستانداران هم این مرحله از خواب وجود دارد. آزمایشی که بر روی گربه‌ها در زمان خواب انجام شد، نشان‌دهنده‌ی این بود که آنها در زمان خواب تصاویری را می‌بینند و نسبت به آنها از خود واکنش نشان می‌‌دهند.
اما با تمام تحقیقاتی که تا کنون برای پاسخ به این پدیده شگفت‌انگیز انجام گرفته، ما هنوز کشف نکرده‌ایم که چرا خواب می‌بینیم. همچنان پرسیدن از کسی که خواب می‌بیند، تنها راه مطالعه خواب است. بنابراین در خصوص حیوانات نمی‌توان این روش را به‌کار برد.
دکتر جیم پاگل، مدیر مرکز تحقیقات خواب در ایالت کلورادوی آمریکا، اذعان کرده است که اگر ما به فواید خواب دیدن برای بدنمان پی ببریم، احتمالا می‌فهمیم که چرا باید یک سوم زندگی‌مان را در خواب سپری کنیم.

هماتوم مغزی یا تجمع خون بین مغز و جمجمه چگونه اتفاق می‌افتد؟

به تجمع خون در خارج از مغز، که معمولاً براثر آسیب شدید سر ایجاد می‌شود، هماتوم مغزی گفته می‌شود. افزایش فشار مغزی و خونریزی در اثر هماتوم به مرگ ختم می‌شود.
برخی از هماتوم‌های مغزی خودبخود متوقف شده و از بین می‌روند. ولی برای برخی دیگر، تنها عمل جراحی راهگشا است.

 

هماتوم مغزی چیست؟

در هماتوم مغزی ، خونریزی بیرون مغز و در زیر استخوان جمجمه اتفاق می‌افتد و همین باعث می‌شود که خون بین لایه‌های بافت اطراف مغز جمع شود.
فشاری که خونریزی به مغز وارد می‌کند، منجر به بروز علائم هماتوم مغزی می‌شود.
بالا رفتن فشار داخل جمجمه (کاسه سر) بر اثر این بیماری، می‌تواند به بیهوشی و مرگ ختم شود.

دلایل

معمولاً آسیب سر براثر اتفاقاتی مثل تصادفات رانندگی، افتادن از بلندی، کتک‌کاری و دعوا، منجر به هماتوم مغزی می‌شود.
ضربه ناگهانی به سر، منجر به پارگی رگ‌های خونی سطح مغز شده و درپی آن هماتوم مغزی اتفاق می‌افتد.
وقتی آسیب سر با خونریزی ناگهانی و شدید همراه باشد و به هماتوم مغزی منجر شود، فرد بیهوش شده و خیلی زود به حالت کما می‌رود.
افراد مبتلا به بیماری‌های خونریزی‌کننده مانند هموفیلی و کسانی که مجبور به مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین هستند، دارای ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
در افراد دارای زمینه خونریزی، حتی آسیب نسبتا جزئی سر می‌تواند باعث بروز هماتوم مغزی شود.
در هماتوم مغزی مزمن، با پارگی سیاهرگ‌های کوچک واقع در سطح خارجی مغز، خونریزی در فضای بین جمجمه و مغز اتفاق می‌افتد. ممکن است تا چند روز و یا چند هفته شاهد بروز علائم نباشیم.
شکل مزمن این بیماری، در افراد سالخورده بیشتر شایع است. زیرا جمع شدن و چروک خوردن مغز در این سن باعث کشیدگی بیشتر سیاهرگ‌های کوچک سطح مغز و در نتیجه پارگی بیشتر آنها می‌شود.
همچنین مشکلات ناشی از آسیب نخاع، به ندرت منجر به هماتوم مغزی می‌شوند.

علائم این بیماری بسته به میزان خونریزی متفاوت است:

۱- وقتی آسیب سر با خونریزی شدید و ناگهانی همراه باشد و به هماتوم مغزی منجر شود، فرد بیهوش شده و فوراً به حالت کما می‌رود.
۲- امکان دارد فرد تا چند روز بعد از آسیب سر، سالم و طبیعی دیده شود، اما کم‌کم به گیجی دچار شده و چند روز بعد بیهوش می‌شود. در این حالت خونریزی کندتر اتفاق افتاده و در نتیجه هماتوم مغزی، آرام‌تر بزرگ می‌شود.
۳- درصورت تشکیل کند و آهسته‌ی هماتوم مغزی، ممکن است تا بیش از دو هفته بعد از شروع، شاهد علائم قابل توجهی نباشیم.
علائم این بیماری عبارتند از:
• سردرد
• سرگیجه
• خواب‌مرگی یا خواب‌آلودگی شدید
• گیجی
• تهوع و استفراغ
• تغییر رفتار
• بی‌حسی
• ضعف و سستی
• تشنج
علائم هماتوم در افراد مختلف به‌شکل متفاوت بروز می‌کند.
علاوه بر اندازه هماتوم مغزی، سن فرد و سابقه‌ی داشتن دیگر بیماری‌ها، در بروز علائم این بیماری تأثیر دارند.

تشخیص

افرادی که به آسیب جمجمه و ضربه به سر دچار می‌شوند، بعد از مراجعه به متخصص مغز و اعصاب، معمولاً ام آر آی و سی تی اسکن از سر آنها گرفته می‌شود. این نوع آزمایشات تشخیصی، تصاویری از داخل جمجمه ارائه می‌دهند که هر نوع هماتوم مغزی را می‌شود در آنها دید.
برای تشخیص هماتوم، ام آر آی از سی تی اسکن بهتر است، ولی سی تی اسکن سریع تر جواب را ارائه داده و بیشتر در دسترس است.
برای تشخیص این بیماری، به ندرت از روش آنژیوگرافی استفاده می‌شود. در روش آنژیوگرافی، کاتتر به داخل سرخرگ فرستاده شده و ماده مخصوص تزریق می شود و با اشعه ایکس، جریان خون در داخل سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها نشان داده می‌شود.

درمان

• نوع درمان هماتوم مغزی بستگی به شدت آن دارد. درمان از مراقبت دقیق تا جراحی پیشرفته تغییر می‌کند.
• در هماتوم مغزی کوچک با علائم خفیف، روش درمانی خاصی به غیر از معاینه فرد توسط متخصص توصیه نمی‌شود.
• برای اثبات بهبودی هماتوم مغزی، انجام آزمایشات تصویربرداری مکرر از ناحیه سر ضروری است.
• در هماتوم‌های مغزی شدید یا خطرناک، عمل جراحی برای کم کردن فشار روی مغز ضروری است.
روش های مختلف جراحی هماتوم مغزی عبارتند از:
۱- سوراخ کردن جمجمه (کاسه سر): سوراخی در جمجمه و در بالای قسمت دچار هماتوم، ایجاد شده و از طریق این سوراخ، خون جمع شده در آنجا را بیرون می‌کشند.
۲- کرانیوتومی: برای دسترسی بهتر به هماتوم و همچنین کاهش فشار مغزی، بخش بزرگ تری از جمجمه برداشته می‌شود. مدت کوتاهی بعد از این کار، آن قسمت جمجمه سر جایش قرار خواهد گرفت.
۳- کرانیکتومی: یک قسمت از جمجمه، برای مدت زمانی طولانی‌تر برداشته می‌شود تا مغز آسیب‌دیده بدون تخریب دائمی منبسط (باز) شود. این روش کمتر برای درمان هماتوم مغزی به کار گرفته می‌شود.
افراد مبتلا به هماتوم مغزی شدید، اغلب شدیداً بیمار هستند و به دستگاه تنفس مصنوعی و سایر وسایل کمکی نیازمندند.

آیا درمان سردردهای میگرنی با دارو در دوران بارداری مجاز است؟

چرا میگرن در بارداری اتفاق می‌افتد؟ سردردهای میگرنی در حاملگی بسیار شایع هستند. زیرا میگرن در خانم‌های در سنین باروری بیشتر شایع است و هرمون‌های حاملگی قادرند به برانگیخته شدن حمله‌ی میگرن منجر شوند. در ادامه‌ی مقاله درمورد دلایل و راه‌های درمان سردردها به‌خصوص در دوران بارداری می‌خوانید.

 

علل بروز میگرن:

علت اصلی سردردهای میگرنی هنوز ناشناس است. اما به نظر می‌رسد، تغییرات شیمیایی در سیستم عصبی و جریان خون در مغز دلیل اصلی میگرن است. محققان بر این باورند که برآشفتگی مفرط سلول‌های مغزی، به تحریک رهاسازی مواد شیمیایی در خون منجر می‌شود. این مواد شیمیایی، باعث برانگیختگی رگ‌های خونی موجود در سطح مغز می‌شوند. در نتیجه به تورم عروق منجر شده و باعث احساس درد می‌شوند. از طرفی، هورمون استروژن در بروز سردردهای میگرنی تأثیر به‌سزایی دارد. به همین علت الگوهای سردرد میگرنی در دوران بارداری، قاعدگی و یائسگی دچار تغییر می‌شوند. سروتونین نیز، که نوعی انتقال‌دهنده عصبی است، در سردردهای میگرنی نقشی اساسی ایفا می‌کند.

عوامل محرک میگرن را شناسایی کنید

فقط تغییرات هورمونی در دوران بارداری، باعث تحریک سردردهای میگرنی نمی‌شوند. در بیشتر زنان، چندین عامل مسبب بروز سردردها هستند. برای مثال گرسنگی، استرس و بی خوابی، همگی باعث تحریک میگرن می‌شوند. جالب است بدانید، ممکن است عامل محرک سردرد امروز شما، دیگر هیچ وقت باعث تحریک سردردتان نشود.
ممکن است میگرن، تا چند ساعت طول بکشد و گاهی، در صورت عدم درمان، یک یا دو روز کامل طول می‌کشد. میگرن کاملاً غیر قابل پیش بینی است. بنابراین در حالیکه در بعضی از زنان باردار، میگرن رو به وخامت می‌رود، در برخی دیگر امکان دارد به‌طور کامل از بین برود.
برای یافتن محرک‌ها ثبت زمان و چگونگی سردردها می‌توانند یاری‌رسان باشند. با این کار پزشکتان نیز، بهتر قادر است روش مناسب برای درمان سردرد شما را به‌کار بگیرد. علاوه بر این، با شناخت محرک‌های سردرد می‌شود از بروز آنها در دوران بارداری جلوگیری کرد.
هرگاه سردرد به سراغتان آمد، موارد زیر را یادداشت کنید:
• علایم به خصوص: در چه مکان‌هایی سردرد به سراغتان می‌آید؟ درد آن را توصیف کنید. هرگونه حساسیت مانند حساسیت نسبت به صدا، نور و بوی خاص و همچنین حالت تهوع را هم ذکر کنید.
• ساعت شروع و پایان سردردتان را بنویسید
• غذا یا نوشیدنی‌های صرف‌شده در طول ٢٤ ساعت گذشته
• تغییرات محیطی، مانند تغییر در آب و هوا، سفر به یک جای جدید یا امتحان غذاهای جدید
• روش‌های درمانی امتحان‌شده و میزان مؤثر بودن یا نبودن آن
معروف ترین محرک های سردردهای میگرنی عبارتند از:
• کافئین
• شکلات
• اسپرتیم (نوعی شیرین‌کننده مصنوعی)
• غذاهای حاوی مواد نگه دارنده‌ای مثل سدیم‌گلوتامات (MSG) و نیترات

میگرن در بارداری

از آنجایی که معمولاً فشار خون بالا در دوران بارداری باعث بروز سردرد می‌شود، پزشکان ابتدا به بررسی شرایط بیمار می‌پردازند تا در تشخیص دقیق میگرن دچار تردید نشوند. پزشک باید حتماً در جریان داروهای مورد مصرف بیمار، حتی از نوع گیاهی و بدون نسخه باشد. همچنین لازم است هرنوع سابقه میگرن در خانواده‌تان را گزارش کنید.
به‌طور معمول پزشکان میگرن را با توجه به یادداشت های مربوط به سردردتان تشخیص می‌دهند. رادیولوژی و سی تی اسکن به دلیل خطرناک بودن برای جنین، به هیچ عنوان در بارداری توصیه نمی‌شوند.

آداب مدارا

مراقبت شخصی و داشتن سبک زندگی سالم، اولین قدم برای مقابله با میگرن است. بد نیست برای کنترل میگرن در دوران بارداری به این نکات توجه کنید:
• پرهیز از محرک‌های شناخته‌شده مانند خوردن غذاهای خاص.
• تهیه‌ی یک برنامه زمان‌بندی شده و قابل پیش بینی برای غذاها و میان وعده‌هایتان.
• نوشیدن آب فراوان
• استراحت کافی
• ماساژ، قرار دادن کیسه یخ بر روی شقیقه ها، استراحت در مکانی تاریک و بی صدا را امتحان کنید.

دارو درمانی برای میگرن در بارداری

اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، ممکن است پزشکتان توصیه کند که مصرف داروهایتان را قطع کنید. او تأثیرات دارو بر جنین و خودتان را بررسی می‌کند. در بعضی موارد، امکان دارد پزشک براساس یک تحقیق ناتمام یا غیرقطعی و ناکافی، به تجویز یک دارو مجبور شود.
در دوران بارداری مصرف اکثر داروهای درمانی یا پیشگیری میگرن، باید قطع شود. زیرا مصرف آنها با نقص‌های مادرزادی نوزادان، رابطه مستقیم دارد. بقیه داروها با عوارض ثانویه‌ی بارداری مانند: سقط، خونریزی، یا عدم رشد جنین و رحم به صورت طبیعی مرتبط هستند.

درمان سریع میگرن‌های شدید

هدف از درمان سریع، متوقف ساختن سردرد، بعد از بروز اولین نشانه‌ها است.
مسکن‌ها؛ که دردهای حاد میگرنی کمک می را کاهش می‌دهند. این قرص ها عمومی بوده و کاربردشان فقط برای میگرن نیست.
• یکی از داروهای کم خطر در دوران بارداری استامینوفن است.
• داروهای NSAID مانند آسپرین که داروهای غیر محرک و بدون استروئید محسوب می‌شوند، در صورت مصرف، نزدیک به زمان بسته شدن نطفه، خطر خونریزی و سقط را به همراه دارند. مصرف آنها در سه ماهه سوم بارداری، باعث افزایش خطر فشار خون در جنین خواهد شد و مصرف آن نزدیک به موعد زایمان، به افزایش خونریزی در مادر، هنگام زایمان منجر می‌شود.
• تحقیقات، درباره خطرات اکثر داروهای NSAID شامل ناپروکسن و ایبوپروفن، که بدون نسخه قابل خریداری هستند، در دوران بارداری هنوز ادامه دارد.
• مصرف مسکن‌های حاوی نارکوتیک، که نوعی ماده مخدر هستند، توصیه نمی‌شود. مصرف این دارو در دوره‌های طولانی مدت، هم برای نوزاد و هم مادر خطر اعتیاد را به همراه دارد.
ارگوتامین‌ها؛ که فقط برای سردردهای میگرنی تجویز می‌شوند. اما مصرف این قرص‌ها نیز در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. مصرف آنها در سه ماهه اول بارداری، ریسک بروز نقص‌های مادرزادی را برای نوزاد بالا می‌برد. این قرص‌ها حتی ممکن است به تحریک انقباضات رحمی شدید منجر شده و درنتیجه نوزاد نارس و زودتر از موعد متولد شود.
تریپتان‌ها؛ که فقط برای میگرن تجویز می‌شوند. گفته می‌شود که این قرص‌ها باعث بروز نقص‌های مادرزادی نمی‌شوند. اما تا به امروز تمام تست‌ها فقط بر روی حیوانات بوده‌اند، درنتیجه نمی‌شود در این مورد نظر قطعی داد. روزنامه انجمن پزشکی آمریکا، در سال ٢٠٠٨ درباره مصرف همزمان این قرص‌ها و دو نوع از متداول‌ترین قرص‌های ضد افسردگی، هشدار داد:
• SSRI ها که از جذب دوباره سروتونین در مغز جلوگیری می‌کنند.
• SNRI ها که از جذب نوراپی نفرین در مغز جلوگیری می‌کنند
استفاده همزمان این داروها، باعث بروز شرایط خطرناکی در فرد می‌شود که به آن “سندروم سروتونین” می‌گویند.
داروهای دیگر؛ که برای ازبین بردن اثرات جانبی میگرن در دوران بارداری تجویز می‌شوند. مانند قرص‌های ضدتهوع که برای برطرف شدن حالت تهوع ناشی از میگرن تجویز می‌شود. اما مصرف اکثر داروهای مصرفی برای میگرن در دوران بارداری، به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند و امکان خطرناک بودن آنها برای جنین مشخص نیست.

درمان پیشگیرانه میگرن

اگر سردردهای شدید و حملات عصبی عودشونده به سراغتان می‌آیند، داروهای پیشگیری می‌توانند راهگشا باشند یا حداقل به کاهش درد کمک کنند. مصرف خیلی از این داروها، پیش از این برای مشکلات دیگری در دوران بارداری مانند فشار خون بالا بدون مشکل تشخیص داده شده است.
مشورت با یک متخصص مغز و اعصاب مجرب، در زمینه درمان میگرن در زنان باردار توصیه می‌شود. معمولاً کمترین مقدار مورد نیاز دارو برای کنترل سردرد شما تجویز می‌شود. داروهای بی خطری که برای میگرن تجویز می شوند، معمولاً شامل پروپرانولول یا لابتالول و وراپامیل هستند، که به ترتیب موجب ترشح فاکتور بتا آدرنالین و عدم جذب کلسیم در خون می‌شوند.
قبل از هرگونه مصرف دارو یا گیاهان دارویی در زمان بارداری، لازم است با پزشکتان مشورت کنید.

در صورت عدم توانایی در مصرف دارو و یا داشتن دلایل شخصی برای مصرف نکردن، وسیله‌ای وجود دارد که می‌تواند یاری‌رسان باشد. سفالی اولین دستگاه تأیید شده FDA می‌باشد که برای پیشگیری از میگرن در سنین بالای ١٨ سال کاربرد دارد. این دستگاه یک هدبند قابل حمل می‌باشد که بر روی پیشانی قرار گرفته و ضربه‌های الکتریکی به پوست وارد می‌کند. عصب‌های مربوط به میگرن با این کار تحریک می‌شوند. روزانه به مدت بیست دقیقه از این دستگاه استفاده می شود و روشن شدن آن، با احساس سوزش یا حالت ماساژ همراه است.

آیا داروهای ضد صرع بر بارداری تاثیر دارند؟

در گذشته به دلیل عدم آگاهی و پیش‌داوری‌های بدون پشتوانه‌ی علمی، افراد مبتلا به صرع از ازدواج و بچه‌دار شدن منع می‌شدند. اما پیشرفت علم و شناسایی انواع حملات صرعی و راه‌های تشخیص و درمان این بیماری، باعث شده چنین تفکری از بین برود. امروزه صرع چه در زنان و چه در مردان،‌ دیگر دلیلی برای بچه‌دار نشدن نیست. طی دهه اخیر زنان بسیاری با وجود ابتلا به صرع ، باردار شده و زایمان آنها بدون مشکل انجام شده است. با خواندن این مقاله افراد مبتلا و علاقه‌مند به بچه‌دار شدن می‌توانند اطلاعات خود را تکمیل کنند.

 

آیا صرع ارثی است؟

خیلی کم پیش آمده که صرع ارثی باشد. اما در صورت مبتلا بودن یکی از والدین یا هر دو، احتمال مبتلا شدن کودک به صرع 5 تا 20 درصد افزایش می‌یابد. البته ارث بردن به میزان حادی و نوع بیماری پدر یا مادر مبتلا به صرع وابسته است.
بطور کلی صرع به دو دسته تقسیم می‌شود، که عبارتند از:
• «صرع منتشر» یا «گرندمال»
• «صرع موضعی» یا «پارسیل»
صرع موضعی دو زیرشاخه با نام‌های صرع ساده (بدون بیهوشی) و صرع مرکب (همراه با بیهوشی) دارد. “صرع پارسیل مرکب”،شایع‌ترین نوع صرع در میان بزرگسالان می‌باشد. در صورت ابتلای یکی از والدین یا هر دو به صرع‌ منتشر، ریسک انتقال این بیماری به فرزند افزایش می‌یابد. البته بیشتر صرع‌های منتشر قابلیت درمان دارند و به ارث رسیدن آن به فرزند نگران‌کننده نیست!

آیا می توان با داشتن صرع باردار شد؟

بله امکان‌پذیر است. البته باید برنامه‌ریزی‌شده اقدام کرد. افراد مبتلا به صرع که قصد بارداری دارند، لازم است به نکات زیر توجه کنند:
۱ـ برای جلوگیری از مشکل‌های مغزی و عصبی، مصرف اسید فولیک باید چند ماه قبل از اقدام به بارداری شروع شود. معمولاً مصرف روزانه 5-1 میلی‌گرم اسیدفولیک توصیه می‌شود.
2ـ مصرف دارو در 3 ماهه اول بارداری باید با کمترین دوز باشد و مادر باردار از مصرف سیگار و الکل، به‌شدت منع می‌شود. سیگار و الکل نه تنها باعث افزایش بروز نقص‌های مادرزادی می‌شود، بلکه ریسک ابتلا به صرع در کودک را نیز بیشتر می‌کند. الکل از جفت عبور کرده و به مایع آمنیوتیک نفوذ می‌کند و میزان آن در این محدوده، حدود 10 بیشتر از میزان وجود آن در خون مادر است. محققان بعد از زیر نظر گرفتن 425 نفر 2 تا 49 سال که در دوران جنینی به سندرم جنین الکلی دچار بوده‌اند، متوجه ابتلای ۶ درصد این افراد به صرع شدندو در 12 درصد حداقل یک بار حمله صرع ‌دیده شده است. الکل بر رشد مغزی جنین هم می‌تواند اثر منفی بگذارد. مسمومیت ناشی از الکل در دوران جنینی قادر است به بروز نقص‌هایی در ناحیه جمجمه و صورت کودک منجر شده و عامل پایین بودن وزن نوزاد متولدشده باشد. اختلالات یادگیری، مشکلات قلبی، اختلالات رفتاری و نیز زبانی از جمله مشکلاتی است که در کودکانی که مادرشان در دوران بارداری الکل مصرف کرده‌اند، دیده شده است.

مصرف یا عدم مصرف داروهای ضد تشنج در بارداری

تشدید حملات صرعی در دوران بارداری به‌ندرت پیش می‌آید و تنها در 25 درصد زنان باردار این حملات دیده شده و در 65 درصد زنان مبتلا، بارداری بر صرع و تشنج بی‌اثر تشخیص داده شده و در 10 درصد حتی تعداد و شدت حملات تشنج کاهش پیدا کرده است. مصرف نکردن داروهای ضد تشنج از ترس آسیب رسیدن به جنین، دلیل اصلی بالاتر رفتن تعداد حملات در زمان بارداری است. در صورت مصرف مرتب داروها، تعداد حملات در دوران بارداری کاهش می‌یابد.

مصرف کدام یک از داروهای ضد صرع یا ضد تشنج در بارداری مجاز است؟

مشورت با پزشک در صورت لزوم تغییر و یا کاهش دوز داروهای ضد صرع ضروری است. به‌عنوان مثال مصرف داروهای ضد صرع مانند توپیرامات (Topiramate)، اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)، گاباپنتین (Gabapentin)، لوتیراستام (Levetiracetam) و لاموتریژین (Lamotrigine) در دوران بارداری خطر کمتری دارند و به نقص مادرزادی منجر نمی‌شوند.

مصرف کدام یک از داروهای ضد صرع یا ضد تشنج در بارداری غیر مجاز است؟

اما داروهایی مثل فنی‌توئین (Phenytoin)، فنوباربیتال (Phenobarbital)، والپروات (valproate) با نام‌های تجاری دپاکین و والپاکین و همچنین کاربامازپین (Carbamazepine) قادرند باعث نقص مادرزادی جنین به‌خصوص در ناحیه صورت، ستون‌ فقرات، قلب و دستگاه تناسلی جنین شوند. در برخی شرایط قطع مصرف قرص، برای مدت کوتاهی امکان‌پذیر است. اما باید توجه داشت که قطع داروهای صرع نباید بدون اجازه پزشک انجام گیرد، زیرا ریسک قطع ناگهانی داروهای ضد صرع در دوران بارداری بسیار بالا است.
برخی داروهای ضد صرع در دوران بارداری دارای عوارض بیشتری هستند و قادرند به نقص مادرزادی جنین منجر شوند، ممکن است در اثر مصرف داروهای ضد صرع مانند قرص کاربامازپین یا والپروئیک اسید در دوران بارداری و یا مصرف ترکیبی داروها، جنین به نقص‌های مادرزادی زیر دچار شود:
• رشد ناقص انگشتان یا ناخن
• شکاف کام و لب
• ناهنجاری‌های اسکلتی
• اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار)
• اختلالات دستگاه گوارش
• بیماری قلبی
افراد مبتلا به صرع که می‌خواهند باردار شوند، باید با پزشک‌شان مشورت داشته باشند تا نوع داروی مصرفی آنها را تغییر دهد. البته هنوز اطلاعات کافی در مورد تاثیر داروها بر جنین موجود نیست و در مورد خطرات قطعی آن نمی‌توان توضیح داد.

بهترین داروی ضد صرع در دوران بارداری

داروهای ضد صرع در هنگام بارداری، باعث افزایش متابولیسم ویتامین K در کبد می‌شوند. کمبود این ویتامین می‌تواند باعث تأخیر در انعقاد خون شده و به خونریزی در مغز جنین یا دیگر ارگان‌های او بعد از تولد منجر شود. بنابراین مصرف مکمل ویتامین Kبرای بانوان باردار مبتلا به صرع در هفته‌های پایانی بارداری توصیه شده است. نوزاد نیز به محض تولد این ویتامین تزریقی را باید دریافت کند.
مصرف داروهای ضد صرع مانند توپیرامات (Topiramate)، گاباپنتین (Gabapentin)، اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)،لوتیراستام (Levetiracetam) و لاموتریژین (Lamotrigine) در دوران بارداری خطری ندارند و به نقص مادرزادی منجر نمی‌شوند.

صرع و زایمان طبیعی

زایمان طبیعی برای مادر باردار مبتلا به صرع امکان‌پذیر است. اگر مادر مبتلا به صرع در طول انقباضات رحمی به حملات تونیک – کلونیک منتشر، مکرر و غیرقابل کنترل یا تشنج های مکرر دچار شود به‌طوری که توانایی زایمان طبیعی را نداشته باشد، باید سزارین شود.

آیا حملات صرع برای سلامت جنین خطرناک است؟

این مسئله به نوع صرع وابسته است. صرع‌های ساده، میوکلونی و متمرکز خطری ندارند، اما حملات تونیک – کلونیک و منتشر ممکن است برای جنین خطرناک باشد. زیرا اکسیژن رسانی به جنین را قطع می‌کند. در هر حال، قطع مصرف داروها در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. زیرا تکرر حملات به‌طور حتم برای جنین خطر بیشتری دارد.
آیا مصرف داروهای پیشگیری از حملات صرع به نقص‌های جنینی منجر می‌شود؟
گرچه براساس آمار، فرزندان افراد مبتلا به صرع در مقایسه با سایر افراد جامعه بیشتر به نقص‌های مادرزادی دچار می‌شوند، اما میزان نقص‌های قابل‌توجه تنها 2 تا 3 درصد می‌باشد و سایر عوارض قابل‌ اصلاح و درمان هستند. عیوب مادرزادی تنها به دلیل مصرف دارو ظاهر نمی‌شوند و معمولاً ناشی از عادات نادرست دیگری مثل مصرف الکل و سیگار می‌باشد.

آیا می توان با وجود صرع شیردهی انجام داد؟

براساس توصیه‌ی متخصصان، حتی با وجود خطرات احتمالی و تشنج در مادر مبتلا به صرع، حتماً شیردهی مشکلی ندارد. البته تمام داروهای ضد صرع از شیر عبور می‌کنند، اما غلظت آنها ضعیف است بر جنین و تاثیری ندارد. تنها برخی داروها که میزان غلظت آنها در خون و شیر مادر برابر است می‌توانند دردسرساز شوند. بنابراین باید از همان ابتدا نوزاد زیر نظر گرفته شده و با مشاهده علائمی مثل مک زدن‌های ضعیف، خواب آلودگی شدید یا شلی و سستی عضلات، شیردهی قطع شود.

روش جلوگیری از بارداری در زنان مبتلا به صرع

برخی داروهای ضد صرع بر روی جذب داروهای پیشگیری از بارداری اثر می‌گذارند. به این داروها القا کننده های آنزیم های کبدی گفته می‌شود و قادرند باعث تسریع برخی روندها در سلو‌ل های کبدی شوند. از جمله این داروها می‌توان به اکس کاربازپین (Oxcarbazepine)، کاربامازپین (Carbamazepine)، فنوباربیتال (Phenobarbital) و توپیرامات (Topiramate) اشاره کرد. اگر همزمان با داروی پیشگیری از بارداری از این داروهای ضد صرع استفاده شود باید به پزشک خود اطلاع داده و به موارد زیر را جدی گرفت:
1- اگر از قرص جلوگیری برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنید، دوز استروژن آن باید حداقل 50 میکروگرم باشد، یعنی مقداری که بالاتر از حد معمول است. در عین حال توصیه می‌شود از یک روش کمکی دیگر مانند کاندوم هم استفاده شود.
2- مصرف قرص پروژسترون می‌تواند خطرناک باشد.
3- مصرف کپسول کاشتنی پروژسترون یا کپسول زیرپوستی توصیه نشده است.
4- اگر از روش جلوگیری اورژانسی استفاده کردید، دقت داشته باشید که دوز لوونورژسترل (Levonorgestrel) آن باید از 3 میلی‌گرم بیشتر باشد.

آیا  افراد دچار به سردرد، به آرتریت تمپورال مشکوک هستند؟

آرتریت تمپورال به التهاب شریان‌های سر و گردن گفته می‌شود. در بیشتر موارد، شریان‌هایی که از شقیقه‌ها عبور می‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. از این رو نام این التهاب، آرتریت تمپورال است. این بیماری را با نام‌های آرتریت سلول غول پیکر (GCA)، آرتریت جمجمه، و نیز بیماری هورتون می‌شناسند. این بیماری در برخی موارد می‌تواند شریان‌های متوسط ​​و بزرگ در بازوها، شانه‌ها و سایر قسمت‌های بدن را درگیر کند.

 

آرتریت تمپورال به تورم و آسیب دیدن رگ‌های خونی منجر می‌شود و انتقال خون به مغز و سایر قسمت‌های بدن را دشوار می‌کند. این روند می‌تواند به مشکلات جدی مانند سکته و کوری منجر شود.

از آنجایی که علائم آرتریت تمپورال با بسیاری از بیماری‌های دیگر مشترک است، تشخیص آن حتماً باید توسط متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد.

خوشبختانه، آزمایش‌های خاصی برای تشخیص این بیماری و رد کردن بسیاری از بیماری‌های دیگر دارای نشانه های مشابه مانند میگرن وجود دارد. آزمایش خون، معاینه فیزیکی، بیوپسی، سونوگرافی از جمله این آزمایش ها می‌باشد. MRI‌ هم برای تشخیص این نوع آرتریت راهگشا است.

نشانه‌ها و علائم آرتریت تمپورال

آرتریت تمپورال ممکن است برای هر فردی دارای نشانه‌های متفاوت باشد. با این حال در اکثر موارد شاهد علائم زیر هستیم:

• سردردی که به شقیقه‌ها یا پشت سر می‌زند
• گرم شدن یا تورم شقیقه‌ها، پوست سر یا گردن
• حساسیت به لمس و درد در پوست سر، شقیقه‌ها یا گردن
• علائم مشابه آنفلوانزا، مانند تب، کاهش اشتها، احساس خستگی یا ضعف
• تغییر در بینایی، نظیر دوبینی و یا از بین رفتن کامل قدرت بینایی
• درد در فک و زبان، مخصوصاً هنگام جویدن یا باز کردن فک
• سرگیجه یا از دست رفتن تعادل و هماهنگی بدن
• درد و یا سفتی در گردن، شانه‌ها و یا مفصل ران.

این علائم در واقع به علائم polymialalgia rheumatica شناسایی می‌شوند. که در حدود نیمی از همه افراد مبتلا به آرتریت تمپورال مشاهده شده.

دلایل و عوامل خطر

علت دقیق آرتریت تمپورال شناسایی نشده است. اما متخصصان بر این باورند که سلامت سیستم ایمنی بدن می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. در موارد نادر، عفونت شدید خاص و یا مصرف دوزهای زیاد آنتیب‌یوتیک می‌تواند مسبب بروز این بیماری باشد.

عوامل بروز این بیماری عموماً عبارتند از:

• داشتن جنسیت زن
• سن بالای ۵۰ سال
• یائسگی زودرس (قبل از ۴۳ سالگی)
• داشتن شاخص توده بدنی کم (BMI)
• نژادهای شمال اروپا یا اسکاندیناوی
• داشتن درد روماتیسمی پلی میالژی
• سیگار کشیدن یا سابقه مصرف دخانیات
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری

روش‌های درمانی متعارف آرتریت تمپورال

به محض مشکوک شدن پزشک به وجود آرتریت تمپورال، ممکن است دوز بالایی از استروئیدها را تجویز کند. بعد از طی شدن دوره درمان، دوز پایین‌تری از استروئیدها تجویز می‌شود که ممکن است دوره مصرف آن چند ماه تا یک سال یا بیشتر به طول بی‌انجامد. این داروها نقش ضدالتهاب دارند و می‌توانند از ایجاد آسیب بیشتر به رگ‌های خونی جلوگیری کنند.

تداوم مصرف استروئیدها تا زمانی که پزشک دستور می‌دهد، الزامی است. زیرا این دارو از بروز عوارض جدی مانند سکته مغزی، از دست دادن قدرت بینایی  و مرگ جلوگیری می‌کند. با از بین رفتن علائم، امکان کاهش دوز مصرف دارو به تدریج وجود دارد. این بیماری در بعضی از افراد برگشت ناپذیر است. اما در بعضی دیگر علائم برگشته و  مصرف مجدد دارو برای آنها الزامی است.

بسته به وضعیت سلامت کلی بدن و نوع استروئیدی که تجویز شده، داروهای زیر نیز ممکن است جویز شوند:

• آسپرین برای رقیق کردن خون. این دارو جریان خون را در شریان‌های تنگ شده راحت‌تر می‌کند.
• داروهای مورد استفاده برای سرکوب سیستم ایمنی بدن
• مهار کننده پروتون-پمپ برای جلوگیری از عوارض جانبی داروهای آسپیرین یا داروهای مشابه دارای عوارض گوارشی
• درمان ضد پوکی استخوان برای مبارزه با عوارض جانبی بعضی از داروهای آرتریت تمپورال

۶ درمان طبیعی برای کاهش علائم آرتریت تمپورال

درمان آرتریت تمپورال قادر است باعث بهبود سلامت رگ‌های خونی شود. با این حال، داروهای مصرفی برای این بیماری می‌توانند مشکلاتی را به‌وجود بیاورند. خوشبختانه با رعایت نکات زیر می‌شود علائم این بیماری را کنترل کرده و عوارض جانبی دارو را کاهش دهید.

• ورزش و تغذیه مناسب

آرتریت تمپورال نوعی بیماری است که بر روی عروق خونی و توانایی خون برای عبور از عروق اثر می‌گذارد. ورزش برای مبارزه با بسیاری از عوارض جانبی داروهای آرتریت تمپورال یاری‌رسان است. همچنین سلامت کلی بدن را بهبود می‌بخشد.

همچنین، با رعایت رژیم غذایی سالم می توان مواد مغذی را که از طریق داروها از بدن خارج شده‌اند جبران کرد. این رژیم حتی قادر است با التهاب مبارزه کند.

با رعایت این نکات می‌توان سلامت رگ‌های خونی را با وجود آرتریت تمپورال به طور طبیعی بهبود بخشید:

• ورزش را به‌آرامی شروع کنید. احساس درد یا سفتی در بعضی افراد مبتلا در هنگام فعالیت بدنی رایج است. برای داشتن برنامه ورزشی مناسب خود با دکتر مشورت کنید.
• تمرینات هوازی باعث می شود زیاد نفس بکشید و به‌همین خاطر مفید هستند. شنا کردن و قدم زدن تمرینات سبکی هستند که برای بهبود سلامت استخوان و رگ‌های خونی پیشنهاد می‌شوند. با این ورزش‌ها می توانیم فشار خون را در یک محدوده سالم نگه داشته، قند خون را کنترل کنیم و قلب و ریه‌های سالمی داشته باشیم. به‌علاوه این ورزش‌ها برای بهبود خلق و خوی نیز مناسب هستند.

• رژیم غذایی

به‌توصیه‌ی متخصصان انجمن قلب آمریکا، یک رژیم غذایی کلی باید بر روی موارد زیر تمرکز داشته باشد:

• مصرف لبنیات کم چرب
• مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات
• مصرف حبوبات، آجیل و دانه‌های سبوس‌دار
• مصرف پروتئین کم‌چرب مانند ماهی و مرغ بدون پوست
• محدود کردن مصرف شیرینی، گوشت قرمز، چربی‌های ترانس و اشباع‌شده و نوشیدنی‌های شیرین
• مصرف روغن‌های گیاهی (به غیر از نارگیل)

• محدود کردن مصرف الکل

مصرف بیش از حد الکل قادر است بر روی سلامت قلب و رگ‌های خونی تاثیر منفی بگذارد. همچنین ممکن است با برخی از داروهای مورد استفاده برای آرتریت تمپورال، مانند متوترکسات، leflunomide  و azathioprine دارای تداخل باشد. الکل همچنین می‌تواند تراکم استخوان را کاهش دهد. کاهش تراکم استخوان یکی از اثرات جانبی استروئیدهای مورد استفاده برای درمان آرتریت تمپورال است.

• ترک سیگار

سیگار کشیدن، باعث افزایش خطر ابتلا به آرتریت تمپورال می‌شود. با این حال بلافاصله پس از ترک سیگار، به‌سرعت سلامت رگ‌های خونی را می‌توان بازیافت.

• محافظت از استخوان‌ها

استفاده طولانی مدت از استروئیدها می‌تواند به ایجاد ضعف در استخوان‌ها منجر شود. با رعایت رژیم غذایی غنی از مواد زیر می توان استخوان‌ها را سالم نگه داشت:

• کلسیم
• منیزیم
• ویتامین D
• ویتامین K
• پتاسیم

این مواد مغذی در غذاهای غنی‌شده و همچنین مواد زیر پیدا می‌شوند:

• کنسرو ماهی بدون استخوان
• محصولات لبنی کم چرب
• سبزیجات
• ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد و ماهی تن
• میوه‌های خشک مانند آلو و کشمش
• چغندرقند، سیب زمینی و گوجه‌فرنگی
• آناناس، پاپایا، مرکبات، فلفل دلمه‌ای، انواع توت‌ها و کلم بروکسل

پرهیز از مصرف کافئین، الکل و نوشیدنی‌های گازدار نیز باید جدی گرفته شود. مصرف ۸۰۰ واحد ویتامین Dو ۱۲۰۰ میلی گرم مکمل کلسیم در روز توسط متخصصان کلینیک مایو برای زنان ۵۰ سال به بالا پیشنهاد شده.

• جلوگیری از بیمار شدن

• مصرف بعضی از داروهای تجویزی برای آرتریت تمپورال، ضعف سیستم ایمنی بدن شما را در پی دارند. برای جلوگیری از ابتلا به بیماری، این نکات را رعایت کنید:
• شستن دست‌ها قبل از غذا، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و بعد از قرار گیری در مکان‌های عمومی توصیه می‌شود.
• با افراد مبتلا به بیماری‌های مسری مانند سرماخوردگی در تماس نباشید.
• تمیز نگه داشتن مناطقی که دست زیاد با آن ها در تماس است بسیار اهمیت دارد. این مناطق شامل موس و کیبورد کامپیوتر، کنترل تلویزیون، دستگیره‌های در، سوئیچ، گوشی تلفن و سایر نقاطی است که دست‌ها اغلب با آن ها در تماس هستند.
• در مورد مکمل‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی مشورت با پزشک ضروری است. مکمل هایی مانند گلبرگ، اکیناسه، زنجبیل، نقره کلوئیدی، ویتامین D و … را بیشتر مصرف کنید. با این حال، توجه داشته باشید که برخی از گیاهان و مکمل های تقویت کننده ایمنی باعث غلظت خون شده و عروق خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهند یا ممکن است با داروهای مصرفی تداخل داشته باشند.
• در فصولی که بیماری‌های مسری شایع است زیاد در مکان‌های عمومی تردد نکنید.

کاهش التهاب

التهاب همانطور که در بسیاری از مشکلات عروقی و بیماری‌های دیگر تأثیرگذار است، در آرتریت تمپورال نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. استراتژی های غذایی زیر توسط متخصصان برای مبارزه با التهاب پیشنهاد شده است.

مصرف مواد غذایی زیر:

• تمام سبزیجات و میوه‌ها
• دانه‌های سبوس‌دار
• میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ
• لوبیا و حبوبات، تخم مرغ، مرغ بدون پوست، ماهی،
• غذاهای غنی از امگا ۳ مانند ماهی تن، ماهی آزاد، آجیل، آووکادو، روغن زیتون و تخم کتان

محدود کردن این غذاها:

• گوشت‌های پردازش‌شده
• گوشت‌های پرچرب مانند سوسیس، بیکن و استیک
• نشاسته‌های تصفیه‌شده مانند برنج سفید و نان سفید
• غذاهایی دارای چربی اشباع‌شده مانند لبنیات پرچرب، کره، پنیر، پوست روی مرغ و گوشت قرمز
• قندها و غذاها یا نوشیدنی‌های شیرین
• چربی ترانس

به محض تشخیص آرتریت تمپورال، باید درمان را شروع کرد. اکثر افراد پس از چند روز متوجه بهبود علائم خود می‌شوند.

سردرد ناشی از آرتریت تمپورال دارای علائم زیر است:

• تورم
• درد
• خفقان
• حساسیت به نور
• افزایش حرارت سر
• سرگیجه
• تغییرات بینایی

هم‌زمان با شروع مصرف استروئیدها، می توانید روش‌های زیر رابرای تسکین سردرد به کار بگیرید:

• مصرف مکمل‌های منیزیم و ویتامین B
• اجتناب از محرک‌های سردرد

عوامل محرک عبارتند از:

• کافئین
• تغییرات هورمونی
• الکل
• پنیر
• شکلات
• استرس یا اضطراب
• مصرف بیش از حد داروهای خاص
• بوهای قوی
• تغییرات آب و هوایی
• نور زیاد یا صداهای بلند
• کم‌آبی یا گرسنگی
• فعالیت بیش از حد
• مکمل‌های غذایی
• بی‌خوابی

کیست آراکنوئید و ارتباط آن با مایع مغزی‌نخاعی

کیست آراکنوئید نوعی کیست است که بیشتر در سر تشکیل می‌شود، اما امکان ایجاد آن در اطراف نخاع نیز وجود دارد. نام این کیست آراکنوئید است، چون در فضای بین مغز، ستون فقرات و غشاء آراکنوئید ایجاد می‌شود. غشا آراکنوئید یکی از سه لایه غشایی می‌باشد که مغز و ستون فقرات به‌وسیله‌ی آن احاطه شده است. رشد این کیست اغلب بین مغز و جمجمه و یا فضاهای اطراف مغز تحت عنوان شکمچه مغز صورت می‌گیرد.

 

پرکننده‌ی کیست های آراکنوئید اغلب مایع مغزی نخاعی (CSF) می‌باشد CSF .مایع طبیعی و محافظت‌کننده در بدن است که مغز و ستون فقرات توسط آن احاطه شده است. دیواره‌های موجود دور این کیست اجازه‌ی تخلیه‌ی این مایع به سیستم CSF را نمی‌دهند و این قضیه باعث انباشته شدن مایع مغزی نخاعی در این کیست‌ها می‌شود.

کیست آراکنوئید در کودکان معمولاً مادرزادی است. این نوع را‌ کیست‌ آراکنوئید اولیه می‌نامند. به کیست‌هایی که در مراحل بعدی زندگی در سر ایجاد می‌شوند، کیست‌های ثانویه می‌گویند. کیست‌های اولیه آراکنوئید شایع‌تر از کیست های ثانویه آراکنوئید هستند.

کیست آراکنوئید چیست؟

همان‌طور که گفته شد، کیست‌های اولیه آراکنوئید در نتیجه اختلالات رشدی در مغز و نخاع به‌وجود آمده و از بدو تولد با فرد همراه هستند. در واقع این نوع کیست‌ها در طول هفته های اولیه بارداری ایجاد می‌شوند. کیست‌های ثانویه آراکنوئید اغلب بر اثر مننژیت، آسیب دیدگی سر، تومور و یا در نتیجه جراحی مغز به‌وجود می‌آیند. محل تشکیل اکثر کیست‌های آراکنوئید در خارج از لوب تمپورال مغز در منطقه‌ای از جمجمه تحت عنوان حفره جمجمه می‌باشد. کیست‌های آراکنوئید که در نخاع شکل می‌گیرند کمتر شایع هستند. اندازه و محل کیست، به عنوان عاملی برای زمان شروع و نوع علائم شناخته می‌شود.

علائم کیست آراکنوئید قبل از ۲۰ سالگی و اغلب در اولین سال زندگی، خود را نشان می‌دهند. اما در برخی از افراد مبتلا به کیست‌های آراکنوئید هرگز علائمی وجود ندارد. طبق گزارش ارائه شده توسط National Organization for Rare Disorders  امکان ابتلا به این کیست‌ها در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است.

نشانه‌های وجود کیست آراکنوئید در سر

کیست‌های آراکنوئید اغلب بی‌نشانه بروز می‌کنند. یعنی وجود آنها در سر، از روی ظاهر مشهود نیست. در نتیجه، اکثر افراد مبتلا تا وقتی که به دلایلی از قبیل آسیب‌های وارده به سر معاینه نشده‌اند، متوجه وجود آن‌ها نخواهند شد.

گاهی کیست‌های آراکنوئید با علائمی همراه هستند. بسته به انداره و محل این کیست، علائم متفاوت هستند. برای مثال، در صورت فشار آوردن کیست بر روی اعصاب یا مناطق حساس مغز یا نخاع ، امکان دارد شاهد علائمی در بدنتان باشید. در صورت قرارگیری این کیست در مغز، بروز یک یا چند مورد از علائم زیر امکان‌پذیر است:

• سردرد
• حالت تهوع
• سرگیجه
• بی حالی
• استفراغ
• مشکلات شنوایی، دیداری و حرکتی
• تشنج
• مشکلات مربوط به تعادل
• زوال عقل
• تاخیر در رشد

درصورت قرارگیری این کیست در ستون فقرات، ممکن است شاهد علائمی مانند موارد زیر باشید:

• درد کمر
• ضعف یا اسپاسم ماهیچه‌ها
• اسکولیوز
• ایجاد مشکل در کنترل مثانه یا روده
• بی حسی یا سوزش بازوها یا پاها

در صورت داشتن این علائم، مشورت با پزشک متخصص مغز و اعصاب ضروری می‌باشد.

دلایل شکل‌گیری کیست آراکنوئید:

علت دقیق شکل گیری کیست‌های آراکنوئید در بدن تشخیص داده نشده است. محققان بر این باورند که ناهنجاری‌های رشدی ناشی از پارگی غشاء عنکبوتیه یا تقسیم غیرقابل توضیح عامل اصلی بسیاری از کیست‌های آراکنوئید می‌باشند. طبق ادبیات پزشکی، کیست‌های آراکنوئید ارثی می‌باشند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی نقش ژنتیک در ایجاد برخی از کیست‌های آراکنوئید است.

در برخی از موارد، کیست آراکنوئید در حفره وسط و همراه با توسعه نیافتگی (هیپوپلازی) و یا فشرده شدن لوب تمپورال اتفاق می‌افتد. نقش ناهنجاری لوب تمپورال در ایجاد این کیست‌ها در حفره میانی شناسایی نشده است.

این نوع کیست‌ها و برخی عوارض مربوط به آنها امکان دارد در اثر آسیب دیدگی ایجاد شوند. تروما می تواند باعث نشت مایع داخل کیست به نواحی دیگر (به عنوان مثال، فضای زیرآراکنوئید) شود. امکان پاره شدن و خونریزی عروق خونی روی سطح کیست وجود دارد. درصورت خونریزی یکی از رگ‌های خونی خارج از کیست، امکان بروز هماتوم وجود دارد. خونریزی داخل کیست و هماتوم، ممکن است علائمی ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه و همچنین فشرده شدن بافت عصبی را به‌همراه داشته باشد.

رشد غیر طبیعی مغز و ستون فقرات جنین در رحم مادر معمولاً منجر به کیست‌های اولیه یا مادرزادی می‌شود. علت دقیق رشد غیر طبیعی مغز در این جنین‌ها نامعلوم است اما امکان دارد ژنتیکی باشد. کیست‌های ثانویه یا کیست‌های غیر آکریوژنیک، می توانند به دلایل زیر اتفاق بیفتند.

• آسیب دیدگی سر یا نخاع
• تومور
• مننژیت
• عوارض جراحی انجام شده بر روی مغز و نخاع

روش‌های تشخیص

کیست‌های آراکنوئید اغلب به صورت تصادفی تشخیص داده می‌شوند. این تشخیص ممکن است بر اساس معاینه کامل بالینی، سابقه پزشکی بیمار و انواع آزمایش‌های تخصصی، به ویژه مطالعات تصویربرداری پیشرفته مانند توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) صورت گیرد. با استفاده از سی تی اسکن و MRI می توان کیست‌های آراکنوئید را تشخیص داده و یا تأیید کرد. در طول CT اسکن، یک کامپیوتر و اشعه ایکس، از ساختار بافت مغز تصاویر مقطعی تهیه می‌کنند. در طول MRI، یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌های درمان

همان‌طور که گفته شد، بیشتر کیست‌های آراکنوئید به صورت تصادفی به‌وجود می‌آیند و به مرور زمان دچار به تغییر اندازه نمی‌شوند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که صبر کنید. در صورت عدم وجود علائم، ممکن است درمان ضرورت داشته باشد و افراد مبتلا امکان دارد به صورت دوره‌ای تحت نظارت قرار بگیرند.

روش درمان بستگی به عوامل زیر دارد:

• وجود یا عدم وجود علائم
• اندازه کیست
• محل کیست در داخل جمجمه

روش درمانی craniotomy fenestration

در روش درمانی craniotomy fenestration، برای دسترسی جراح به کیست یک بخش از جمجمه برداشته می شود تا تخلیه‌ی مایع مغزی نخاعی به فضای زیر عنکبوتیه که در آن مایع دوباره جذب می‌شود انجام گیرد. در بعضی از موارد امکان دارد یک دستگاه (شنت) در کیست توسط جراح برای تخلیه مایع به داخل سیستم بطن مغز کار گذاشته شود. این دستگاه عمل تخلیه کیست را انجام داده و باعث ایجاد یک گذرگاه مناسب برای تخلیه مایع مغزی نخاعی و گردش آن می‌شود.

با پیشرفت‌هایی که جدیداً در عمل جراحی پایه مغز و اعصاب به وجود آمده، این روش‌های سنتی به تکنیک های اندوسکوپی کامل تبدیل شده‌اند. این روش‌ها در کوتاه ترین زمان انجام گرفته و با بهترین نتایج، کمترین عوارض و سریع ترین زمان ریکاوری همراه می‌باشند.

درمان کیست های آراکنوئید ستون فقرات با جراحی (برداشتن کیست) نیز امکان‌پذیر است. در این شرایط جراحی به طور کلی به از بین رفتن علائم می‌پردازد. در برخی موارد، امکان انجام جراحی برای کیست‌های نخاعی وجود ندارد. در چنین مواردی، ایجاد شنت یا روزنه کیست برای تخلیه مایع ضرورت دارد.

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم (فاسیکولاسیون)، عوامل و نحوه‌ی درمان

فاسیکولاسیون یا سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم که تحت عنوان ماهیچه‌لرزه هم شناخته می‌شود،  دارای علائمی از قبیل لرزش عضلانی، بی‌حسی یا مورمور شدن در یک یا چند عضله می‌باشد.

 

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد و امکان دارد در تشخیص آن دچار اشتباه شده و با اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا همان بیماری لوژیگر اشتباه گرفته شود. با توجه به عوارض مشابه، برای تشخیص و تعیین نهایی عارضه باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد. درمان پرش عضلانی بر کنترل نشانه‌ها و کاهش سطح استرس و فشار ناشی از آن برای بهبود کیفیت زندگی فردی، متمرکز است.

سندرم  پرش عضلانی خوش‌خیم چیست؟

سندرم ماهیچه‌لرزه منجر به احساس پرش و تکان و یا بروز بی‌حسی‌هایی در عضلات فرد می‌شود. لرزش عضلانی امری طبیعی است و برای هرکس پیش می‌آید. از نمونه‌های شایع آن، لرزش پلک چشم و یا عضلات پا را می‌توان نام برد. در نمونه بی‌خطر، سرعت این لرزش به قدری زیاد است که فقط توسط خود فرد حس می‌شود اما حرکتی در روی عضلات به چشم نمی‌آید.

عضلات متشکل از بافت‌های عضلانی و فیبرهای عصبی هستند که باهم باعث تحرک این بخش از بدن می‌شوند. پرش عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که در میان کار این دو بخش عضلات اختلالی صورت بگیرد. در واقع این عارضه خارج از کنترل مغز است به‌نحوی که نتیجه این تحرکات غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود.

افراد مبتلا به سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم این حرکات و مورمور شدن را به‌طور مداوم در یک یا بیش از یک عضله حس می‌کنند. این مشکل درنهایت می‌تواند مزمن شود به‌طوری‌که موقتاً ازبین رفته و بعد از مدتی بازگردد. این تحرکات ناخوشایند ممکن است به‌طور تصادفی در هر یک از عضلات پیش آمده و با مرور زمان وخیم‌تر شود.

عوامل

سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم بیماری‌ای نادر است و در حال حاضر علت اصلی آن قابل تشخیص نیست. اما طبق یک نظریه می‌تواند به عفونت‌های ویروسی مرتبط باشد.

مصرف داروهای آلرژی‌زا امکان دارد حتی بدون ابتلا به این نوع از سندرم به پرش عضلانی منجر شود.

داروهایی زیر می‌توانند باعث بروز سندورم پرش‌لرزه شوند:

• کلرفنیرامین
• Pseudoefhedrine
• درامامین
• دیفن هیدرامین (بنادریل)
• بتا آگونیست‌ها
• متیل فنیدات (ریتالین)
• نورتریپتیلین (پامولور)

با قطع مصرف داروهای فوق، این لرزه‌ها معمولاً متوقف‌شده و فرد دیگر دچار سندرم ماهیچه‌لرزه نخواهد شد. سندرم پرش عضلانی همچنین می‌تواند در نتیجه‌ی زخم و ضربه خوردن اتفاق افتاده و یا نشانه‌ای از اضطراب یا افسردگی باشد. این لرزش‌ها همچنین امکان دارد با دیگر بیماری‌های مرتبط با استرس مانند سردرد، سندرم روده تحریک‌پذیر و سوزش سردل در ارتباط باشد.

کمبود بعضی از مواد معدنی مانند منیزیم یا کلسیم ممکن است باعث لرزش ماهیچه شود. برخی دیگر از عوامل زیر نیز در بروز این بیماری مؤثر هستند.

• نوشیدن الکل
• تمرین‌های ورزشی دشوار
• خستگی
• مصرف کافئین
• سیگار کشیدن

نشانه‌ها

نشانه‌های سندرم ماهیچه‌لرزه خوش‌خیم امکان دارد در هر فرد متفاوت باشد اما نشانه‌ی مشترک در اکثریت آن‌ها، لرزش مداوم یک یا دو عضله در بدن می‌باشد. امکان بروز این لرزش در هر جای بدن وجود دارد اما معمولاً این لرزش‌ها برای مدت طولانی در یک نقطه متمرکز می‌شوند.

این لرزش‌ها را بیشتر در زمان استراحت می‌توان تشخیص داد و در برخی مواقع درد یا ضعف نیز در نواحی لرزش حس می‌شود.

طبق یک گزارش، پرش عضلانی برای حدود 70 درصد از افراد اتفاق افتاده و ممکن است با درد، بی‌حسی و لرزش‌های کوچک همراه باشد.

شواهدی برای ارتباط استرس و اضطراب با این بیماری وجود ندارد، اما با این وجود بسیاری از افراد استرس روزمره را دلیل وخیم‌تر شدن شرایط خود گزارش کرده‌اند. لرزش، نشانه‌ی مشترک تمام افراد مبتلا به این بیماری است. با این حال می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

• خارش عضلات
• ناتوانی در ورزش کردن
• سفتی
• حرکت ناگهانی و یا غیرارادی عضلات فرد
• خستگی جامع
• نشانه‌های اضطراب مانند سردرد، تنگی نفس و گرفتگی گلو

تشخیص

برای تشخیص سندروم پرش عضلانی خوش‌خیم، دکتر مجموعه موارد متعددی را در شما مورد بررسی قرار می‌دهد. ممکن است برای واکنش‌پذیری و سرعت عمل تاندون‌ها آزمایش‌هایی تجویز شده و در مورد سوابق پزشکی، دارویی، شخصی و سطح استرس،‌ سؤالاتی از شما پرسیده شود. بررسی‌هایی نیز بر روی توانایی و مقاومت عضلات انجام خواهد شد. در دیگر بررسی‌ها نیز ارتباط و یا نقش دیگر اختلالات مانند MS در این عارضه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

اگر دکتر متوجه وخامت اوضاع شود، ممکن است ارزیابی کارآمدی جریان خون، ارزیابی‌های عصبی و الکترومیگورافی نیز برای شناسایی آسیب‌های عصبی، ضروری باشد. سندرم پرش عضلانی خوش‌خیم با آسیب عصبی ارتباطی ندارد اما با شناسایی آن می‌توان وجود دیگر اختلالات را تشخیص داد.

درمان سندرم پرش عضلانی

به‌محض تشخیص این بیماری، تمرکز درمان بر روی نشانه‌ها قرار می‌گیرد. در حال حاضر برای از بین بردن نشانه‌ها روش درمان دائمی و قطعی موجود نیست. با این‌حال تجویز درمان‌های دارویی برای رفع گرفتگی و لرزش می‌تواند راهگشا باشد. برخی آرام‌کنندگان عضلات و داروهای ضدالتهاب در تسکین درد و خستگی و درمان التهاب، می‌توانند مفید باشند. مصرف مکمل‌ها در صورت شناسایی کمبود مواد معدنی، ممکن است توسط پزشک توصیه شود.

با توجه به ارتباط بین این سندرم و اضطراب و استرس، افراد مبتلا بایستی تا حد ممکن میزان فشار روانی و ذهنی روزمره را کاهش دهند.

استفاده از روش‌های زیر برای کاهش استرس و اضطراب توصیه می‌شود.

• وقت گذراندن با گل و گیاه و یا حیوانات خانگی
• مدیتیشن با استفاده از یوگا یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش
• مصرف مواد پروبیوتیک که در کفیر، ماست، کرفس و کلم ترش وجود دارد.
• داشتن برنامه غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی

درمان سندرم پرش‌لرزه خوش‌خیم شاید چالشی بزرگ باشد، اما تغییر سبک زندگی در کنترل آن می‌تواند مؤثر واقع شود.

اسکیزوفرنی و چالش‌های زندگی با توهم و هذیان

اسکیزوفرنی، اختلالی روانی است که بروز آن در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی رایج است. از مشخصات این بیماری، توهم، وهم و مشکلات شناختی دیگر را می‌توان نام برد. اسکیزوفرنی گاهی تا پایان عمر گریبان‌گیر فرد است. در ادامه‌ی این مقاله به دلایل، نشانه‌ها و درمان اسکیزوفرنی خواهیم پرداخت.

 

دلایل بیماری اسکیزوفرنی و کنترل آن

بیشترین آسیب اسکیزوفرنی در سنین ۱۶ تا ۳۰ سالگی اتفاق می‌افتد و علائم این بیماری در مردان در سن کمتری نسبت به زنان بروز می‌کند. در خیلی از موارد، پیشرفت اسکیزوفرنی به‌قدری آهسته است که فرد تا سال‌ها متوجه علائم خود نمی‌شود. اما در مواردی هم پیشرفت بیماری فرد می‌تواند ناگهانی و به سرعت اتفاق بیفتد. حدود 1 درصد از بزرگسالان جهان به اسکیزوفرنی دچار هستند. کارشناسان بر این باورند که اسکیزوفرنیا می‌تواند گاهی جنبه‌های بیماری‌های مختلف را در غالب یک بیماری جمع کند. نشانه‌ها شامل توهم، تصورات و افکار ناخوشایند می‌باشد و تنها زمانی قابل تشخیص است که تشخیص بیماری دیگری رد شده باشد.

علائم بیماری اسکیزوفرنی

بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا، به دلیل ناتوانی در مراقبت از خود نیازمند نگهداری و حمایت از طرف دیگران هستند؛ بسیاری نیز در مقابل درمان مقاومت داشته، معترض هستند و وجود مشکل در خود را انکار می‌کنند. در برخی بیماران نشانه‌ها واضح است، اما در موارد دیگر تا زمانی که آنها اختلالی را احساس نکرده‌اند، خوب و بدون مشکل به نظر می‌رسند. علائم و نشانه‌های اسکیزوفرنی در افراد مختلف به‌طور متفاوت بروز می‌کند.

 علائم بیماری به چهار دسته تقسیم می شوند:

• علائم مثبت : که به عنوان علائم روانی هم شناخته می‌شود. به عنوان مثال توهمات و اعتقادات غلط و دروغین را می‌توان نام برد.
• علائم منفی : اشاره به عناصری دارد که از فرد گرفته می‌شود. به عنوان مثال، عدم انگیزه یا عدم تجلی حالات چهره را می‌توان نام برد.
• علائم شناختی : بر فرآیندهای فکر شخص اثر می‌گذارد و علائم مثبت یا منفی را شامل می‌شود، به عنوان مثال، ضعف در تمرکز علامتی منفی محسوب می‌شود.
• علائم عاطفی : به‌طور معمول علائم منفی مانند بی احساسی را شامل می‌شود.

علائم اصلی اسکیزوفرنی

توهم و هذیان از نشانه‌های اصلی بیماری اسکیزوفرنی می‌باشند.

در زیر لیستی از علائم اصلی اسکیزوفرنی ارائه شده است:

۱ـ توهمات

شنیدن صداهایی که در واقعیت وجود ندارد.  این امر برای آنها از احساس یا دیدن، بوییدن و مزه بیشتر شایع است، اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی عموماً دارای تجربه‌های متنوعی از توهمات هستند.

۲ـ هذیان

بیمار اعتقادات دروغین مانند مانند توهمات عرفانی و شکوه و عظمت یا توهمات آزار و اذیت را از خود ارائه می‌دهد. آنها گاهی احساس می‌کنند تحت کنترل هستند یا از قدرت و توانایی فوق‌العاده‌ای برخوردارند.

۳ـ عدم انگیزه

بیمار دچار بی‌انگیزگی شده و فعالیت‌های روزمره، مانند پخت و پز و شستن را نادیده می‌گیرد. بیان ضعیف احساسات، نداشتن واکنش مناسب در شرایط مختلف هم از مشکلاتی است که بیمار با آن روبرو می‌شود.

۴ـ اختلال فکر

فرد بدون داشتن دلیل منطقی مرتب در حرف زدن از یک سوژه به سوژه دیگر می‌پرد و ممکن است خیلی متعصبانه و غیرمعمول به سخنرانی خود ادامه دهد.

۵ـ عدم آگاهی از بیماری

فرد مبتلا معمولاً با بروز هذیان و توهمات به طور واقعی، باز به بیماری خود پی نمی‌برد و ممکن است به خاطر ترس از عوارض جانبی، از مصرف دارو اجتناب کند.

۶ـ عقب نشینی اجتماعی

بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی به این دلیل که همیشه حس می‌کند کسی به او سوءظن دارد، از اجتماع دوری می‌کند.

۷ـ  مشکلات شناختی

بیمار توانایی خود را برای به یاد آوردن چیزها، تمرکز و سازماندهی زندگی خصوصی از دست می‌دهد و در ارتباطات خود دچار مشکل می‌شود.

عوامل محیطی و ژنتیکی در اسکیزوفرنیا

کارشناسان عوامل متعددی را در ایجاد ابتلا به اسکیزوفرنیا دخیل می‌دانند. شواهد حاکی از آن است که عوامل محیطی و ژنتیکی با هم در ایجاد اسکیزوفرنی اثرگذار هستند. به‌این صورت که فرد عنصری را به ارث برده و محرک‌های محیطی نیز به طور قابل توجهی آن را تشدید می‌کنند. در زیر، لیستی از عوامل مؤثر در ایجاد اسکیزوفرنی عنوان شده است:

 ارثی و ژنتیک

اگر در خانواده‌ای هیچ سابقه‌ی اسکیزوفرنی یافت نشود، احتمال عود کردن این بیماری تنها یک درصد است. اما اگر این بیماری در والدین وجود داشته باشد، ریسک ابتلا تا 10 درصد افزایش پیدا می‌کند.

 عدم تعادل شیمیایی در مغز

کارشناسان عدم تعادل دوپامین، انتقال‌دهنده عصبی، را در شروع اسکیزوفرنیا دخیل می‌دانند. عدم تعادل دیگر انتقال‌دهنده‌های عصبی، مانند سروتونین نیز ممکن است مشکل‌ساز شود.

 روابط خانوادگی

در این که روابط خانوادگی ممکن است باعث اسکیزوفرنی شوند، اثبات قطعی‌ای وجود ندارد. اما برخی از بیماران مبتلا بر این باورند که تنش‌های خانوادگی به عود کردن این بیماری کمک می‌کنند.

 فاکتورهای محیطی

با وجود اثبات نشدن این قضیه، خیلی از عفونت‌های ویروسی، ضربه و آسیب‌های احتمالی قبل از تولد ممکن است به شدت گرفتن بیماری منجر شود. تجربیات استرسی، معمولاً قبل از بروز اسکیزوفرنی برای فرد اتفاق می‌افتد. قبل از آشکار شدن علائم حاد، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً عصبی، بد اخلاق و نا متمرکز می‌شوندکه می‌تواند در روابط آنها اختلال ایجاد کرده و موجب طلاق و یا اخراج از کار شود. این عوامل فقط برای شروع بیماری دخالت دارند و در واقع نمی‌توان آنها را مسبب بحران دانست. و تشخیص این که آیا اسکیزوفرنی باعث ایجاد استرس شده و یا استرس بر اثر اسکیزوفرنی ایجاد می‌شود، کار دشواری است.

ماری‌جوانا و اسکیزوفرنی

ماری جوانا و LSD از عوامل شدت‌دهنده‌ی بیماری اسکیزوفرنی شناخته می‌شوند. همچنین مصرف حشیش می‌تواند شرایط ابتلا به مراحل اولیه‌ی بیماری روانی، مانند اسکیزوفرنی را فراهم کند. برخی محققان داروهای تجویزی خاص، مانند محرک‌ها و استروئیدها را هم باعث به وجود آمدن روان‌پریشی می‌دانند.

درمان اسکیزوفرنی

با درمان مناسب، می‌توان کیفیت زندگی افراد مبتلا را بالا برد. درمان به کاهش بسیاری از علائم اسکیزوفرنی کمک می‌کند. متخصصان درمان ترکیبی را مؤثرترین روش درمان برای بیماران اسکیزوفرنی می‌دانند. درمان ترکیبی شامل دارو،‌ مشاوره روانشناسی، منابع کمک به خود و داروهای ضدروان‌پزشکی می‌باشد که به وسیله‌ی آنها فرد مجبور به بستری شدن در بیمارستان نمی‌شود.

داروهای ضدروانپزشکی

با استفاده از این داروها اکثر بیماران قادرند در جامعه زندگی کنند و به بستری شدن در بیمارستان نیازی نیست.

درمان اولیه اسکیزوفرنی دارو می‌باشد. متاسفانه، رعایت دائمی رژیم دارویی مشکلی اساسی است. زیرا افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا اغلب مجبور به مصرف دارو برای مدت طولانی در طول زندگی خود هستند، که تهیه‌ی آنها برای خود فرد یا اطرافیان هزینه‌بر است. حتی در صورت از بین رفتن علائم، مصرف دارو الزامی است. در غیر این صورت امکان برگشت نشانه‌ها وجود دارد.

تجربه‌‌ی اولین اسکیزوفرنی برای فرد می‌تواند ناخوشایند باشد. چون ممکن است بهبود آن مدت زیادی طول بکشد و همین خسته‌کننده است. در این مرحله بیمار به حمایت کامل از سمت دوستان، خانواده و گرفتن خدمات رفاه اجتماعی نیازمند است.

آزمایش‌های مرتبط با بیماری اسکیزوفرنی

تشخیص اسکیزوفرنی با نظارت بر حالات و فعالیت‌های بیمار صورت می‌گیرد. اگر بیمار مشکوک تشخیص داده شود، پزشک موظف است پرونده‌ی پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار دهد. هدف انجام بعضی از تست‌ها، پیشگیری از بروز بیماری‌های دیگر و فراهم آوردن شرایطی است که مهار کردن نشانه‌های شایع اسکیزوفرنی امکان‌پذیر باشد. در زیر به این آزمایش‌ها اشاره شده است:

• آزمایش خون: اگر عامل بیماری مواد مخدر باشد ممکن است تست خون تجویز شود. آزمایش‌های خون نیز برای حذف علائم فیزیکی بیماری صورت می‌گیرند.
• مطالعات تصویربرداری: این مطالعات برای جلوگیری از تومورها و مشکلات ساختار مغزی انجام می‌گیرند.

 ارزیابی‌های روانشناسی:

متخصص با سؤال کردن درمورد افکار، توهم، احساسات، گرایش‌های خشونت‌آمیز یا پتانسیل او برای ابراز خشونت، ویژگی‌های خودکشی و نیز رفتار و ظاهر خود، وضعیت ذهنی بیمار را ارزیابی می‌کند.

 معیارهای تشخیص اسکیزوفرنی

بیماران، باید معیارهای مشخص‌شده در DSM) راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) را داشته باشند. DSM یک کتابچه‌ی راهنمای انجمن روانپزشکی آمریکایی می‌باشد که توسط متخصصین مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص بیماری‌ها و بیماری‌های روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک موظف است از بروز سایر اختلالات سلامت روانی مانند اختلال اسکیزوآفرنیک یا اختلال دوقطبی جلوگیری کند. همچنین نشانه‌ها و علائم ناشی از سوءمصرف مواد یا داروهای تجویزشده باید کنترل شود.

اسکیزوفرنیا و گفتار آشفته

یکی دیگر از علائم اسکیزوفرنیا، مشکل در گفتار می‌باشد. بیمار باید حداقل دو مورد از علائم زیر را نشان دهد:

• رفتار ناسالم و یا کاتاتونیک
• هذیان
• توهمات
• گفتار آشفته و بی‌سر و ته
• علائم منفی که اغلب در طول 4 هفته تداوم پیدا می‌کند.
• اختلال در انجام وظایف روزمره، مشکل داشتن در محل کار یا تحصیل.
• علائمی که تا مدت ۶ ماه یا بیشتر به طول می‌انجامد.